Nieuws

Artikel verschenen in deMens.nu Magazine jg13 nr3. Lees hier meer columns.

Op het terrein

Moreel consulenten bij Defensie nemen de pen op en geven een inkijk in hun werk en werkomgeving.

Lees hier meer over de categoriale morele dienstverlening.

Cindy De Meyer

Begin april tufte ik met mijn collega Alexandra naar Utrecht om een workshop over inwijdingsrituelen en ontgroeningen te volgen. Bij de Belgische Defensie worden die rituelen ‘integratieactiviteiten en dooprituelen’ genoemd.

Met een teletijdmachine werd ik er terug naar 1991 gekatapulteerd, naar de doop van de toenmalige eerstejaarsstudenten criminologie in Gent. En daarop volgde een naadloze switch naar een niet zo ver verleden waarin Sanda Dia overleed.

Er zijn onmiskenbaar een aantal valkuilen zo diep als de Challengerdiepte in de Stille Oceaan: machtspositie, het onnodig in gevaar brengen van – vaak jonge – mensen, de druk om je te bewijzen … De prefrontale cortex van jongeren is nog in ontwikkeling, wat ervoor zorgt dat mogelijke gevaren nog niet volledig correct kunnen worden ingeschat. Maar ‘dopers’ van pakweg dertig jaar kunnen dat excuus niet inbrengen.

Het triggert me om in de kazerne van Melsbroek een rondvraag te doen, want op dat vlak ben ik als een potvis op het droge. Welke rituelen bestaan er? En wat maakt deelname bijzonder? Hoe zit het met de grijze gevarenzone? Je kan denken dat er altijd wel iets fout loopt, dus laten we die hele handel opdoeken. Maar zo’n groepsgebeuren kan ook heel mooi zijn. In Melsbroek hebben ze veel edities van de ‘evenaarsdoop’, een ritueel dat bij je eerste oversteek van de evenaar hoort. Ervaringen worden met me gedeeld, vaak met twinkelende ogen en een portie geheimzinnigheid – want die ander naast ons, die heeft nog geen doop gehad … Het (b)lijkt plezierig te zijn. Ik krijg ook foto’s te zien. Er worden opdrachten op het strand uitgevoerd en haren worden lustig geschoren, met als resultaat een of ander mislukt punkkapsel waarmee je alvast niet kan thuiskomen.

Diegenen die erover praten, vonden het allemaal prima. Je kan ook beslissen om niet mee te doen – zonder achteraf jaren geplaagd te worden. Maar je ziet toch dat er al wat ruimte voor grijze zones is, niet? En die persoon die het lokaal verliet toen ik vragen stelde? Moest die gewoon naar het toilet? Of had die een negatieve ervaring met een ritueel?

Ik haal er de richtlijnen van human resources bij en stuit op volgende trefwoorden: ontgroening, doop, onthaal, beroepsethiek, deontologie, geweld, pesten, ongewenst seksueel gedrag. Je kan er onder meer lezen welke integratieactiviteiten er zijn. Het gaat daarbij om rituelen onder leiding van en goedgekeurd door de hiërarchie. Het doel is nieuwkomers te verwelkomen. Tradities worden op een veilige manier doorgegeven en de waarden van Defensie – integriteit, loyaliteit, respect en moed – gedeeld.

Zo’n activiteit wordt onderscheiden van een ontgroening. Bij die laatste worden je, vóór je inwijding, een aantal beproevingen opgelegd die vaak gepaard gaan met het gebruik van alcohol, plagerijen en vernederingen. Die zijn bij Defensie verboden, maar ze bestaan wel. De recente schokkende gebeurtenissen in de Genie te Amay zijn daar het bewijs van. Dat noodzaakt een hernieuwde absolute focus op het waardevolle, op elementen als kameraadschap, teambuilding, samenhorigheid en respect. Op de blog van stafchef admiraal Michel Hofman staat dat de sterkte van het team meer is dan de som der individuen. Zeker. Ook doorzettingsvermogen, discipline en trots horen thuis in het rijtje waardevols. Het met en voor elkaar tot het uiterste gaan. Er wordt afgezien, maar ook veel gelachen. Zo kunnen die tradities en bijbehorende rituelen alleen maar aangemoedigd worden. Ze markeren op een krachtige, symbolische wijze een belangrijke overgang in de loopbaan.

Foto bovenaan © VanderWolf Images / Shutterstock.com