Nieuws

De voorbije dagen is opnieuw pijnlijk duidelijk geworden hoe snel het publieke debat kan verharden. De polemiek over een Israëlische dirigent die niet meer welkom is op het Gent Festival was maar een van de vele debatten die in dovemans oren vielen. Met telkens een stroom aan kwetsende commentaren, vaak gericht op de persoon, niet op de inhoud.

Raymonda Verdyck, voorzitter deMens.nu

Wanneer deMens.nu een interview publiceert met Petra De Sutter, volgen er op onze ‘sociale’ kanalen kwetsende reacties die niets met haar standpunten te maken hebben, maar alles met haar identiteit. Wanneer iemand met een andere mening komt, gebruiken de andersdenkenden nauwelijks argumenten, maar kiezen ze voor de makkelijke weg door te schieten op de boodschapper. En er wordt alsmaar scherper geschoten helaas. Dat zijn geen kleine signalen. Het zijn barsten in het vertrouwen dat we met elkaar in gesprek kunnen blijven.

Wat opvalt, is dat we in die polarisering vaak focussen op de verkeerde dingen. Op symbolen, op emoties, op het snelste oordeel. We verliezen de essentie uit het oog: dat we het gesprek moeten voeren, niet het gevecht. Schieten vanuit de loopgraven van het eigen gelijk, brengt ons geen meter verder. Integendeel.

Vrije meningsuiting is een hoeksteen van onze democratie. Maar democratie is meer dan het recht om te spreken, het is ook de plicht om te luisteren. Zoals Hannah Arendt het stelde: het politieke ontstaat pas waar mensen samenkomen om te spreken en te handelen. Niet om elkaar te overschreeuwen, maar om de wereld tussen hen vorm te geven. In een democratie is het publieke debat geen strijdtoneel, maar een ruimte van ontmoeting. Of zou dat toch moeten zijn.

We leven in een tijd waarin de publieke ruimte steeds meer wordt vervangen door digitale echo’s. Sociale media versterken de neiging tot polarisatie: algoritmes belonen verontwaardiging, niet nuance. Maar ook in de klassieke media zien we hoe het debat vaak wordt gereduceerd tot een clash van meningen, zonder ruimte voor twijfel, nuance of wederzijds begrip. Dat is problematisch. Want zoals de Franse filosoof Paul Ricoeur schreef: “Le conflit est inévitable, mais la violence ne l’est pas.”

Er zijn gelukkig ook lichtpunten. Donderdag zaten drie jonge federale fractieleiders van de meerderheidspartijen samen in de studio van Terzake. Ze zijn het lang niet over alles eens, maar ze spreken met respect. Ze luisteren. Ze zoeken nuance. Ze gaan samen fietsen weg van de schijnwerpers.

Er is dus hoop. Open debat, open gesprekken, op het scherp van de snee. Heel graag. Maar met respect. Dat is wat er in de publieke ruimte moet gebeuren. Zoals de Grieken in hun agora. Zoals de Romeinen in hun forum. Niet om te winnen, maar om te begrijpen. Niet om te polariseren, maar om samen te leven.

Lees ook: “Wie het vrije denken beknot, ondermijnt het onderwijs” – deMens.nu