Nieuws

Inspiratie voor de lessen niet-confessionele zedenleer

Verschenen in deMens.nu Magazine jg12 nr3, in het kader van het dossier ‘eenzaamheid’. Meer ‘Doordacht’ hier.

Bert Goossens en Christophe Van Waerebeke

Gezegd

“De mens die werkelijk luisteren kan, betekent reeds veel voor de medemens, omdat en voor zover dat luisteren niet is een willekeurig aanhoren, maar schepping van een sfeer, waarin de ander bevrijd wordt van lasten die hem drukken, en via de luisterende mens verlost wordt uit de eenzaamheid.” – Jaap van Praag, oprichter van het Humanistisch Verbond in Nederland.

“Ik mag niet klagen. Ik heb vrienden. Gisteren nog praatte er iemand tegen me.” – Iejoor, personage uit de verhalen rond Winnie de Poeh van A.A. Milne.

“Wie niet van de eenzaamheid houdt, houdt ook niet van de vrijheid, want slechts wanneer men alleen is, is men vrij.” – Arthur Schopenhauer, Duitse filosoof.

“Een hart dat zich niet geeft, schept zijn eigen eenzaamheid.” – Tao Yuanming, Chinese dichter.

Identiteit

Luister naar het nummer Ugly van de band Life of Agony. Neem er ook de lyrics bij. Bespreek volgende vragen in de klas:

• In welke zin in dit nummer komen er gevoelens van eenzaamheid aan bod?

• Hoe zie jij jezelf als 22-jarige? Wat zou je voor jezelf wensen als je 22 bent?

• Wat denk je dat je daarvoor nodig hebt/zal hebben?

• Welke groepen in de samenleving kampen volgens jou met eenzaamheid?

De medestichter en frontzanger van de alternatieve metalband werd geboren als Keith Caputo. Hij worstelde lang met genderdysforie. Na een transitie staat zij met de band op het podium als Mina Caputo. Is de thematiek waarbij Mina haar mannelijke imago moest torsen – en dan nog binnen de metalscene – ook in de song te merken?

Filosofisch gesprek

Henry David Thoreau, een Amerikaanse schrijver, filosoof en natuuronderzoeker uit de negentiende eeuw, schreef ooit: “Ik heb drie stoelen in mijn huis: een voor de eenzaamheid, een voor de vriendschap en een voor gezelschap.”

Wat zou hij daarmee bedoeld hebben? Kan je de quote beter begrijpen als je weet dat hij gedurende twee jaar bewust alleen en zelfvoorzienend in een hut aan een meer heeft geleefd? Hebben eenzaamheid, vriendschap en gezelschap evenveel waarde voor jou? Kunnen ze evenveel waarde hebben?

Kan je je in gezelschap ook eenzaam voelen? Hoe komt dat? Wat zegt dat over je gezelschap? Voelt eenzaamheid in gezelschap anders dan de ervaring van eenzaamheid als je alleen bent?

Afsluiten met het citaat van de Tsjechische schrijver Milan Kundera: “Terwijl je je eenzaamheid beleeft, kan je ongelukkig of gelukkig zijn. Die keuze hebben is wat jouw vrijheid bepaalt.” Ben je het daarmee eens? Waarom niet/wel?

Zingeving

Eenzaamheid kan ook een positieve ervaring opleveren. Het kan leiden tot zelfbezinning en ruimte aan andere gevoelens en perspectieven geven. Eenzaamheid wordt in de Engelse taal verwoord als loneliness. Soms heb je er wel eens nood aan om alleen te zijn. Maar hebben we het dan nog over eenzaamheid of eerder over behoefte aan privacy?

• Op welke momenten ben jij het liefst alleen?

• Op welke plaatsen beleef jij het alleen-zijn als iets positiefs?

• Wat heb jij nodig om tot jezelf te komen?

• Hoelang kan jij zonder iemands gezelschap?

De negatieve beleving van eenzaamheid pak je niet alleen aan door je op (meer) sociale contacten te richten. Het ervaren van geluk of levenskwaliteit hangt immers niet alleen af van het gemis aan sociale contacten, maar ook de beleving van zin en betekenisgeving spelen een belangrijke rol. Deelname aan sociaal-culturele activiteiten, bosbaden, kunstbeoefening en zinvol sporten maken eveneens gelukkig en voorkomen (of bestrijden) eenzaamheid.

Doe-opdracht

Laat de leerlingen in een groepje een song zoeken of een fotoreportage maken over eenzaamheid. Laat hen daarbij één tekst – een quote of een stukje uit de literatuur – zoeken om de songtekst of foto te illustreren.

Vrijzinnig humanisme in de klas: meer weten?

Ben je geïnteresseerd in niet-confessionele zedenleer? Als leerkracht, leerling of ouder? Neem een kijkje op nczedenleer.be, hét informatiepunt over het vak ncz met inspiratie en ondersteuning voor leerkrachten en leerlingen.

Lees ook ‘Een bank vooruit‘: leerkrachten niet-confessionele zedenleer vertellen over hun vak, verschenen in deMens.nu Magazine.