Scheiding kerk en staat: België is Groot-Brittannië niet
In het debat rond levensbeschouwelijke symbolen wordt vaak verwezen naar het Angelsaksisch model. Het blijkt ‘bon ton’ om zich in de richting van het Angelsaksische denken te bewegen, dat symbool zou staan voor diversiteit en tolerantie.
Men vergeet hier echter steeds bij te vermelden dat het systeem in België en Groot-Brittannië vanuit fundamenteel verschillende uitgangspunten vertrekt. België is een (principiële) seculiere staat. De scheiding tussen kerk en staat kunnen we afleiden uit onze grondwet (art. 19, 20, 21 en 181). In Groot-Brittannië bestaat er echter geen grondwettelijke scheiding tussen kerk en staat. De Anglicaanse kerk is er staatskerk, en het hoofd van de Church of England, de Queen, is eveneens ceremonieel staatshoofd. Je kunt moeilijk een grotere verwevenheid tussen kerk en staat bedenken. De overheid en haar vertegenwoordigers zijn dus geenszins gebonden aan het neutraliteitsprincipe, integendeel zelfs, aangezien de staat zelf niet seculier is. Willen we daarnaar evolueren?
In Groot-Brittannië is vrijheid van godsdienst gegarandeerd door het ondertekenen van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (art.9), ook op overheidsniveau. Moslims en Sikhs krijgen een apart uniform dat rekening houdt met hun religieuze voorschriften, maar wel op basis van een uniformbeleid. In welke mate brengt deze partijdigheid de vrijheidsbeleving van de burger in het gedrang en geeft het hem het gevoel dat de dienstverlening gekleurd is? De consequenties staan in de volgende alinea.
Deze opschuiving naar absolute vrijheid van levensbeschouwing neemt bovendien soms grote – en bevreemdende – sprongen. Verdere toegevingen van de Britse overheid, in een reflex naar grotere openheid in functie van hun staatsgodsdienst, zorgen ervoor dat boerka en nikab steeds meer opduiken in het straatbeeld, dat betogingen voor de moord op Salman Rushdie ongestoord konden plaatsvinden en dat shariarechtbanken ontstaan waar bepaalde geschillen mogen berecht worden (in relaties, bij huiselijk geweld, financiële kwesties zoals erfrecht, echtscheiding). Dit zijn echter uitingen van segregatie, discriminatie en zelfs extremisme. Beperken deze uitgesproken uitingen van individuele vrijheid de vrijheid van anderen niet? Het opschuiven van de staatskerk naar meer openheid zijn de eerste stappen zetten naar een seculiere staat, die in feite door de rechten van de mens wordt voorgeschreven.
Sylvain Peeters
voorzitter deMens.nu, koepel van vrijzinnig humanistische organisaties in Vlaanderen en Brussel
