Nieuws

Artikel verschenen in deMens.nu Magazine jg14 nr2. Lees hier meer ‘Wetenschappelijk onderzocht‘.

Generatieve artificiële intelligentie is niet langer een futuristisch concept, maar is voor velen een vertrouwde hulp geworden. Van het schrijven van boodschappenlijstjes tot het creëren van gepersonaliseerde content, AI is op korte tijd uitgegroeid tot een onmisbare partner in het dagelijkse leven, aldus de recente Digimeter.

Hilde Vandervelde

De Digimeter van Imec-Mict

“2024 kunnen we omschrijven als het jaar waarin de Vlaming generatieve artificiële intelligentie heeft omarmd.” Dat besluit de Digimeter, de jaarlijkse studie over het bezit en gebruik van media en technologie in Vlaanderen, uitgevoerd door Imec en Mict. Imec is een toonaangevend, onafhankelijk onderzoekscentrum voor nano-elektronica en digitale technologie. Mict is de onderzoeksgroep voor Media, Innovation and Comtemporary Technologies, onder leiding van professor Lieven De Marez, aan de Universiteit Gent.

De Digimeter biedt diepgaande inzichten in de digitale gewoonten, vaardigheden, attitudes en technologische trends van de Vlaamse bevolking. Sinds haar start in 2009 brengt de studie de digitale transformatie in de ruimste zin in kaart. Het doel is om zowel burgers als beleidsmakers, instellingen en bedrijven inzicht te verschaffen in veranderende behoeften, gewoonten en attitudes. Daarmee biedt het onderzoek een jaarlijks referentiepunt in onze snel evoluerende digitale samenleving.

Het gebruik van generatieve AI-toepassingen

Generatieve artificiële intelligentie is een vorm van AI die nieuwe content kan creëren of genereren, zoals tekst, beeld, video, muziek of spraak, door te leren van bestaande gegevens. Denk aan platformen als ChatGPT, Google Gemini en Copilot. In 2023 zagen we die generatieve AI-platformen doorbreken en die trend zet zich in 2024 door.

In 2024 zegt 93 procent van de Vlamingen het begrip AI te kennen en beweert 71 procent ook te kunnen uitleggen wat AI betekent. Het afgelopen jaar maakte 45 procent van de Vlamingen gebruik van generatieve AI-toepassingen. Het aantal actieve gebruikers of gewoontegebruikers is intussen tot 28 procent uitgegroeid.

Uit de studie blijkt verder dat artificiële intelligentie zich voor de Vlaming vooral concretiseert in de vorm van generatieve tools. En daar gaat een enorme aantrekkingskracht van uit: 77 procent is onder de indruk van wat AI allemaal kan, 61 procent wil meer te weten komen over AI en 65 procent is nieuwsgierig naar de toepassingen en mogelijkheden van de technologie, niet alleen in de professionele of schoolgerelateerde context, maar ook in het dagelijkse leven. Zo is 37 procent geïnteresseerd om AI meer in het dagelijkse leven te benutten.

Van experimenteel naar doelgericht

Het onderzoek peilt ook naar de voornaamste redenen waarom Vlamingen die platformen gebruiken. Het hoeft niet te verwonderen dat de nieuwsgierigheid naar de mogelijkheden van artificiële intelligentie zich in eerste instantie uitdrukt in experimenteren en ontdekken. Men wil AI uitproberen en begrijpen wat de technologie is en kan.

Gaandeweg zien de onderzoekers wel dat het exploratief en verkennend gebruik van AI daalt ten voordele van het habitueel en doelgericht gebruik. Voor 28 procent van de Vlamingen vertaalde dat experimenteren zich ondertussen in actief gebruik, zowel voor persoonlijke doeleinden als voor beroeps- of onderwijsdoeleinden. Het aantal actieve gebruikers van generatieve AI neemt dus toe. En binnen die groep van actieve gebruikers maakt het experimenteren en ontdekken geleidelijk aan plaats voor een meer doelgericht gebruik.

De studie gaat ook dieper in op de praktijken die de Vlaming er bij het gebruik van generatieve AI op nahoudt. Niet iedereen blijkt dat even ‘mediawijs’ te doen. Amper de helft maakt gebruik van verschillende prompts of vragen, of controleert het AI-resultaat op de juistheid ervan via andere bronnen. Nauwelijks achttien procent doet aan bronvermelding wanneer men AI gebruikt. (lees verder onder de foto)

Tegenovergestelde meningen

Door de snelle verspreiding van generatieve AI gaan steeds meer Vlamingen positie ten opzichte van AI innemen, aldus nog de Digimeter. Eind 2024 is het aandeel onbeslisten, zij die tussen de voor- en nadelen van AI balanceren en hun mening nog moeten vormen, naar 45 procent geslonken. Daarnaast zien de onderzoekers twee groeiende kampen met tegenovergestelde meningen, maar ze merken dat het kamp van de AI-positivo’s met 32 procent toch sneller terrein wint dan dat van de AI-pessimisten met 23 procent.

De groep onbeslisten twijfelt tussen de grote aantrekkingskracht van AI enerzijds en de toenemende bezorgdheid om de potentieel negatieve impact van AI anderzijds. Aan de kant van de nadelen vrezen zij onder meer: de impact van AI op de privacy, het moeilijke onderscheid tussen mens en chatbot, de verspreiding van desinformatie door AI, de ergernis aan door AI gemaakte teksten en beelden op sociale media of websites en de impact op de werkgelegenheid. Tegenover die toegenomen zorgen zien ze ook voordelen zoals: de indrukwekkende mogelijkheden en toepassingen van AI, sneller en efficiënter werken, een verbetering van de levenskwaliteit en het gebruik in het dagelijkse leven.

De onderzoekers benoemen het als de technologieparadox, een toename van de nieuwsgierigheid naar en mogelijkheden van AI, tegelijk met een toename van de bezorgdheden rond AI. Vlamingen die AI omarmd hebben, ervaren efficiëntiewinst. Terwijl diegenen die door die paradoxale gevoelens of door een gebrek aan toegang en vaardigheden de mogelijkheden van AI niet willen of kunnen benutten, achterblijven.

Meer weten?

• Over Imec: klik hier.

• Over Mict: klik hier.

• Over de Digimeter 2024: lees hier.

Foto bovenaan © Shutterstock.com