Het pleidooi: “Onthaasting, nu – of toch binnenkort”
In ‘Het pleidooi’ geeft een persoon gedurende enkele minuten zijn mening over een bepaald onderwerp.
‘Het pleidooi’ is een programma van deMens.nu.
De persoon zegt wat er op zijn lever ligt, legt iets uit, doet een voorstel, spuwt zijn gal … en richt zich rechtstreeks tot jou, de toeschouwer.
Onthaasting, nu – of toch binnenkort
door Jean Paul Van Bendegem
Jean Paul Van Bendegem (Gent, 28 maart 1953) is een Belgische wiskundige, filosoof en emeritus hoogleraar logica en wetenschapsfilosofie aan de Vrije Universiteit Brussel. Hij was tevens decaan van de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte aan de VUB van 2005 tot en met 2009 en was deeltijds gastprofessor aan de Universiteit Gent.
Onthaasting, nu – of toch binnenkort, dat is mijn pleidooi.
In 1966 zongen Simon & Garfunkel in het lied “59th Street Bridge Song (Feelin’ Groovy)” dat: “Slow down, you move too fast / You got to make the morning last”.
Graag wil ik deze twee verzen aanpassen naar: “Slow down, you move too fast / You got to make your life last”. Vrij vertaald: “Kalm aan, je gaat veel te snel / Geef jouw leven de tijd”. Want daar gaat het mij om.
Het enige wat ik heb gezien in mijn leven tot nu toe is versnelling, absoluut geen vertraging, laat staan stilvallen, wie weet, zelfs nietsdoen. We nemen de tijd niet meer, we worden door de tijd genomen. Het is niet alleen dat onze tijd voor ons wordt ingedeeld maar ook dat het detail van die indeling onrustwekkend en schrikbarend is. Van zeven tot half acht relaxatie en high-speed power yoga – je mag lachen maar het bestaat wel degelijk –, van half acht tot kwart voor negen afwerken e-mails, van kwart voor negen tot tien voor negen voort zoeken naar antwoorden op zingevingsvragen, enzovoorts.
Zo’n maximaal geplande en uitgetekende tijdsbesteding heeft één groot nadeel: er mag niets mislopen want dan loopt alles fout. En dus willen we en zullen we controleren om dat te vermijden. En dus bedenken we procedures en, jawel, algoritmes om alles in goede banen te leiden.
Probleem: hoe gedetailleerder de procedure, hoe groter de kans dat het ergens misloopt. De zekerheid produceert met zekerheid het falen, wat een mooie paradox! Bovendien, wie niet oplet, loopt recht in de val: we moeten de procedures en algoritmes nog meer verfijnen! Wat de paradox versterkt.
Er is maar één uitweg: loslaten, toch voor een deel.
Zien wat er gebeurt en daar creatief mee omgaan. Was het niet altijd de bedoeling om te leren uit onze fouten?
Dat kan maar als we de tijd terugnemen want, après tout, is het toch onze tijd? Klink ik ouderwets? Het weze zo! Maar in mei ’68 weerklonk de slogan: “On arrête tout, on réfléchit (et c’est pas triste)!”.
Alles stilleggen hoeft niet echt maar beseffen dat rustig nadenken helemaal niet triest is, dat is pas loslaten.
Redactie ‘Het pleidooi’: Bert Goossens en Joke Goovaerts
Productie en regie: Joke Goovaerts
Grafiek video: Nathalie Devillers
Montage video: Pieter-Jan Segers
Opname video: AV services VUB
© deMens.nu
Bekijk De inzichten, ook op VRT MAX
Meer info: http://jeanpaulvanbendegem.be/home/
