Aan de basis van cryptovaluta
Vrijheid en privacy als hoogste goed
Artikel verschenen in deMens.nu Magazine jg12 nr2. Lees hier meer artikels over ‘de virtuele mens’.
Investeren in een cryptovaluta, zelfs in bitcoins of ethers, is een risicovolle belegging. De cryptomarkt fluctueert sterk en biedt geen zekerheden. Of investeren in cryptovaluta een goede zaak is of niet, dat antwoord blijven we je schuldig. We belichten hier een andere kant van de cryptomarkt: de oorsprong van het idee van digitaal geld.
Laure Lytens
Een duik in de geschiedenis
Cryptomunten kwamen er niet als een donderslag bij heldere hemel. De eerste dateerde van 2008, maar al sinds de jaren tachtig van de twintigste eeuw zochten enkele mensen naar een manier om geld uit te denken dat enkel en alleen online bestaat. De euro die je op je bankrekening hebt staan, is inwisselbaar voor een muntstuk van één euro, terwijl één bitcoin geen fysiek bestaan heeft. Wie waren die ‘enkele mensen’ en waarom duurde die ontwikkeling zo lang? Een duik in de geschiedenis van grootmachten kan veel verklaren.
In de vijftiende eeuw groeide Spanje uit tot de eerste Europese grootmacht. Die enkele decennia later ten onder ginganbeleid en exuberante uitgaven onder koning Filips II.
Hetzelfde lot stond de opkomende grootmacht de Nederlanden te wachten. In de zeventiende eeuw richtten ze in Europa de eerste nationale wisselbank op, waar mensen een rekening konden openen en goud voor geld wisselen. Bij de start werkte de bank goed en bracht ze de bevolking rijkdom. Helaas bleek niet veel later dat de instelling ook onderhevig werd aan corruptie door de overheid, met als gevolg dat er op het einde nog amper iets van de goudreserves overschoot.
Eenzelfde verhaal kan over Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk verteld worden, maar waarom is dat relevant?
De relatie tussen geld en macht
Eigen aan de opkomst en ondergang van grootmachten is de relatie tussen geld en macht. Geld leidt tot (meer) macht en wie aan de macht is, wil aan de macht blijven. Toch blijken grootmachten hun macht steeds te verliezen door financieel wanbeleid. De bevolking is daar altijd het voornaamste slachtoffer van. Hun belasting- en spaargeld wordt, onder een abominabele volksvertegenwoordiging, opgesoupeerd aan oorlog en decadentie.
De relatie tussen geld en macht bezorgt mensen een groeiende frustratie en een sterk wantrouwen tegenover hun overheden. Er ontstaat een drang om die relatie tussen geld en macht te verbreken. Hoe dan? Door geld te decentraliseren, dus zonder een centrale autoriteit. Daarvoor is een automatisch systeembeheer nodig en een globaal te raadplegen grootboek. De eerste succesvolle poging daartoe werd bewerkstelligd door een cypherpunk, Satoshi Nakamoto. (lees verder onder de foto)
De rol van cryptografie
Cypherpunks zijn die ‘enkele mensen’ van wie eerder sprake. Die mensen gebruiken encryptie, of versleuteling van informatie, bij de toegang tot een computernetwerk om hun privacy te beschermen.
Sinds de jaren tachtig zoekt die groep naar een digitale munteenheid die compleet zelfstandig en los van een autoriteit, zoals een overheid of een bank, functioneert. Cypherpunks ontlenen hun naam aan een mailinglijst, opgericht in de jaren negentig, waarin zij voornamelijk de rol van cryptografie of encryptie in de samenleving bespraken.
Voor hen is cryptografie de enige oplossing om de privacy van mensen te beschermen tegen hun overheden. Eén cypherpunk, Eric Hughes, schreef er zelfs een manifest over.
Absolute vrijheid van communicatie
Het gaat hen niet om de economische kant van digitaal geld en ook niet om ‘kennis om kennis’. Ze trachten een ideologische droom te faciliteren. In eerste instantie streven ze naar absolute vrijheid van communicatie, als fundament van een open samenleving. Voor een open communicatie en een absolute vrijheid van meningsuiting is privacy volgens hen noodzakelijk. Privacy geeft een mens het recht en de macht om zichzelf selectief te verbergen voor en te onthullen aan de wereld. Net zoals op sociale media ben je ook zelf verantwoordelijk voor het (al dan niet) zorgvuldig onthullen van jezelf aan de wereld.
Binnen die privacy heeft niemand recht om te controleren van wie je geld ontvangt en aan wie je het uitgeeft. Vanuit een cypherpunk-perspectief zijn anonieme transactiesystemen dus nodig om personen de keuze te laten hun identiteit al dan niet verborgen te houden. Om een sterke versleuteling van digitale gegevens te garanderen, is kundige software essentieel. Dat is de kwaliteit van de cypherpunks: software schrijven. (lees verder onder de foto)
De allereerste cryptomunt
Satoshi Nakamoto lanceerde bitcoin in 2008. Die digitale munt is de allereerste succesvolle uitwerking van digitaal gedecentraliseerd geld. Het functioneert zelfstandig, is raadpleegbaar door iedereen en beschermt tegelijkertijd de gebruikersprivacy.
Cypherpunks dachten eindelijk het middel gevonden te hebben om nationaal beheerd geld te vervangen door gedecentraliseerd geld. Nakamoto deelde gedetailleerd de bitcoinsoftware, waarop veel crypto-ontwikkelaars zijn software nabootsten. Van 2008 tot 2018 werden zo’n tweeduizend cryptovaluta ontwikkeld. Vandaag telt de cryptomarkt er meer dan tweeëntwintigduizend. Bestaan er dan zoveel cypherpunks?
Geen zekerheden op de cryptomarkt
Niets is minder waar. Het concept ging een eigen leven leiden. Slechts enkele zeldzame cryptovaluta kunnen aan cypherpunks worden toegewezen. Een aantal ontwikkelaars beweert dezelfde ideologieën als Nakamoto na te streven, maar slaagt er bij de ontwikkeling niet in om de munt te decentraliseren en ook zichzelf ervan los te koppelen. Wel lukt het veel cryptovaluta om de privacy van hun gebruikers te vrijwaren, alsook de traceerbaarheid van hun geld.
De privacy en economische vrijheid maken van cryptovaluta ook een interessant betaalmiddel in illegale circuits. Zo wordt bitcoin in Iran als betaalmiddel ingezet om Amerikaanse sancties te omzeilen. In Rusland stijgt de populariteit ook, omdat de waarde van de Russische roebel zeer laag is. Mensen hopen zo de waarde van hun geld te verzekeren, maar zekerheden biedt de cryptomarkt niet.
Ontwikkelaar of belegger
De oorspronkelijke filosofie van cypherpunks doelde niet op rijkdom. Hoe kan je als gedecentraliseerde instantie toch rijk worden van het concept? Het is overduidelijk dat winstbejag het voornaamste motief van de meeste ontwikkelaars is. An sich is dat niet vreemd. Mensen zien cryptovaluta als een interessant zakelijk gegeven en merken op dat verschillende makers heel rijk zijn geworden. Mensen die echt rijk willen worden met cryptovaluta, zijn waarschijnlijk beter af als ontwikkelaar dan als belegger.
