Een tinnen jubileum
Alle buren op straat, crêpepapieren bloemen in de tuin en een zelf in elkaar getimmerd prieeltje voor de deur met een welgemeende proficiat er boven. U hoort het goed! We zitten met een jubileum! Nee, geen diamanten, gouden of zilveren jubileum, maar een tinnen. Tien jaar bestaat het al, het ‘homohuwelijk’. Of beter gezegd, op 1 juni 2003, werd het huwelijk opengesteld voor mensen van hetzelfde geslacht.
Vanaf die datum kunnen hierdoor Belgische homo- of lesbische koppels trouwen. We waren slechts het tweede land ter wereld, na onze noorderburen, waar dat mogelijk werd. Iets waar we terecht fier op mogen zijn. Sinds het eerste huwelijk op 6 juni 2003 in Kapellen werd ingezegend zijn er in elke Belgische gemeente koppels van hetzelfde geslacht in het spreekwoordelijke bootje gestapt: we weten dat tussen 2003 en 2010 meer dan 15.000 personen huwden met iemand van hetzelfde geslacht. Dit is ongeveer 5 procent van alle personen die een huwelijk afsloten. En net zoals bij heterokoppels is een vergelijkbaar aantal van die bootjes ondertussen gekapseisd: tot en met 2010 beëindigden ongeveer 1500 personen een ‘homohuwelijk’. Dat toont aan dat holebikoppels helemaal niet zoveel verschillen van heterokoppels.
Het homohuwelijk gaf toegang tot één van de laatste bastions van heteronormativiteit en effende meteen de weg voor dat andere bastion: adoptie. De zichtbaarheid van holebi’s werd met één wetswijziging enorm vergroot, en dat van de grootste stad tot het kleinste dorp. Het positieve effect op de beeldvorming en aanvaarding van holebi’s in onze maatschappij kan dan ook moeilijk ontkend worden. De politieke moed die de toenmalige paarsgroene regering heeft getoond, de steun vanuit een aantal belangrijke middenveldsorganisaties (waaronder de vrijzinnig humanisten), en de niet-aflatende strijd vanuit de holebibeweging, zorgden samen voor een symbolische doorbraak die 5 jaar eerder een totale utopie leek. Dat de wetswijziging werd goedgekeurd door 91 Kamerleden, met 22 nee-stemmen en 9 onthoudingen toont aan dat er op korte tijd een breed draagvlak was gegroeid.
Ook in het buitenland speelde België een voortrekkersrol. In het totaal werd het huwelijk ondertussen in 12 landen officieel opengesteld voor mensen van hetzelfde geslacht. In Uruguay, het Verenigd Koninkrijk en Nieuw-Zeeland zal dit later dit jaar gebeuren. Daarenboven werd het ‘homohuwelijk’ ook in verschillende delen van Mexico en de Verenigde Staten goedgekeurd en zijn heel wat andere landen zoals Brazilië via tussenstappen zoals wettelijke samenlevingscontracten ook op de goede weg. In de loop van dit jaar zullen wereldwijd in minstens 17 landen koppels van hetzelfde geslacht huwen. De heftige protestacties van de tegenstanders van ’le mariage pour tous’ in seculier Frankrijk verbaasden velen, maar niet ons. Het bewijst dat jarenlange sensibilisering een noodzaak zal blijven: eeuwenoude rollenmodellen wijzig je niet zomaar. Het feit dat ook een deel van ‘macho’ Latijns-Amerika de openstelling ondertussen goedkeurde sterkt ons dan weer in onze strijd.
België is goed bezig, maar er is altijd ruimte voor verbetering. Zo is er bvb nog een discriminatie tussen een gehuwd heterokoppel en een gehuwd lesbisch koppel. Wanneer er een kind wordt geboren in een heterogezin worden vader en moeder automatisch door de wet erkend. Wanneer er een kind wordt geboren bij een lesbisch koppel, wordt enkel de moeder die het kind baart erkend als moeder. De zogenaamde meemoeder moet eerst een adoptieprocedure doorlopen. Als er iets gebeurt met de moeder of het kind terwijl deze procedure nog loopt, heeft de meemoeder geen zeggenschap over haar eigen kind omdat ze wettelijk gezien nog geen ouder van dat kind is. Deze situaties zijn nefast voor alle betrokkenen en kunnen simpel opgelost worden door een automatische erkenning van beide moeders.
Velen denken dat alles in de toekomst wel beter zal gaan. Dat denken wij ook, maar we weten dat dat niet vanzelf gaat. Het vraagt inzet en doorzettingsvermogen van vele mensen, zowel binnen als buiten de holebi- en transgendergemeenschap, van de grote heren en dames in de politiek, over het middenveld, tot onze naaste familie en vrienden. Daarom dat we vandaag stilstaan bij wat we samen bereikt hebben en het glas heffen op de toekomst. Op naar dat zilveren huwelijk! Schol!
Sylvain Peeters, voorzitter deMens.nu (koepel van de vrijzinnig humanistische verenigingen in Vlaanderen en Brussel)
Yves Aerts, coördinator çavaria (koepel van de holebi- en transgenderorganisaties)
