Nieuws

Nina Mouton is klinisch psycholoog, psychotherapeut, auteur, spreker, columnist, mildheidsdeskundige, creatief denker én mama. Ze is, zo zegt ze zelf, niet de queen van de zelfzorg, maar ze weet er wel heel erg veel over. Benieuwd naar haar visie op zelfzorg gingen we bij haar langs. Vertellen over een van haar stokpaardjes bleek geen probleem, want Nina legt het graag – en ook goed – uit.

Veerle Magits

Waarom is zelfzorg een van je stokpaardjes?

Nina Mouton: In mijn therapiepraktijk zag ik dat jonge moeders heel veel aan hun kinderen geven en zichzelf daarbij vergeten. Mijn gevoel zei me dat dat niet de bedoeling van moederschap en van ouderschap in het algemeen kan zijn. Ik ging op zoek naar hoe je vanuit het mild zijn voor je kind ook die mildheid voor jezelf kan inbrengen. Voor mij gaat zelfzorg niet over me-time – waarmee ik niet gezegd wil hebben dat het niet belangrijk is om eens met je vriendinnen af te spreken, om eens te gaan fietsen of naar de sauna te gaan …

Ik bekijk het vanuit een andere hoek. Voor mij gaat zelfzorg over de psychologische patronen, over hoe wij in elkaar zitten en over hoe die onbewuste patronen doorbroken kunnen worden. Ik heb negen jaar gestudeerd en ben zelf jarenlang in therapie geweest om dat over mezelf te weten te komen. Omdat ik vind dat iedereen dat over zichzelf zou moeten weten, ben ik met een online traject gestart en zijn er ondertussen ook mijn boeken. (Zelfzorg is het begin van alles en Elke dag zelfzorg, red.)

Niet weten hoe je zelf psychologisch in elkaar zit, leidt heel vaak tot lijden bij mensen, met angsten, depressie en burn-out tot gevolg. Het is mijn missie om mensen duidelijk te maken waar dat vandaan komt.

 

Hoe integreer jij zelfzorg in je dagelijkse leven?

Mouton: Zelfzorg is een voortdurend proces van patronen blijven doorbreken. Zoals bij het pellen van een ajuin doorloop je laagjes. Op een bepaald moment in je leven dienen er zich andere, diepere lagen aan. Zo ben ik tweeënhalf jaar geleden gescheiden van de vader van mijn kinderen en is het niet de bedoeling om hetzelfde opnieuw te doen. Het is dagelijks oefenen, zowel in mijn nieuwe relatie als in mijn rol van plusmama.

Zelfzorg is nooit afgerond, je behaalt geen diploma op een gegeven moment. Je kan wel op plateaus van rust terechtkomen, waarbij je momenten van (diepe) innerlijke rust en meer zelfvertrouwen ervaart. Maar dan dienen er zich nieuwe situaties aan, waarvan je van de vorige keren weet ‘ik kan dit’, want ik ben hier al eens doorgeploeterd en ik ploeter hier ook wel door, ik heb vertrouwen in mezelf.

 

Zelfzorg gaat ook over grenzen stellen. Hoe doe je dat?

Mouton: Ik heb er een cursus over gemaakt, 60 dagen grenzen stellen met Nina. Er is dus wel wat voor nodig om dat te bewerkstelligen. Ik ga altijd van basisprincipes uit, bijvoorbeeld geweldloos communiceren. Veel mensen stellen, vanuit het gevoel dat er vroeger niet naar hen werd geluisterd, op een harde manier grenzen, op een agressieve, een subassertieve of een sarcastische manier. Mijn bedoeling is om mensen op een assertieve volwassen manier grenzen te leren stellen in plaats van het kind uit te hangen en koppig te zijn.

Vaak wordt er op dat moment bij die persoon op een blauwe plek van vroeger geduwd. Dan is het interessant om vanuit een aantal vragen te vertrekken. Wat is de trigger? Waarom word ik hier kwaad van? Wat maakt dat ik hier koppig van word? En vooral, hoe kan ik dat anders aanpakken? Want anders blijf je daar tegenaan lopen. Veelal heb je zorg nodig om dat gekwetste, kwade, koppige innerlijke kind begrenzing te geven vanuit je volwassenheid. Wanneer we het zo van onderuit aanpakken, komen we tot heel andere dynamieken.

 

Hoe integreer je persoonlijke vrijheid en verantwoordelijkheid in zelfzorgpraktijken?

Mouton: Een veelgehoorde kritiek op zelfzorg is dat het individu niet alles alleen kan doen. En dat klopt. Ik vind dat de overheid voor ons moet zorgen, dat de werkgever er voor ons moet zijn, dat iedereen zijn verantwoordelijkheid moet nemen, ook wij als individu.

Belangrijk bij zelfzorg is om niet volgens die onbewuste patronen te leven, maar wel om bewuste keuzes te kunnen maken. Het gaat niet over goed of fout, het gaat erover dat je weet wat je patroon is en dat je beseft welke keuzes je maakt. Kies je voor een bepaald patroon? Dan is dat op dat moment een bewuste keuze en kan die copingstrategie je dienen. Vanuit dat oogpunt kunnen we heel veel bereiken én weggaan van het slachtofferschap. Mensen belanden vaak vanuit hun achtergrond in een slachtofferschap. Belangrijker is echter wat ze daar zelf aan kunnen doen. En we kunnen veel zelf doen, maar niet alles, er moet hulp van anderen zijn.

 

“We kunnen veel zelf doen, maar niet alles, er moet hulp van anderen zijn”

 

Zelfzorg is dus ook een collectieve, sociale verantwoordelijkheid?

Mouton: Samen kunnen we inderdaad veel. Het hebben van een community buiten onze vier muren is van fundamenteel belang. Helaas kan je mensen niet verplichten tot zelfzorg, tot het kijken naar hun eigen patronen. Je kan aspecten aanraken en inzichten op tafel leggen, maar sommigen willen het gewoon niet weten. Dat is hun keuze, hun autonomie, hun zelfbeschikkingsrecht en dat moet je respecteren. Sommige mensen moeten eerst op een burn-out botsen om dan naar hun patronen te kijken.

 

Terwijl zelfzorg eigenlijk kan bijdragen aan een beter begrip van elkaar?

Mouton: Natuurlijk. Ik ben zo hard overtuigd van het nut van zelfzorg op alle vlakken, op persoonlijk maar zeker ook op maatschappelijk vlak. Zoals ik het zie, kan zelfzorg zoveel betekenen. Ook voor onze kinderen. Mochten we allemaal onszelf al kennen, dan zou de wereld er helemaal anders uitzien. (lees verder onder de foto)

 

 

Wat is de meest onverwachte vorm van zelfzorg die je voor jezelf hebt ontdekt?

Mouton: Ik denk dan vooral aan de momenten waarop ik mezelf als een ‘vermijder’ zie. Je wil iets heel graag samen doen, maar je weet niet hoe, omdat je het gevoel hebt dat je alles alleen moet kunnen. Een van mijn opleiders zei ooit: “Nina, als er iets kwetsbaars met jou aan de hand is, dan ga jij heel ambigue signalen geven, van ‘vang mij op’ enerzijds tot ‘raak me niet aan’ anderzijds.” En dat is werkelijk zo. Ik was in de veronderstelling dat niemand mij emotioneel kon dragen of opvangen.

Enkele jaren geleden volgden mijn zus en ik alternatieve paardrijlessen. De opdracht was om je door het paard te laten dragen. Ik was er rotsvast van overtuigd dat het paard mij niet kon dragen, omdat ik daar te zwaar voor was. Ik bleef dat volhouden tot de lesgeefster zei: “Dat paard kan wel drie personen dragen, dus één gaat zeker lukken.” Het was een heel proces, maar op den duur zat en lag ik toch op dat paard dat mij effectief kon dragen. En daardoor kan ik dat nu ook bij mensen toelaten: stap voor stap beseffen dat die mij misschien wel kunnen dragen en er voor mij kunnen zijn.

 

“Overtuigd van het nut van zelfzorg op persoonlijk en maatschappelijk vlak”

 

Zijn er nog meer ongebruikelijke of verrassende zelfzorgpraktijken die je hebt ontdekt?

Mouton: Je blije innerlijke kind versterken door dingen te doen die je vroeger als kind graag deed, vind ik heel helend. Kleine dingen, bijvoorbeeld mandala’s inkleuren, kunnen helend of helpend zijn. Het hoeft niet allemaal zo groots te zijn of veel tijd in beslag te nemen. Bedenk wat je als kind graag deed en hoe je dat kan laten terugkomen. Je kinderen kunnen je daar ook in meevoeren. Zeg eens ja en spring op de trampoline, voetbal, schommel … inspireer elkaar en doe vooral mee. Je gaat er zo van genieten, echt waar.

 

Wat zijn de grootste obstakels die je tegenkomt bij het implementeren van zelfzorg in je leven?

Mouton: De meningen van anderen kunnen een obstakel zijn, maar die een plaats geven, is ook weer zelfzorg. Zelf ben je ook een obstakel. Mensen denken vaak dat wanneer ze met zelfzorg starten, ze een proces met een eindpunt aangaan. Tot ze telkens weer op diezelfde patronen botsen, weliswaar in een andere vorm of in een andere context. Omdat ze denken dat ze dan nog niet zijn opgeschoven, hebben ze het gevoel dat ze nog niets hebben bereikt. En dan worden ze moedeloos, omdat ze zoveel moeten doorworstelen.

Ook het drukke alledaagse leven is een obstakel. Je blijft ploeteren tot je kopje ondergaat en in een burn-out of een depressie terechtkomt of door je angsten wordt belemmerd. Dan moet je echt aan de slag met zelfzorg, maar ik begrijp dat mensen daar vooraf niet aan toekomen.

Net daarom is het preventieve luik zo belangrijk. Zelfzorg zou een cursus mogen zijn in de derde graad van het secundair onderwijs en zeker in de psychologieopleidingen aan de hogeschool en universiteit. Je hoeft er niet meteen mee aan de slag te gaan, maar dan heb je het tenminste achter de hand wanneer je het nodig hebt.

Ik ben opgegroeid met het idee dat als ik later groot zou zijn, ik dan alles zou weten, alles zou begrijpen en met mijn emoties zou kunnen omgaan, met andere woorden ze niet zou voelen. Maar zo werkt het dus niet.

 

Je leert met alles en iedereen omgaan bij wijze van spreken, maar niet met jezelf?

Mouton: Exact. Je leert sociaal wenselijk te zijn en alles wat belangrijk is om in de maatschappij mee te draaien. Maar het kan nooit de bedoeling zijn dat dat ten koste van onszelf gaat. Dat kost de maatschappij trouwens ook heel veel.

 

Heb je ook momenten waarop je jezelf aan het belang van zelfzorg moet herinneren?

Mouton: Ik heb mensen rondom mij nodig die zeggen: “Nina,” (knipt met haar vingers) “kom eens terug.” Bij het schrijven van mijn eerste boek had ik dat heel sterk. Mijn toenmalige man heeft een paar keer moeten zeggen: “Nina, ik begrijp dat dit belangrijk voor je is, maar wij zijn hier ook nog. Kan je eens even terugkomen?” Ik zat op dat moment in een heel diepe focus. Dat boek moest er komen en moest ook supergoed zijn.

Hoewel ik het erg moeilijk blijf vinden om zaken te combineren, zowel in mijn werk als in mijn privéleven, zit het evenwicht nu wel beter. Er zijn nog steeds zaken die mij helemaal opslorpen, waardoor ik andere mensen of andere aangelegenheden vergeet. Dat stukje zelfkennis ontbreekt (nog) en heb ik misschien niet nodig, misschien mag ik mij daarin ook wel laten helpen.

 

Zijn er misvattingen over zelfzorg die vaak terugkomen?

Mouton: Dat zelfzorg egoïstisch is, dat het me-time is, dat het aan gemeenschapszorg voorbijgaat. Maar dat klopt niet, want het betekent niet dat we niet voor elkaar zorgen. Het woord zelfzorg wordt vaak verkeerd geïnterpreteerd, in de zin van een maskertje aanbrengen of twintig minuten in bed gaan liggen …

Een andere misvatting is dat zelfzorg alleen zorgen voor jezelf is. Ook dat is niet waar. Zelfzorg is vanuit je zelfkennis, vanuit het zorgen voor jezelf ook voor een ander zorgen. Want je kan eigenlijk beter voor anderen zorgen als je jezelf kent.

 

“Zelfzorg is vanuit je zelfkennis, vanuit het zorgen voor jezelf ook voor een ander zorgen”

 

Er bestaat dus een connectie tussen zelfzorg en zorg voor anderen?

Mouton: Jazeker. Vanuit die onbewuste patronen ervaren we heel vaak een structureel tekort aan liefde. Je hebt het gevoel dat mensen je niet graag zien en dat je om graag gezien te worden, dingen moet doen en buiten je grenzen moet treden. Zo blijf je geven én geven in de hoop dat mensen je graag zien. Maar als je voor liefde moet werken en buiten jezelf moet treden, dan gaan anderen je graag zien om wat je doet en niet om wie je bent. En je wil die onvoorwaardelijke liefde toch voor wie je echt bent?

Soms ben je in je levensloop zo veranderd – of heb je moeten veranderen, want je kiest daar niet voor – dat je niet meer bent wie je echt in je kern bent. Dan ga je gaandeweg mensen verliezen, maar zijn dat mensen die bij je echte zelf passen? Allicht niet. Dat vraagt een rouwproces, een afscheid van wie je dacht dat je was en van wie je dacht dat je vrienden waren.

 

Tot slot, als je één advies zou willen geven aan iemand die moeite heeft met zelfzorg, wat zou dat dan zijn?

Mouton: Ik denk dat mensen zelfzorg vaak als een enorme berg zien, maar vergeten dat je daar ook heel klein in kan beginnen. Deel die ‘zelfzorgberg’ op in kleine stappen, die kunnen al zoveel teweegbrengen. Je kan eens iets lezen, een keer je licht opsteken, er met iemand anders over praten … Je kan het dan maanden laten liggen om het daarna weer op te pikken. Dat is mild zijn, ook in zelfzorg.

 

Lees hier andere artikels over zelfzorg.

Foto’s © Jeroen Vanneste