Nieuws

Deze reactie van Freddy Mortier verscheen op woensdag 2 juni 2021 ingekort in De Morgen. Hieronder leest u een uitgebreidere versie van dat stuk.

Aan Vlaams Belang hangt een stevig geurtje van racisme. Dat wisten we al, maar toch buitelen media en commentatoren over elkaar heen om het nog eens vast te stellen, na een weekendinterview van partijvoorzitter Tom Van Grieken. Die had gesteld dat ‘het blanke’ altijd een dominante factor moet zijn in Vlaanderen. De redenering: zonder overwegend blanke mensen, is Vlaanderen Vlaanderen niet meer.

Om niks aan het toeval over te laten, legde Van Grieken meteen het andere dominante criterium vast voor ‘onze’ cultuur: de Vlaming is christelijk. Vreemd genoeg ontging die extra voorwaarde tot lidmaatschap werkelijk elke kritische stem. Je zou welhaast tot het besluit moeten komen dat men dit doodnormaal vindt: zonder overwegend katholieke mensen, is Vlaanderen Vlaanderen niet meer.

Geen plaats voor ongelovigen in Vlaanderen, dus. Die identitaire aanname berust bovendien op een wankele kennis van het eigen verleden. De overheersing van de katholieke kerk is niet meteen het hoofdstuk uit onze geschiedenis die de burger in deze contreien welvarend, vrij en gelukkig heeft gemaakt, wel integendeel. De onderdrukking van bijna alles waar we vandaag voor staan, dàt was het handelskenmerk van het christelijke avondland.

Het is met de komst van de Renaissance, en later de Verlichting, dat de geesten wat vrijheid kregen. Die werd deels geïnspireerd door een herontdekking van voorchristelijk Europees gedachtengoed, zoals dat van de Oude Grieken (geen familie van, bij ons weten). Om over de invloed van islamgeleerden nog te zwijgen. Scheiding van kerk en staat, zelfbeschikking, individuele vrijheid en politieke verantwoording zijn allemaal concepten die pas (opnieuw) tot ontbolstering kwamen nadat de kerk over het hoogtepunt van haar macht heen was. Toen herschreven serviele geleerden de geschiedenis van die nederlaag en werd die kerk zogezegd de drijvende factor achter persoonlijke vrijheid en achter de moderne verkaveling tussen geloof en staat. Toch zou meneer pastoor tot in de 20ste eeuw bepalen wat de modale Vlaming mocht doen of laten.

Vandaag leven we opnieuw meer dan een halve eeuw in een seculiere regio, ingebed in een seculier continent. De politieke partij die zich christelijk noemt, zakte in de recentste peiling tot een historisch dieptepunt. In elke straat, achter elke gevel, tref je een plejade aan levensbeschouwingen. Ons land is zelfs uniek in de wereld in die zin dat er zeven van die levensbeschouwingen officieel erkend zijn. Miljoenen mensen zijn niet-gelovig. Ons land tekende voor enkele van de meest progressieve zelfbeschikkingswetten ter wereld, inclusief het recht op euthanasie. 

Kortom: onze regio heeft definitief en resoluut gekozen voor ontvoogding en zelfontplooiing. Voor het recht om jezelf te zijn. Om te denken wat je wil. En te geloven (of niet) wat je wil. Bij uitstek wanneer dat alles afwijkt van wat christelijke en conservatieve normen en waarden willen opleggen.  

Voor ons is de ‘blanke biecht’ van Van Grieken geen verrassing. Dat masker is al lang en veelvuldig afgevallen. De ware openbaring zit in de conservatieve ethische agenda. Vlaams Belang mag nog vaak herhalen dat ze aan de kant van de homo staat; van de gescheiden moeder die het niet breed heeft; dat ze geweld veroordeelt ook als dat dominant blank is; dat ze voor de vrijheid van de Vlaming staat; we weten nu dat dat allemaal schijn is. De VB-Vlaming zit liefst op zondag blank, heteroseksueel, getrouwd, monogaam in de kerk, nederig te luisteren naar de donderpreek van weleer. Bizar dat ook de kritische media dat een normaal toekomstbeeld vinden. Laat ons bidden voor een genereuzer Vlaanderen.

Freddy Mortier
Voorzitter deMens.nu & hoogleraar ethiek (Universiteit Gent)