fbpx
deMens.nu

Opinie: De Vlaamse beweging zit in een identiteitscrisis 

Met de vraag van het parket-generaal om de onschendbaarheid van Dries Van Langenhove als Kamerlid op te heffen wordt nu duidelijk wat al even sluimerde: de Vlaamse beweging zit in een stevige identiteitscrisis.  

Anton Van Dyck

Met een spervuur aan digitale advertenties, podcasts, boeken, accounts op Instagram en Tiktok valt de ambitie van het Vlaams Belang niet te ontkennen. Ze werpen zichzelf op als de poortwachter van de Vlaamse identiteit. Maar naarmate de uren van die wacht vorderen, is het steeds minder duidelijk wat ze bewaken. De groep mensen die die mythische ruimte mag betreden, wordt met de dag alvast kleiner en kleiner. Sterker nog. De ruimte van dat Vlaams zijn krimpt eveneens. Amper twee maanden geleden overlaadde lokaal mandataris Carrera Neefs het graf van een bekend collaborateur met bloemetjes en pronkte ze met die actie op sociale media. Van Grieken kon niet anders dan Neefs aan de deur zetten. Intern was de commotie groot. En toen Statbel vorige week cijfers publiceerde waaruit bleek dat één op de drie Belgen buitenlandse roots kent, toonde partijvoorzitter Tom Van Grieken zich atypisch hard in diens taalgebruik. “OmvolkingOmvolkingOmvolking!” werd er verontwaardigd gedeclareerd. Het anders zo al bittere argument dat onze ‘eigen’ cultuur onder druk zou komen te staan door buitenlandse invloedenwerd plots vergezeld door een wel erg scherpe garnituur. Iedereen wiens stamboom niet minstens een eeuw lang tussen de Panne en Aarlen te traceren is, kreeg plots het brandmerk “deel van het probleem”.  

Tussen zelfsabotage en Zwanworstjes  

Centraal in het argument van Van Grieken en Van Langenhove staat dat Vlamingen gevangen zitten in een opgelegde vorm van zelfhaat. Maar wanneer ik terugkijk naar wie die zelfhaat de laatste jaren heeft opgelegd, kom ik vooral bij namen als Dillen, De Winter en de twee voornoemde heren zelf terecht die ervoor zorgen dat ik mijn eigen Vlaamse identiteit soms ten grave wil dragen. En daar zit het probleem net. De metafoor van het bastion past het partijapparaat als gegoten. Wie niet all the way mee is met de extremistische versie van het Vlaams-nationalisme, is simpelweg geen goede Vlaming. Vlaams Belang keurt de Vlaamse identiteit. Light versies zijn niet toegestaan. Dat is problematisch voor al wie in Vlaanderen woont. Maar wie kritiek heeft op het hardcore recept van Vlaams Belang, krijgt op zijn minst flink wat digitale bagger over zich heen. Bij anderen wordt er hen op straat volksverrader toegeschreeuwd, krijgen ze ’s avonds dreigtelefoons of wordt er hen via prior een baksteen door de venster geleverd. “Die acties komen niet van bij ons en we veroordelen ze ten stelligste” wordt dan snel door een door een salonfähige persverantwoordelijke verklaard. Toegegeven, ik betwijfel dat de partij op heden over een toegewijde ‘Djoef’-afdeling beschikt, maar die is niet nodig om hetzelfde resultaat te bereiken. Hits de mensen voldoende op dat ze hun bruggen naar anderen opblazen. Dat is de uiteindelijke strategie. Het Vlaams Belang of niets. De partij pookt bestaande problemen op totdat haar kiezers enkel nog de wanhoop voelen. Hoe men daar mee omgaat, verschilt van mens tot mens. Maar bij een aantal slaat het om naar razernij en van razernij uiteindelijk naar geweld. Dus zelfs al wordt zoiets niet centraal georganiseerd, dat de partij er een grote verantwoordelijkheid in heeft, staat als een paal boven water. Ze doet immers bitter weinig om incidenten te vermijden. 

Aan de zwarte bladzijde van dat moreel bankroet in de Vlaamse beweging wordt vandaag duchtig geschreven. De Vlaamse belangen moeten plaats ruimen voor het electoraal resultaat van één partij. Correctie. Één partijtop die in het bedrijven van haar nationale politiek haar lokale afdelingen gevangen zet in een verhaal van zelfbeklag en frustratie. En dat onder de slogan van een zogenaamd sterk Vlaanderen. Begrijpe wie begrijpen kan.  

Shutterstock

Genoeg geklaagd. Wat nu?

Maar wat moet er nu veranderen opdat die tactiek van provocatie en feodalisering haar tractie verliest? Eerst en vooral moeten de partijen (van links naar rechts, voor naar onder en op en neer) het monopolie van het Vlaams Belang op die identiteit breken. Die andere gevestigde speler, de N-VA, komt slechts een stukje van die rol toe. Maar ook dat zal niet volstaan. Als er iemand is die voor ons finaal bepaalt wat Vlaams zijn juist betekent, dan zijn wij dat zelf. En zelfs loeiharde kritiek op dat gegeven hoort thuis in ons persoonlijk canon, voor zover daar nood aan is.  

Als Vlaamszijn überhaupt een toekomst wil kennen, ongeacht of dat nu binnen of buiten een Belgisch staatsmodel is, dan kan dat enkel indien mensen de zin hebben om die identiteit in hun eigen dagelijkse wereld mee te nemen. Staan we toe dat die toekomst gekoppeld wordt aan het voortbestaan van een extremistische partij, is de conclusie simpel. De grootste bedreiging voor Vlaanderen komt van binnen de beweging zelf. Die heeft zich laten vangen in een systeem waarbij elk vers gewonnen zieltje meteen ook twee mensen creëert die er bewust afstand van nemen. Hoe kunnen we dan overgaan naar een breed gedragen belevenis? Wannes Van De Velde zong in Pieter Breughel in Brussel volgende strofe: “en daarop stond geschilderd, ne Vlaming in’t gevang. ’t Gevang van zijn complexen. De sleutel ligt erbij. Doet open maakt hem vrij.” Ik weet niet wie hem in dat gevang gezet heeft, maar wel wie hem daar houdt. 

Over de auteur 

Anton Van Dyck is auteur van “Alles Kapot! Een pleidooi voor natiebouw” en werkt bij deMens.nu, de koepel voor vrijzinnig humanistische verenigingen in Vlaanderen.

MEER INFO