Nieuws

In haar speech op de nieuwjaarsreceptie van deMens.nu stond voorzitter Raymonda Verdyck stil bij de grote uitdagingen die ons te wachten staan. Ze bracht daarbij ook een pakkend eerbetoon aan Lucienne Herman-Michielsens.

Beste vrienden,

Blij dat jullie hier vandaag met zo velen aanwezig zijn, en evenzeer blij dat we dit samen vieren met verschillende organisaties. Dit is een mooie symbolische start van waar 2025 voor moet staan: verbinding. Door in te zetten op verbinding, op samenleven met de ander, door respectvol met elkaar om te gaan en elkaar de hand te reiken, kunnen we samen bouwen aan een humanere wereld waar iedereen zijn plekje vindt en niemand vergeten wordt.

De wereld van vandaag

Vrolijk worden we niet als we kijken naar de wereld van vandaag. We leven in een tijdperk van onzekerheden. Hoewel in het voorbije jaar zo’n vier miljard mensen wereldwijd konden stemmen, staan de democratie en de daaruit voortvloeiende waarden erg onder druk. We worden overspoeld door onheilsberichten die het soms moeilijk maken om hoopvol naar de toekomst te kijken. Onschuldige kinderen, vrouwen en mannen worden dagelijks het slachtoffer van autoritaire regimes, extremistische ideologieën en een escalerende wereldwijde polarisatie. Verworvenheden staan onder druk of worden misbruikt, en de grenzen van het aanvaardbare worden steeds verder afgetast.

Denken we maar aan hoe de vrije meningsuiting wordt misbruikt om vrij onwaarheden te mogen verkondigen, zoals blijkt uit de laatste initiatieven van Zuckerberg en Musk. Met deMens.nu, maar ook persoonlijk, hebben we daarom het X-platform verlaten, omdat we ons niet kunnen vinden in een platform dat haat zaait en onwaarheden verspreidt. Ook de mensenrechten worden dagelijks geschonden. Conflicten stapelen zich op, elk met hun eigen menselijke tragedies. Volgens de Verenigde Naties zijn de cijfers ronduit huiveringwekkend. Dit zijn geen statistieken meer, maar een aanklacht tegen onze gedeelde menselijkheid.

Denken we aan Afghanistan, waar vrouwen zelfs hun stem niet mogen laten horen in het openbaar en huizen zonder vensters worden gebouwd opdat ze niet meer zichtbaar zouden zijn. Dichter bij huis zien we asielzoekers die bij dit koude weer op straat de nacht moeten doorbrengen en de onmenselijke situatie in onze gevangenissen. Elke dag opnieuw blijkt dat de mensheid nauwelijks lessen trekt uit de fouten van het verleden. Vrijheid en democratie zijn in vele delen van de wereld nog steeds geen verworvenheden, of ze staan zwaar onder druk. Desinformatie, polarisering en segregatie winnen terrein.

Geen pessimisme

Beste vrienden, ik wil op deze mooie dag geen pessimistische boodschap brengen. “Optimism is a moral duty,” citeerde onze betreurde oud-VUB-rector Paul De Knop graag Popper. Niet toegeven aan doemdenken of angst. We mogen de realiteit niet ontkennen, maar we mogen daarbij ons optimisme, onze moed en onze kracht niet verliezen.

We weten niet hoe de toekomst eruit zal zien. Wat we wél kunnen, is deze toekomst mee vormgeven. Albert Einstein zei ooit: “De wereld is een gevaarlijke plaats. Niet alleen vanwege diegenen die het kwade doen, maar vooral vanwege diegenen die het kwade zien gebeuren en niets doen.” Engagement, betrokkenheid, respect en verdraagzaamheid zijn waarden waaraan we kunnen werken en die we kunnen doorgeven aan de volgende generaties.

We moeten weigeren dat mensen worden vervolgd om hun ideeën, huidskleur of geaardheid. Meer dan ooit is het aan ons om te focussen op wat ons verbindt, om op een harmonieuze manier samen te leven. We mogen niet wegkijken of de onverschillige toeschouwer worden, maar moeten zorg dragen voor elkaar. Ieder binnen zijn mogelijkheden en actieradius kan een steentje bijdragen.

Wanneer je de Dossin-kazerne in Mechelen binnenstapt, word je geconfronteerd met de volgende reflectie: “Waar beginnen uiteindelijk de universele mensenrechten? Ze beginnen dicht bij ons, in de plaatsen die zo dichtbij en klein zijn dat ze op geen enkele wereldkaart terug te vinden zijn. Ze zijn het persoonlijke universum van ieder van ons: de wijk waar we wonen, de school of universiteit waar we les volgen, de fabriek of het kantoor waar we werken. Omdat elke man, elke vrouw, elk kind verlangt naar eerlijke gerechtigheid, naar gelijke kansen en naar gelijke waardigheid, zonder discriminatie. Als deze rechten geen waarde hebben in onze eigen leefomgeving, zullen ze ook elders van geen tel zijn. Zonder de acties van betrokken burgers om ze te doen respecteren in hun eigen omgeving, zal ook op wereldvlak geen vooruitgang worden geboekt.”

Een strijd die voortduurt

Dit is een mooie vertaling van onze vrijzinnig humanistische levenshouding: dat ieder van ons zijn steentje kan bijdragen, hoe klein of groot ook. Dit is wat mensen in de loop der tijd ons hebben voorgedaan. Het is bijna symbolisch dat het vandaag precies 30 jaar geleden is dat Lucienne Herman-Michielsens overleed. Een naam die we onvermijdelijk verbinden met de abortuswet van 1990.

Twaalf jaar eerder werd haar eerste voorstel tot depenalisering van medisch begeleide abortus verworpen in het parlement. Nadien kwam er een kentering in de publieke opinie, en na jaren parlementair werk en strijd werd in april 1990, ondanks het verzet van koning Boudewijn, de abortuswet goedgekeurd. We zijn haar ook nog steeds dankbaar voor haar werk rond de grondwettelijke erkenning van de vrijzinnigheid. Door het verzet van de toenmalige CVP sleepte dat dossier decennialang aan, maar dankzij haar volharding en nooit aflatende inzet werden ook wij als gemeenschap wettelijk erkend.

Het doet ons bijzonder veel plezier dat de zoon en kleindochter van mevrouw Herman-Michielsens hier vandaag aanwezig zijn. Ik wil vandaag hulde brengen aan de vele mensen die zich door haar lieten inspireren en die nog steeds opkomen voor onze fundamentele rechten, zowel in de politiek als in de samenleving.

Toch moeten we beseffen dat niets in steen gebeiteld staat. Vandaag moeten we blijven strijden om onze rechten te vrijwaren. Federaal blijven ethische dossiers zoals de uitbreiding van de wetgeving op abortus en euthanasie geblokkeerd, waarbij de wetenschappelijke onderbouw gewoon genegeerd wordt. Ook het huidige Vlaamse regeerakkoord zet een aantal verworvenheden onder druk. Zo wordt het voortbestaan van de levensbeschouwelijke vakken in het officieel onderwijs in vraag gesteld, terwijl deze vakken jongeren net helpen zich tot kritische en open volwassenen te ontwikkelen.

De gebeurtenissen van de afgelopen weken tonen aan hoe noodzakelijk deze vrije, kritische blik in het onderwijs blijft. Jongeren aanzetten tot onderzoek en zo een open geest creëren is essentieel, zowel voor hen als voor hun lesgevers. Denk aan de commotie rond de boekvoorstelling van Allah n’a rien à faire dans ma classe of de weigering van enkele Brusselse schooldirecties om de inhuldiging van struikelstenen bij te wonen. Voorbeelden van hoe angst een factor wordt die ons belemmert om waarden en inzichten te verdedigen die essentieel zijn voor onze samenleving. Dit mogen wij als vrijzinnigen nooit tolereren.

Er blijven dus genoeg strijdpunten waarvoor we ons als vrijzinnig humanistische gemeenschap moeten inzetten. Een uitnodiging aan ons allen: op ons komt het aan. De keuze ligt bij ieder van ons. Het is wat mannen en vrouwen in de loop der tijd ons hebben voorgedaan: niet wegkijken, maar verantwoordelijkheid nemen. Dankzij hen leven we in een vrij land, mogen we vrij onze mening uiten en hebben we recht op onderwijs.

Door in te zetten op verbinding, op samenleven met de ander, door respectvol met elkaar om te gaan en elkaar de hand te reiken, kunnen we samen bouwen aan een humanere wereld waarin niemand vergeten wordt. Dit is mijn uitnodiging aan ieder van ons. Laten we er samen een mooi jaar van maken.