Nieuws

Het gevoel zinvol bezig te zijn

Artikel verschenen in deMens.nu Magazine jg13 nr4. Lees hier meer artikels over ‘tijd’.

Ben jij iemand die door het leven racet en voortdurend tijd tekortkomt? Of ben jij eerder een persoon die volgens een eigen ritme leeft en geniet van wat de dag brengt? Of behoorde je misschien oorspronkelijk tot de eerste groep, maar ben je – proefondervindelijk of noodgedwongen – moeten uitwijken naar de tweede? We graven dieper en nemen je mee op een trip van ratrace naar slow living.

Veerle Magits

Ongelofelijke haast

Herman van Veen zong het reeds in 1979: “Opzij, opzij, opzij, maak plaats, maak plaats, maak plaats, wij hebben ongelofelijke haast. Opzij, opzij, opzij, want wij zijn haast te laat, wij hebben maar een paar minuten tijd. We moeten rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan.” Het lied, dat oproept tot onthaasten, was zijn aanklacht tegen de haast die iedereen toen al had.

Een haast waarmee we nu, 45 jaar later, nog steeds leven, of moeten we eerder zeggen geleefd worden? We plannen onze dagen propvol en daar zijn we grotendeels zelf verantwoordelijk voor. We zijn nog amper in staat om eens helemaal niets te doen. Het is zelfs bijna not done om een keertje te niksen. Tezelfdertijd klagen we over de drukte die we dagelijks ervaren, over de gejaagdheid waarmee we door het leven hollen en over de potentiële burn-out die om de hoek loert.

Hoe vaak merk je niet dat iemand na een weldoende, ontspannende vakantie zegt of op sociale media post: #backtoreality of #backtotheratrace. We kunnen de wereld zo veel ontvluchten als we willen of kunnen, maar die wereld blijft wat ze is, een ratrace, en bij terugkomst moeten we opnieuw meedraaien.

Meedraaien in de mallemolen

De online encyclopedie Wikipedia omschrijft het begrip ‘ratrace’ als volgt: “Een ratrace is een abstract begrip dat aangeeft dat iemand of iets bezig is met een reeks eindeloze of nutteloze handelingen die geen uitzicht op resultaat bieden. Het roept een beeld op van de vergeefse pogingen van een rat die probeert te ontsnappen terwijl die schijnbaar doelloos in een tredmolen loopt.”

Net als de rat draaien ook wij mee in de mallemolen van elke dag. Zodra de wekker ’s morgens afloopt, zijn we weer vertrokken voor minstens twaalf uur van wat we gerust ‘rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan’ kunnen noemen. De ochtendrush thuis, kinderen naar school brengen, jezelf tijdig op het werk krijgen, vijfendertig meetings houden, kinderen voor het sluitingsuur van de opvang weer van school halen, de avondrush thuis, kinderen naar hobby’s brengen, eventueel zelf nog snel even gaan sporten, afspreken met vrienden … Aan het einde van de dag vraag je je af wat je nu eigenlijk aan de dag hebt gehad. Herkenbaar? Dan behoor je waarschijnlijk tot de groep mensen die door het leven racet. Het gevoel te weinig uren in één dag te hebben om alles wat op je to-dolijstje staat, te kunnen afvinken, is je dan wellicht ook niet onbekend.

Waarom leven ‘we’ op die manier? Omdat we het geld nodig hebben om onze materiële behoeften te financieren? Omdat we onze sociale status willen hooghouden? Voor een deel van de ratracers zal dat wellicht het geval zijn, maar uiteraard kunnen en mogen we niet iedereen over één kam scheren. Er zullen ongetwijfeld ook fans van de ratrace bestaan. (lees verder onder de foto)

Yolo en fomo

Sommige mensen leven volgens het yolo-principe. Yolo staat voor you only life once – je leeft maar één keer. We zeggen (te) vaak ja tegen de mogelijkheden die op ons pad komen en willen de kansen die we krijgen, graag grijpen.

Daarnaast is er ook zoiets als fomo, fear of missing out – angst om iets te missen. Fomo kenmerkt een angst of een ongemakkelijk gevoel dat je kan ervaren als je het idee hebt iets leuks of belangrijks te missen. Het wordt vaak aan sociale media gelinkt. Heb je bijvoorbeeld voor jezelf de beslissing genomen om een rustig avondje thuis door te brengen? Heerlijk ontspannend, je bent ervan overtuigd dat je de juiste keuze hebt gemaakt. Totdat je vanuit je luie zetel door je Instagram of Facebook scrolt en merkt dat je halve vriendenkring ergens gezellig zit te aperitieven. Dan kan het fomo-gevoel je ineens overvallen, terwijl het even voordien niet aanwezig was. Op dat moment ben je onbewust bang dat je de verkeerde keuze hebt gemaakt en dat je een leuke ervaring mist. Daarbij ga je volledig voorbij aan je eigen geluk en welzijn, en aan wat je nu eigenlijk zelf verkiest.

Toegevoegde waarde

Uiteraard zijn er een aantal zaken waar je niet onderuit kan. Je hebt een inkomen nodig om je lening of huur te betalen. Je hebt geld nodig om eten en drinken te kopen, om in je gezondheidszorg te voorzien. Maar daarnaast zijn er ook momenten waarop je zeker je tempo kan vertragen. Dat vraagt een andere focus. Daarvoor is verandering nodig, verandering in jezelf. Anders gaan denken, meer voelen en bewuster gaan leven.

Moet je op citytrip absoluut alles zien wat er te zien valt? Moeten je kinderen zo nodig drie of vier hobby’s per week doen? Moet je echt elke keer ja zeggen op een uitnodiging voor een avondje uit?

Het is belangrijk om daarvoor even stil te staan bij de waarden en doelen in het leven die voor jou essentieel zijn. Wat geeft je leven effectief een toegevoegde waarde? Kan je tevreden zijn met wat je hebt in plaats van steeds te verlangen naar meer, naar wat anderen rondom je hebben? Zijn materiële bezittingen, financiële successen en sociaal aanzien de basis van je geluk? Of kies je er eerder voor om te genieten van het moment? Op welke manier wil jij een betekenisvol leven creëren? (lees verder onder de foto)

Voelen dat je leeft

Het gevoel zinvol bezig te zijn, is volgens Ignaas Devisch, hoogleraar ethiek, filosofie en medische filosofie, heel belangrijk. “Waarom zou een kabbelend levenstempo per definitie beter of zinvoller zijn dan een drukbezet leven?” Want zo stelt hij: “Als we ons leven niet langer als zinvol ervaren, omdat we de hele tijd taken moeten uitvoeren die nergens toe leiden, dan is het probleem niet zozeer de versnelling of de tijdsdruk, maar het ontbreken van de mogelijkheid om onze dagen op een zinvolle manier in te richten.”

In zijn boek Rusteloosheid: pleidooi voor een mateloos leven breekt Devisch dan ook een lans voor de positieve kanten van een mateloos leven. Hij stelt zich volgende vragen: “Is die rusteloosheid werkelijk een probleem? Waarom blijven we zoeken naar een oplossing voor een probleem dat we zelf blijven genereren? Waarom streven we naar iets wat ons uitput? Willen we wel van de drukte af om rustig te leven? Is het daarentegen niet net een van onze voornaamste drijfveren? En is die keuze wel zo eenduidig te maken?”

Wat voor de een ondraaglijke druk met zich meebrengt, kan voor de ander slaapverwekkend zijn. Living in the fast lane – leven in een hoog tempo – kan dus zeker voordelen hebben, zolang het je maar genoeg voldoening geeft en het je leven de moeite waard maakt, zolang je er energie van krijgt en het geen maatschappelijke norm of plicht wordt. Wanneer je voelt dat je leeft en dat je leven ertoe doet, dan is de tijd die je aan activiteiten of bezigheden besteedt niet belangrijk.

Krijg je daarentegen het gevoel niet zinvol bezig te zijn, dan ontstaat al snel het idee dat je jezelf bent voorbijgelopen. Je bent dan van het ene naar het andere gehold, omdat je vond dat het ‘moest’, zonder dat het je voldoening oplevert. Dan steekt het gevoel de kop op dat je wordt geleefd en lijkt het alsof je zesentwintig in plaats van vierentwintig uren in een dag nodig hebt om je to-dolijstje af te werken. (lees verder onder de foto)

Een trager levenstempo

Of zoals Jean Paul Van Bendegem, wiskundige en filosoof, het verwoordt in zijn editie van Het pleidooi, een online programma van deMens.nu, met als thema ‘Onthaasting, nu – of toch binnenkort’: “We nemen de tijd niet meer, we worden door de tijd genomen. Het is niet alleen dat onze tijd voor ons wordt ingedeeld, maar ook dat het detail van die indeling onrustwekkend en schrikbarend is. Er is maar één uitweg: loslaten, of toch op zijn minst voor een deel. Zien wat er gebeurt en daar creatief mee omgaan.” Laat de fomo – fear of missing out – plaatsmaken voor de jomo – joy of missing out. Ga trager leven, onthaast, verlaag je levenstempo.

Dat is exact waar het om gaat bij slow living, een onderdeel van de slow movement die inzet op traagheid in verschillende cruciale aspecten van het leven. Het is een afwijzing van de eindeloze versnelling die in de huidige wereld gaande is. Een versnelling die enerzijds grote voordelen opleverde, maar die anderzijds ook veel mensen in of op de rand van een burn-out heeft achtergelaten.

De slow movement startte met de voedingsindustrie, toen Italiaanse koks in 1986 in Rome protesteerden tegen de komst van fastfoodketen McDonald’s. De Italiaanse keuken, die bekend staat om haar oude culinaire tradities met gerechten die vaak uren of dagen bereiding vragen, staat haaks op de snelheid of het gemak waarmee een McDo-burger wordt klaargemaakt. Daarom ondertekenden de beste chef-koks ter wereld in 1989 het Slow Food Manifesto in Parijs. Die overeenkomst, gebaseerd op de afwijzing van fastfood, pleit voor de bescherming van tradities en goed voedsel.

Daarna breidde de slow movement zich verder uit naar de mode-industrie. Slow fashion zet mensen ertoe aan om niet langer goedkope kledingstukken te kopen die maar kortstondig worden gebruikt, maar om te investeren in iets duurdere en duurzame kledij. Met andere woorden, een statement tegen de weggooicultuur.

Ondertussen is er ook al sprake van slow travel, slow cities en slow education. En ook van slow living, of trager leven. (lees verder onder de foto)

Minder haast en meer genot

Slow living is een manier van leven waarbij er meer aandacht is voor wat je op je pad tegenkomt, waarbij er minder haast is om van het ene naar het andere te hollen en waarbij je meer genot hebt van de dingen die je doet. Bij slow living vertraag je het tempo van je leven. Er moet minder, je staat vaker stil en kijkt wat belangrijk is. Je focus ligt op kwaliteit en niet op kwantiteit. Je gaat op zoek naar geluk en zingeving, en komt zo meer in verbinding met jezelf. Je staat bewuster in het leven doordat je een evenwicht in je hectische leven hebt gevonden. Je gaat bewuster om met hoe je je tijd en energie besteedt.

Natuurlijk moet je zelf aanvoelen wat wel of niet werkt voor jou. Krijg je juist energie van ‘rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan’, dan is dat helemaal prima. Vreet het daarentegen net veel energie en mag het wel wat trager voor je gaan? Dan zijn volgende principes van slow living misschien wel iets voor jou.

Slow living in een notendop

Las af en toe wat me-time in. Laad tijdens die ‘ik-tijd’ je batterijen op door iets te doen waar je energie van krijgt, iets wat voor jou betekenisvol is.

Besef dat het oké is om een keer nee te zeggen, om er eens niet bij te zijn, om een taak niet op te nemen en om voor jezelf te kiezen.

Plan je agenda wat minder vol, spreid je activiteiten voldoende.

Lijst je to do’s op naar prioriteit.

Neem af en toe een digitale detox. Minder schermtijd en digitale pauzes geven mentale rust.

Minimaliseer je bezittingen, less is soms echt wel more en een opgeruimd huis of kantoor geeft rust in je hoofd (vraag maar aan opruimcoach Nele Colle).

Leer ‘langzaam’ te bewegen, geniet van de kleine gelukjes in het leven.

Eet vers en gezond, maar zondig gerust eens tussendoor.

Neem tijd voor ontspanning en reflectie. Mediteer, sport, ga de natuur in of tuinier.

Waardeer de stilte.

Neem af en toe de tijd om je te ‘vervelen’, je hoeft niet altijd bezig te zijn.

Omarm vertraging. Onthoud: traagheid is niet hetzelfde als luiheid.