Nieuws

Is leven op een nieuwe plek eenzaam?

Artikel verschenen in deMens.nu Magazine jg12 nr3. Lees hier meer artikels over ‘eenzaamheid’.

Mensen zijn van nature uit nieuwsgierig en trekken er graag op uit, en soms settelen ze zich permanent ergens anders. Wat doet het met een mens als die naar een andere plek verkast? In eigen land kan dat al behoorlijk wat aanpassingsvermogen vergen, maar hoe gaat dat in het buitenland? En wat als je daartoe zelfs wordt gedwongen, bijvoorbeeld door oorlog? Drie verschillende mensen in drie verschillende situaties vertellen ons elk hun verhaal.

Ellen Vandevijvere

Michaël, een echte thuishaven

Michaël verhuisde in eigen land van een dorp naar de stad Antwerpen. Het begon als een avontuur, maar werd een proces van vallen en opstaan met een dieperliggende oorzaak aan de basis.

“Ik had werk gevonden in een familiebedrijf dat toevallig op mijn pad kwam. De overgang naar de stad was best groot, vooral omdat die niet goed voorbereid bleek te zijn. Ik kwam in een leeg appartement terecht, zonder enige inrichting of gezelligheid. En na de verhuizing zat ik daar: in een kaal appartement, met buren die niet bij me pasten, een omgeving die ik niet leuk vond, ook op sociaal vlak niet, en zo meer.”

 

Geloof leren loslaten

Het werd een eenzame en ook donkere periode voor Michaël. Bovendien worstelde hij al een tijd met zijn geloof. Hij wilde eruit stappen, maar het loslaten ervan was een moeizaam proces.

“Ik kon me er echt niet meer in vinden, maar omdat mijn geloof al sinds mijn jeugd zo diep in mij verankerd zat, was het in mijn hoofd een zwart-witverhaal geworden. Dus toen ik mijn geloof achter me liet, bevond ik mij volgens mijn eigen denken in het zwarte verhaal. Dat was eenzaam, ik was niet goed genoeg meer, ik was geen kind van God meer. Die hele gemeenschap viel weg, wat maakte dat ik me alleen ging voelen. Tegelijk stond ik met mijn eigen nieuwe denken óók alleen. Wanneer ik met mijn christelijke vrienden samen was, voelde ik me bekeken, alsof ik de verloren ziel was, het zwarte. Ook al beoordeelden zij mij niet op die manier, dat ligt niet in hun natuur. Maar de Bijbel doet dat naar mijn gevoel wel, en dus deed ik het zelf ook. En zo werd het noch het een noch het ander.”

 

Leeg en destructief

Na een tijdje werd Michaël getroffen door een burn-out, door de combinatie van de verhuizing, de eenzaamheid en de stress van het harde werken.

“Ik was al kwetsbaar en had weinig veerkracht, en de eenzaamheid heeft me echt doen crashen. Ik ontwikkelde ook nog eens een pornoverslaving, wat dan weer een nog grotere leegte schiep. Een verslaving laat je telkens hopen op een beter gevoel – in plaats van naar jezelf te luisteren en naar wat je nodig hebt – maar dat gevoel komt niet, integendeel. Ik zat zo diep, ik voelde niets en kende mezelf niet meer. Op een gegeven moment heb ik hulp gezocht, want ik wilde uit die put raken, maar ik wist niet hoe. Ik kwam bij het Adviespunt Verslaving in Antwerpen terecht. De therapeut daar heeft me erg goed geholpen, ook tijdens de coronaperiode. Voor de vragen met betrekking tot mijn geloof heeft de therapeut mij in contact gebracht met het huisvandeMens Antwerpen. Daar leer ik andere inzichten kennen en kan ik over die vastgeroeste geloofsconstructie in mijn hoofd praten.”

 

Praten helpt

Uiteindelijk durfde Michaël ook de stap te zetten om er met zijn vrienden en familie over te spreken, en dat bleek een verademing te zijn.

“Het is nooit goed om alles op te kroppen. Ik merkte zelfs dat als je je kwetsbaar opstelt, dat andere mensen dat ook durven te doen. Het zorgt voor verbinding. Ik ben nog steeds in therapie, want het blijft een moeizaam proces en ik worstel nog een beetje met die vluchtreactie richting verslaving. Maar het gaat echt de goede kant uit.

Een therapeut zei me ooit dat je er zelf voor kiest om eenzaam te zijn, en dat maakte me toen erg boos. Wat is daar nu mijn keuze aan? Ik durfde niet eens meer buiten te komen, onder andere door die verslaving. Ik besef nu dat ik wel een keuze had, maar toen zag ik dat gewoon niet. Als je in een goede flow zit en dicht bij jezelf blijft, dan is keuzes maken geen zware opgave. Dan komen die vanzelf en brengt de ene positieve beslissing weer een andere mee. Maar in die periode wilde ik me tussen vier muren verstoppen en dus maakte ik liever helemaal geen keuzes.”

 

Al huppelend verder

Michaël hoopt dat hij met zijn verhaal andere mensen kan helpen om de thematiek bespreekbaar te maken en om de eerste stappen naar genezing te zetten.

“Die eerste stappen zijn een beetje als dikke modder waarin je voeten vastzitten en je geen meter vooruitkomt. Maar daarna gaat het steeds beter en sop je wat minder diep weg, om dan uiteindelijk op dreef te komen en voor je het weet, huppel je op een asfaltweggetje verder.

Vandaag ben ik blij dat ik Antwerpen heb ontdekt. Het is een internationale stad met tal van verschillende mensen en achtergronden, en het is er geweldig interessant zowel op sociaal als op cultureel vlak. Ik woon inmiddels in een andere buurt die beter bij mij aansluit. De hele aanloop daarnaartoe heb ik ook doordachter en met meer gevoel ondernomen. Nu zit ik echt goed. Ik ben ook blij met de hulp die ik hier kreeg toen ik die nodig had. Ik heb intussen geleerd om op positieve dingen te focussen en die te omarmen. De stad voelt nu echt als een thuishaven aan.”

 

Jo, een ander levensritme

Jo ziet bijna dagelijks een elandenfamilie voorbij slenteren in de weilanden voor haar huis. Ze koos ervoor om vanuit het Oost-Vlaamse Berlare naar het natuurrijke Zweden te verhuizen, samen met haar man, hun twee zonen en hun huisdieren. Het is een beslissing onlosmakelijk verbonden aan een ziekte: kanker.

In de loop van 2018 moest Jo al twee keer tegen kanker strijden. Het zag er zelfs zo slecht uit dat ze met haar gezin een avontuurlijke rondreis in Noorwegen plande ‘om nog mooie herinneringen’ te maken. De reis werd een wonderlijke ervaring en haar bloedwaarden bleken plots helemaal opgekrikt te zijn. Maar helaas bleef het niet duren. In 2020 kwam de kanker weer terug en in 2021 kreeg ze de diagnose voor de vierde keer.

 

Een doel

“Het was een moeilijke en donkere periode. Ik lag veel in de zetel en keek tv. Zo ontdekte ik het programma Camping Coppens over een BV die in Zweden een camping aan een groot meer overneemt. Op het moment dat ik Staf Coppens met een bootje richting een van de eilandjes daar zag varen, maakte ik ineens de klik. Ik beloofde mezelf om op een dag op datzelfde eiland te staan. Vanaf dan heb ik keihard mijn best gedaan en het is mij gelukt. In de zomer van 2021 vertrokken we en het eerste wat ik toen heb gedaan, was een bootje huren en koers naar het beloofde eilandje zetten. (stem breekt) Ik word nog altijd emotioneel als ik eraan terugdenk. Ik kwam daar aan en voelde een zucht van opluchting: zie eens, ik ben er.”

Na hun vakantie keerden Jo en Stijn met veel tegenzin huiswaarts en eenmaal in België wilden ze het alledaagse drukke leven achter zich laten. Ze begonnen hun zoektocht naar een huis in Zweden, met een wensenlijstje in de hand dat zo realistisch mogelijk moest aansluiten bij de behoeften van het gehele gezin.

“Na een aantal maanden intensief zoeken vonden we door een onverwachte samenloop van omstandigheden ons huis hier in Charlottenberg. We waren er meteen verliefd op. Ook praktisch klopte het plaatje. Alles is dichtbij en toch wonen we afgelegen.” Ze verkochten hun huis in België en een half jaar later migreerden ze definitief.

 

Op eigen tempo

“We wonen hier nu bijna een jaar, maar nog nooit zijn er momenten van twijfel of eenzaamheid geweest. We zijn zelfs bewust op zoek gegaan naar een plek waar we alleen kunnen zijn, mede door mijn ziekte. Nu ik hier leef, besef ik elke dag opnieuw dat ik hier mezelf kan zijn en op mijn eigen tempo kan leven. De Zweedse buren en vrienden respecteren onze privacy en nemen ook echt de tijd voor ons als ze op bezoek komen. Ik heb mij in België vaker eenzaam gevoeld dan nu we in een nieuw land wonen. Het leven moet er alsmaar doorgaan … dat is die Vlaamse gejaagdheid. Als er tijdens mijn ziekte bezoekers langskwamen, was het soms voor vijf minuten. Dan waren ze alweer weg, want ze hadden nog van alles te doen.

En toch brachten we de valkuilen van België, zoals die constante druk aan verwachtingen, ook mee naar hier. De mensen die ons komen opzoeken, hebben vakantie, maar voor ons gaat het leven gewoon verder, wij moeten wel werken. Dan sta je toch weer volop ten dienste van de anderen, dan ben je aan het entertainen en ga je over je grenzen. Dat proberen we nu beter te bewaken.”

Of ze zichzelf ooit nog naar België zien terugkeren? “Nee, nooit. Hier wil ik oud worden. Wat onze kinderen later doen, dat is hun beslissing. Ze moeten vooral doen waar ze gelukkig van worden. Maar het is bijna beangstigend hoe goed ons leven hier verloopt. We zijn dan ook heel dankbaar voor elke nieuwe dag op deze plek.”

 

Julia, een noodgedwongen stap

Julia had helemaal geen keuze. Ze verliet haar geboorteland Oekraïne enkele dagen na de eerste bombardementen op Kiev. Daarbij liet ze haar flat en twee katten achter, op zoek naar haar dochter en veiligere leefomstandigheden.

“Ik ben op 5 maart 2022 vertrokken en kwam in Ronse aan op 11 maart, samen met mijn dochter Liza. Ik woonde in Kiev zelf en had er een kleine, maar comfortabele flat. Ik had al langer het gevoel dat er oorlog op komst was. Toen de Russische president Poetin het land binnenviel, was mijn dochter toevallig met haar vader, mijn ex-man, op vakantie in Egypte. Gelukkig maar dat ze niet bij mij was tijdens de bombardementen, want het was behoorlijk angstaanjagend. Dan vernam ik dat Egypte Oekraïense vluchtelingen naar Polen zou repatriëren. Ik besefte dat we elkaar zo weer konden terugzien. Het lukte me op een trein naar Lviv te stappen en Oekraïne te verlaten.”

Eenmaal herenigd met haar dochter in Polen, liet Julia zich leiden door haar vriendennetwerk dat zich op dat moment al overal in Europa bevond. “We hadden om het even waar kunnen terechtkomen, maar uiteindelijk zijn we samen met mijn beste vriendin en haar dochter hier in Ronse beland, omdat ze hier enkele mensen kende.”

 

Vooruit en niet achteruit

Julia ging ervan uit dat de oorlog slechts een kwestie van weken zou zijn en ze had maar een minimum aan bagage meegenomen uit Oekraïne. “Gelukkig werden we door de Belgische familie erg hartelijk ontvangen. Ze hielp ons met de administratie en alles wat op ons afkwam. We zijn nog steeds vrienden. En iedereen is zo aardig voor ons.”

Voor haar toen tienjarige dochter was het moeilijk. Ze huilde vaak en wilde terug naar Oekraïne, naar haar familie, haar school en de gekende supermarkt met haar favoriete snoep. “Ze miste haar neef die nog ginder is, ook heel erg. Maar intussen gaat het wel beter. Ze gaat naar een psycholoog en dat helpt. Ze houdt online contact met haar neef, maakt hier op school vrienden en spreekt de taal goed. Ze beseft nu dat teruggaan geen optie is en ze accepteert de situatie beter. Hier krijgt ze uitstekend onderwijs in een veilige omgeving en heeft ze zoveel meer toekomstmogelijkheden.”

Voor Julia voelt haar nieuwe leven, gezien de omstandigheden, eerder aan als een stap vooruit dan achteruit en van eenzaamheid is er zelfs nooit sprake geweest.

“Ik heb nooit enige eenzaamheid of angst ervaren, eens ik hier was. Ik voel me hier welkom en ik houd zoveel van België. Ik heb vrienden, mijn dochter heeft mooie vooruitzichten en als ik mijn familie wil zien, kan ik met vakantie naar Oekraïne gaan. Sinds kort heb ik ook mijn katten terug, wat een geluk.”

Natuurlijk mist ze haar vrienden, familie en collega’s. Ze was sales manager in Kiev, deed administratie en boekhouding. Nu werkt ze als schoonmaakster, maar dat vindt ze prima. “Hier respecteren ze je, ik heb er geen probleem mee. Ik hoop de Nederlandse taal beter te leren, mijn dochter is zoveel getalenteerder dan ik, maar ik oefen elke dag. Misschien is het verkeerd dat ik me niet eenzaam voel, aangezien er oorlog is in mijn land, en het gebeurt zeker dat ik me wel eens afvraag: wat doe ik hier, wat is mijn toekomst? Maar ook al had ik nooit eerder aan België gedacht, ik ben hier echt gelukkig.”

Foto’s © Ellen Vandevijvere