Open brief: Laten we de keuze van vrouwen en hun recht op gezondheid respecteren
Zowat 1.500 zorgverleners hebben een open brief getekend om hun steun duidelijk te maken voor de verlenging van de abortustermijn naar 18 weken.
Open brief ook verschenen in De Morgen
Abortus: laten we de keuze van vrouwen en hun recht op gezondheid respecteren!
Als burger onderschrijf ik het recht op zwangerschapsafbreking, met name het wetsvoorstel om de termijn uit te breiden tot 18 weken, de minimum wachttijd te verminderen tot 48 uur en de specifieke strafsancties op te heffen.
Als arts, vroedkundige, verpleegkundige, psycholo(o)g(e), als onthaalmedewerk(st)er, maatschappelijk- en gezondheidswerk(st)er, begeleiden wij elke dag vrouwen. Vandaag nemen wij het woord om hun rechten te verdedigen. Wij vragen toegang voor iedereen, zonder onderscheid, tot het recht op abortus tot 18 weken zwangerschap.
De vraag is niet of we voor of tegen abortus zijn, wél of we vrouwen de keuze willen geven om op een vrije en geïnformeerde manier te beslissen wat zij voor hen het beste vinden. Onze taak hierin is hen in deze keuze zo goed mogelijk te ondersteunen, welke die uiteindelijke ook is. Zonder oordeel. Ongeacht hun reden, en zonder die op te delen in ‘goede’ of ‘slechte’ redenen. Onze taak is niet abortus aan te moedigen (1).
Vrijwillige zwangerschapsafbreking gaat over volksgezondheid. Het is geen onbeduidende medische ingreep, net zomin als vele andere medische procedures. Ook ongewenst zwanger blijven en je hele leven met een ongewenst kind samenleven is dat niet! De wet reguleert andere medische procedures echter nergens zo streng als abortus, geen enkel ander medisch handelen is onderworpen aan strafrechtelijke sancties. Nee, we hoeven abortus niet te bagatelliseren, maar laten we het normaliseren. Niet meer, niet minder.
Wij steunen de uitbreiding van het recht op abortus tot 18 weken, omdat we begrip hebben voor elke individuele situatie waarin iemand kan terechtkomen. Zo is anticonceptie niet 100% betrouwbaar, zelfs bij correct gebruik: 58% van de vrouwen die een abortus onderging, gebruikte anticonceptie (2). Soms kan gebruik van hormonale anticonceptie de menstruatie onderdrukken, in andere gevallen blijft een zwangere vrouw bloedingen hebben. Ook zwangerschapsontkenning is een realiteit. En we weten dat zwangerschap een uitlokkende factor kan zijn van huiselijk geweld. In zo’n geval heb je soms tijd nodig om je te realiseren dat je geen kind op de wereld wil zetten in een gewelddadige context.
Een betere toegang tot abortus door een verlenging van de toegelaten abortustermijn tot 18 weken en een verkorting van de wachttijd tot 48 uur impliceert een verruiming van het recht en niet een verplichting om langer te wachten noch om sneller te beslissen (3). Niemand zal gedwongen worden om binnen de 48 uur een beslissing te nemen en elke nog twijfelende vrouw zal de nodige tijd kunnen nemen voor haar beslissingsproces. De verlenging van de termijn zal voor sommige vrouwen net een meer comfortabele bedenktijd toelaten, terwijl wij nu zien dat onbesliste vrouwen soms onder tijdsdruk staan van de voor hen té korte termijn. Aan de andere kant zullen diegenen die wel al beslist hebben, niet langer meerdere dagen de stress, het ongemak en de fysieke symptomen van het (ongewenst) zwanger zijn moeten dragen. Het proces om te beslissen of men een zwangerschap behoudt of afbreekt, begint immers niet bij het eerste contact met de dokter, maar bij het ontdekken van de zwangerschap.
Geen enkele vrouw zal tot de 18e week moeten wachten om een abortus te ondergaan. Geen enkele vrouw stelt haar beslissing om haar zwangerschap af te breken uit omwille van verstrooidheid, tijdsgebrek, of plezier. Dit is een fabeltje, en bovenal een kleinerend oordeel over vrouwen.
Slechts 3% van de vrouwen die om een abortus vragen in België valt buiten de termijn van 12 weken zwangerschap (4). Voor ons echter betekent dit een ongelijkheid van het recht op gezondheid. Deze vrouwen moeten soms tot enkele duizenden euro’s betalen om naar het buitenland te gaan en ook de medische opvolging na de abortus wordt moeilijker.
In plaats van rechten van vrouwen te beperken, is het onze plicht als hulpverleners om ervoor te pleiten dat de Belgische staat het recht op seksuele en reproductieve gezondheid – in dit geval abortus – garandeert. Daarna is het aan ieder van ons, artsen en verpleegkundigen, om ons eigen geweten hierin te volgen. Niemand zal immers gedwongen worden om mee te werken aan een zwangerschapsafbreking. De huidige wet garandeert dit en niemand trekt dit in twijfel.
Wij horen vrouwen regelmatig vertellen dat zij zich opgelucht voelden na het afbreken van hun zwangerschap. Nochtans is de keuze voor een abortus vaak niet eenvoudig. Wij pleiten daarom voor kwaliteitsvolle psychosociale ondersteuning zowel voor als na de ingreep, voor wie dit wenst. Want een ongewenste zwangerschap uitdragen in een moeilijke context is misschien nog minder eenvoudig. Naar het buitenland moeten omdat in eigen land het probleem wordt doodgezwegen, is zeker nog moeilijker. Wij willen niet langer medeplichtig zijn aan deze vorm van geweldpleging tegen vrouwen.
Op fysiek vlak heeft een abortus onder goede, bij wet gewaarborgde omstandigheden, helemaal niet zo’n ernstige gevolgen als sommigen beweren. Een goed uitgevoerde, legale abortus is minder riskant dan een bevalling en vooral minder riskant dan een clandestiene abortus (5).
Het is ook duidelijk dat iedereen (6), en niet enkel jongeren, baat heeft bij neutrale en correcte relationele, emotionele en seksuele vorming om op verantwoorde en verantwoordelijke manier zijn/haar seksualiteit te beleven. Zodat men goed geïnformeerd, met respect voor anderen over zijn/haar seksleven kan beslissen. Als je ervan overtuigd bent dat de omstandigheden om een kind te krijgen ongunstig zijn, betekent kiezen voor abortus ook kiezen voor verantwoord(elijk) ouderschap.
Daarom steunen wij het wetsvoorstel en de discussies in de Kamer. Daarom roepen wij de leden van het Parlement van alle democratische partijen, die de Belgische bevolking vertegenwoordigen, op om vóór te stemmen.
Het debat is rijp, het onderwerp ligt al enkele jaren op de tafel van de wetgevers. Dit voorstel is het resultaat van een brede samenwerking met de medische sector, de vrijwilligerssector en de academische wereld – met name via de hoorzittingen die in 2018 zijn gehouden – die dagelijks met de betrokken vrouwen werken. Het is onjuist om te beweren dat er geen rekening is gehouden met alle verschillende invalshoeken.
Dit wetsvoorstel belet vrouwen niet een ongeplande zwangerschap verder te zetten. Wij steunen hen in die beslissing net zoals als wij diegenen steunen die ervoor kiezen dit niet te doen. De vrouw beslist!
(1) In de Waalse centra voor gezinsplanning bijvoorbeeld, ging in 2018 1 op 5 vrouwen die een abortus vroeg uiteindelijk niet over tot de ingreep.
(2) De Wereldgezondheidsorganisatie schat dat, zelfs met correct anticonceptiegebruik, er jaarlijks ca. 5,9 miljoen ongeplande zwangerschappen zouden zijn
(3) Interventie van Martin Wincler tijdens et colloquium « Contraception et IVG, cherchez le lien », Charleroi 26/09/2019
(4) Luna, 2018: Slechts 3% van de vrouwen die een Vlaams abortuscentrum consulteert, blijkt langer dan 12 weken zwanger. De evolutie toont eerder aan dat vrouwen steeds vroeger in de zwangerschap een abortuscentrum consulteren. De gemiddelde zwangerschapstermijn waarop abortus uitgevoerd wordt is (nog steeds volgens LUNA) 7 weken.
(5) Sterftecijfers bij abortus: 0,1 tot 0,4/100.000 tot 12 weken en 1,7 tot 8/100.000 tot 18 weken. Bij bevalling: 6 tot 30/100.000. Bij illegale abortus stijgt dit percentage tot 100/100.000 (Unsafe abortus: onnodige moedersterfte. Haddad LB, Rev Obstet Gynecol. 2009.)
(6) De gemiddelde leeftijd van vrouwen die een abortus laten uitvoeren is 27 jaar.
Je kan de open brief ook mee onderschrijven
