Een uitnodiging tot plantaardig eten
De smaakbom veganisme-humanisme
Artikel verschenen in deMens.nu Magazine jg14 nr1. Lees hier meer artikels over ‘eten’.
Bij veganisme denk je misschien al gauw aan een eentonig slaatje, smaakloze tofu of artificiële vlees- en kaasvervangers die vaag aan de oorspronkelijke producten herinneren. Een vegan eetpatroon staat volgens sommigen gelijk aan een zoveelste beperking en botst daardoor op veel weerstand. Maar is die wel terecht? En is een plantaardige levensstijl niet een voor de hand liggende keuze als vrijzinnig humanist?
Zoë Fransen
Er gebeurt niets humaans in een slachthuis of broeierij
Als kritische denker besloot ik drie jaar geleden om mijn vegetarische eetpatroon te verruimen tot een volledig plantaardig menu. Uitgebreid opzoekwerk leerde me dat de onmenselijke toestanden in onze slachthuizen niet alleen daar, maar ook in onze melkveebedrijven en eierkwekerijen plaatsvinden. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat dieren net zoals mensen pijn, angst en stress kunnen ervaren. Nare emoties die sowieso deel uitmaken van het leven. Maar of we die als mens nog eens extra bij andere levende wezens moeten aanwakkeren? Enkel en alleen omdat we het door de maatschappelijke evoluties gewoon zijn geraakt om eindeloos veel dierlijke producten te consumeren? Dat gaat voor mij te ver.
Als humanist geloof ik in gelijkwaardigheid tussen alle mensen. Waarom verbreden we dat dan niet naar alle levende wezens op aarde? Ook is elk individu vrij, zolang het de vrijheid van een ander niet schaadt. Waarom beschermen we dieren dan niet? Zij maken toch ook deel uit van dat ecosysteem?
Plantaardig eten is aardig voor iedereen
Dat die redenering (nog) niet het dominante discours is, wil niet zeggen dat we als kritische denkers niet moreel verplicht zijn om die denkoefening te maken. Want of we het nu negeren of niet, klimaatrampen volgen elkaar steeds sneller op, de biodiversiteit neemt gestaag af en ons klimaat wordt alsmaar onleefbaarder voor mens, dier en andere levende organismen.
Betekent dat dan dat wij als mensen individueel verantwoordelijk zijn voor die ramp? Zeker niet. Dit wordt geen pleidooi waarbij ik het ‘go vegan’-idee zonder nuance door je strot probeer te rammen door in te zetten op emoties zoals angst en schuldgevoelens. Wel haal ik graag het sociologische principe aan dat maatschappelijke omwentelingen traag en van onderuit, bottom-up, plaatsvinden. Statistisch gezien doet het er niet toe dat één individu zich volledig van dierlijke producten onthoudt. Toch is er een impact mogelijk wanneer meerdere mensen dat eetpatroon overnemen.
Een beetje zoals een steeds groter wordende sneeuwbal die van een berg rolt en alsmaar meer sneeuwvlokjes verzamelt. Dat ene vlokje is verwaarloosbaar, maar wanneer alle vlokjes zich aan elkaar hechten en samenwerken, ontstaat er een mooie, sterke bal. Als vrijzinnig humanisten hebben we altijd op de barricaden gestaan voor gelijkheid. Waarom rollen we nu dan niet mee met de bal? Door plantaardig eten op die manier te normaliseren, wordt eten aardig voor iedereen. (lees verder onder de foto)
Omarm de imperfectie en heb zin(geving) in eten
Het voordeel van dat principe is dat niet iedereen de perfectie moet nastreven. Experimenteer en vervang dat stukje kip eens door een notenburger, tempé of – als je het vleesidee nog niet helemaal kan lossen – een stukje fake kip, zoals je ondertussen moeiteloos in elke supermarkt vindt.
Besef dat er anno 2024 heel wat vegan alternatieven bestaan die de overgang versoepelen om je curry, stoofpot, pasta, ovenschotel of Vlaamse boerenkost (het kan allemaal, ook als veganist) op een humane manier proteïnerijk te maken. Een van de grootste drempels om die keuze te maken, verlaagt daardoor meteen. Aanvaard dat plantaardige alternatieven (nog) niet exact hetzelfde smaken als de producten waarop ze geïnspireerd zijn. Misschien hoeft dat ook niet? De markt bruist nog volop. Zoek je favoriete ingrediënten. Durf koken en grenzen verleggen.
Maar wees ook mild voor jezelf. Kan je het echt niet laten om af en toe wat kaas te smullen? Vind je het oké om verse eieren van je eigen kippen in de tuin te eten? Hebben je schoonouders geprobeerd om plantaardig te koken, maar hebben ze zich alsnog vergist? En panikeer je door het lezen van dit artikel omdat je vreest dat je all the way moet gaan? Door je eigen havermelk en plantaardige kaas te maken, nooit meer bewerkt voedsel te kopen en zondag naar bakdag te transformeren om je koekjesdoos met plantaardig lekkers te vullen?
Geen paniek. Maak je eigen keuzes, volg je eigen tempo en geniet bewust. Dat we de wereld humaner willen maken, heeft niet als gevolg dat we al het wereldleed op onze schouders moeten dragen. Maak uitzonderingen voor jezelf en blijf ondertussen ontdekken. Verbind met je medemens en wissel recepten, winkels en ingrediënten uit die je doen vergeten dat je een heleboel niet meer eet. Of minder eet. Ontdek de wonderen van kruiden, atypische combinaties en de rijkdom van de natuur. Er is zoveel informatie voorhanden.
En ik geef het toe, in het begin vond ik dat overaanbod ook overweldigend, maar wees kritisch en filter voor jezelf wat jij interessant vindt. Trek tot slot een grens in je zoektocht. Je hoeft niet álle websites over veganisme af te dwalen. Je hoeft niet elk boek te lezen. Je hoeft niet elk ingrediënt of nieuw product uit te proberen. Als mensen zijn we van nature nieuwsgierig en geneigd om samen dingen te creëren. Kook samen met vrienden, familie, collega’s die al meer thuis zijn in die wereld. Wakker vooral de zin in eten aan en focus op het plezier.
Durf op je bek te gaan
Waarom veganisme en vrijzinnig humanisme een perfecte smaakcombinatie vormen, is dus vooral omdat beide de wereld humaner willen maken. Koken blijft echter een groeiproces, waarbij je op zoek gaat naar je eigen smaakpalet en identiteit. En dat doet iedereen op zijn eigen manier. Met plantaardig koken is dat niet anders.
Durf uit te proberen en ga eens keihard op je bek. Maak imperfecte gerechten, waarmee je kan blijven experimenteren. Geef jezelf de tijd om vertrouwd te raken met een nieuwe wereld van smaken, texturen en ingrediënten waar je voorheen huiverachtig tegenover stond. Creëer, snuif kennis op, sta open voor nieuwe ideeën, maar vooral, wees mild tegenover jezelf en die andere medemensen die proberen om de wereld van onderuit een beetje mooier te maken voor álle mensen en dieren. Ik proefde alvast van de smaakbom veganisme-humanisme en inderdaad, ze smaakt naar meer.
Foto bovenaan © Shutterstock.com
