'De inzichten' van Katleen Gabriels

‘De inzichten’ van Katleen Gabriels

26 maart 2024 / De inzichten/In de kijker/Interview/Persbericht/Video

Zondag 14 april om 12.10 uur op VRT 1
Herhaling: maandag 15 april om 14.20 uur en zaterdag 20 april om 11.20 uur. En op VRT MAX.

“Elke dag maken we keuzes en denken we na over ons gedrag en dat van anderen. Wij zijn morele wezens en de technologie die ontwikkeld wordt, wordt gemaakt door mensen met waarden en normen. En die maken niet alleen functionele keuzes, namelijk correcte technologie, maar ook keuzes met morele impact.”

‘De inzichten’ is een reeks van diepgaande gesprekken met inspirerende gasten over hun levensinzichten.

Op de hoogste verdieping van de Gentse Boekentoren ontvangt Nic Balthazar moraal- en techniekfilosoof Katleen Gabriels. Zij staat in de frontlinie van een nieuwe wereld die zich met een duizelingwekkende snelheid ontwikkelt. Sociale media, Artificiële Intelligentie, virtuele werelden … in een werkveld vol eindeloze mogelijkheden gaat Katleen Gabriels op zoek naar de leidraad en grenzen. Wat betekenen de nieuwe technologieën voor onze samenleving? Moeten we bang of blij zijn?

Katleen schrijft boeken over hoe de digitale wereld ons leven bepaalt en de nieuwe regels voor robotica. Momenteel is zij professor aan de Universiteit van Maastricht en onderzoekt zij de mogelijkheden en valkuilen in een technologie die gisteren nog sciencefiction leek, maar vandaag een snel naderende realiteit.

“Kinderen gaan ook niet passief met technologie om. Die zoeken ook manieren om eraan te ontsnappen, zeker als ze preadolescent of puber zijn. Je kan je ook de vraag stellen welk beeld geef je mee aan je kind, dat de wereld alleen maar veilig is als je voortdurend verbonden bent?”

Katleen Gabriels studeerde Germaanse filologie en Moraalwetenschappen aan de KU Leuven, Universiteit Gent en universiteit van Helsinki. Ze promoveerde aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB) met een onderzoek over moraliteit in de virtuele wereld (2014). Ze werkte ook als postdoctoraal onderzoeker (2014-2017) en universitair docent (2016-2017) aan de VUB. Nadien werkte ze als universitair docent aan de TU Eindhoven (2017-2018). Sinds 2019 is ze aan de universiteit van Maastricht verbonden.

Filosoferen op zondag.

Hoe kijkt moraalfilosoof Katleen Gabriels naar het leven en welke lessen haalt ze daaruit?

Dit zijn de inzichten:

Slechts door keuzes te maken, kan je vooruit gaan.
Zet in op inhoud en tijd.
Slecht gedrag heeft slechte gevolgen nodig.
Neem jezelf niet als norm.
Zoek naar betekenis en niet naar geluk.
Filosoferen is leren sterven. (Cicero)

‘De inzichten’ werd samen met deMens.nu ontwikkeld als vrijzinnig humanistisch alternatief op de televisie naast de erediensten.

De opname van de aflevering vindt plaats in de Boekentoren in Gent.

Ik ben natuurlijk moraalfilosoof en techniekfilosoof en ik probeer dat altijd duidelijk te maken, ook al sta je daar misschien niet bij stil, je bent elke dag bezig met moraliteit, elke dag zijn wij bezig met het maken van keuzes, met het nadenken over ons gedrag en het gedrag van anderen. Wij zijn morele wezens en die technologie die dan ontwikkeld wordt, wordt gemaakt door mensen met waarden en normen. En die maken niet alleen functionele keuzes, namelijk correcte technologie, maar ook keuzes met morele impact.

Kinderen gaan ook niet passief met technologie om. Die zoeken ook manieren om eraan te ontsnappen, zeker als ze preadolescent of puber zijn. Dus die gaan dan liegen van ja maar mijn batterij was leeg, maar dan krijg je dus ook een melding van die batterij dreigt leeg te geraken. Je kan je ook de vraag stellen welk beeld geef je mee aan je kind dat de wereld alleen maar veilig is als je voortdurend verbonden bent? Plus als jij voortdurend verbonden bent, ben je ook voortdurend verantwoordelijk en dan zit dat ook in je hoofd van er kan iets gebeuren, dus in hoeverre leidt het werkelijk tot gemoedsrust ?

Transhumanisten zijn degenen die ons eigenlijk voorbij de dood tot een nieuw soort mens willen maken ?

Ja, via technologie en wetenschap. Het idee dat ons brein ten eerste al opgeslagen kan worden op een chip en dat dat dan gedownload kan worden en ons lichaam sterft af, maar dan kunnen we in een gerobotiseerd lichaam verder leven. Op zich is het ook goed dat er mensen bezig zijn met te kijken van ja.

Who knows he, misschien is er het eeuwige leven in de cloud.

In mijn lessen en lezingen toon ik altijd een heel kort filmpje van automatische handzeep die niet werkt met donkere handen. En ik denk dat dat een heel duidelijk voorbeeld is van jezelf als norm nemen en denken dat de rest van de wereld is zoals jij. Eén van de bekende voorbeelden is de draaideur. De draaideur is ook vanuit een aantal waarden ontwikkeld, namelijk duurzaamheid. We houden de kou buiten enzo. Maar als je in een rolstoel zit of je loopt achter een kinderwagen of je loopt met een wandelstok, dan is die technologie niet zo makkelijk voor jou. Dus je moet met een hele brede waaier aan eindgebruikers rekening houden. En dan zien we nogal eens gemakkelijk dat mensen keuzes maken binnen hun eigen leefwereld.

Als je gaat kijken naar mensen die terugblikken, bijvoorbeeld op hun leven, ja, dan is het belang van naasten heel belangrijk. Die studies tonen ook aan dat wanneer je een goede relatie hebt, wanneer je vrienden hebt, op wie je kan vertrouwen, op wie je kan bouwen, het leed makkelijker is om te dragen. Als je kijkt naar wat maakt een goed leven dan is het ja de kwaliteit van relaties en echt contact. Als je alleen maar ervan uitgaat dat het leven uit mooie momenten zal bestaan, dan kom je sowieso van een kale reis thuis.

Herbekijk op VRT MAX

Gasten tot nu toe waren: criminoloog Christophe Busch, chef-kok Seppe Nobels, bio-ingenieur Valerie Trouet, fotografe Lieve Blancquaert, acteur en regisseur Johan Heldenbergh, documentairemaakster Karine Claassen, stand-upcomedian William Boeva, mensenrechtenactivist, kunstenaar en schrijver Fleur Pierets, acteur Frank Focketyn, actrice Maaike Cafmeyer, actrice en regisseuse Maaike Neuville, schrijver en cultuurhistoricus David Van Reybrouck, schrijver en politicus Jan Terlouw, triatleet Marc Herremans, klimaatexperte en weervrouw Jill Peeters, actrice en juriste Lien Van de Kelder, politicoloog Jonathan Holslag, filosoof en wiskundige Jean Paul Van Bendegem, strafpleiter Christine Mussche, fertiliteitsexperte Petra De Sutter, oorlogsverslaggever Rudi Vranckx, humorist Geert Hoste, oncoloog Wim Distelmans, gynaecologe Marleen Temmerman en VUB-rector Caroline Pauwels.