Nieuws

Ondertekend door Freddy Mortier

Uit een recente studie van de onderzoeksgroep Zorg rond het Levenseinde (VUB/UGent) (De Standaard, 12 juni) blijkt dat meer dan de helft van de mensen met dementie overlijdt na een medische beslissing en dat de naasten meer betrokken worden bij die beslissing. Dat is een uitstekende zaak. Uit hetzelfde onderzoek blijkt ook dat de demente patiënt zelf daarbij meestal niet wordt betrokken. Maar de artsen houden wel in licht toenemende mate rekening met een vooraf geschreven of mondeling uitgesproken verzoek van de patiënt om in een bepaalde fase van dementie niet meer verder te leven. In De Standaard van 13 juni schrijft Willem Lemmens dat hij daar niet tegen is, maar wel tegen het respecteren van een euthanasieverklaring terzake. De euthanasiewet is namelijk momenteel niet van toepassing op gevallen van verworven incompetentie (door dementie of bv. hersenmetastasen).

Het Vlaamse publiek is wél vragende partij. Dat blijkt uit de cijfers van een enquête uitgevoerd in de Benelux in 2011, waarvan de resultaten zijn voorgesteld op de conferentie Levenseinde van het Beneluxparlement op 2 december 2011. 62% van de ondervraagde Belgen (66% Benelux) was het er toen mee eens dat euthanasie moet worden toegestaan aan mensen die dement zijn en in het bezit zijn van een schriftelijk euthanasieverzoek. Als je de stemtest van Het Laatste Nieuws en VTM-nieuws invult, krijg je als feedback dat 56% van de respondenten helemaal voor de uitbreiding van de euthanasiewet in de richting van erkenning van een wilsbeschikking is, en 28% gewoon voor. Samen 84%.

Is dat onbegrijpelijk? Neen. Nu worden mensen gedwongen om te vroeg te kiezen om uit het leven te stappen door euthanasie. Hugo Claus was een voorbeeld. Wanneer men te lang wacht, kan men de vraag niet meer stellen omdat men wilsonbekwaam geworden is. Men mag het dilemma waarvoor die mensen staan niet bagatelliseren.

De reden waarom sommigen vragen om de euthanasiewet niet uit te breiden, is dat er geen continuïteit meer zou zijn tussen het zelfbewustzijn van de persoon die de wilsverklaring heeft opgesteld en de dementerende persoon. Maar lichamelijk, in de ogen van familieleden en vrienden, juridisch, en voor een deel ook psychisch, blijft het over dezelfde persoon gaan.

Men kan de wilsverklaring vooraf dan ook best opvatten of interpreteren naar het model van testamentaire beschikkingen. Het is niet omdat de erflater dood is dat je zijn wil niet meer moet respecteren. Integendeel: een testament wordt opgesteld opdat je de wens van de overledene zou respecteren. Het is ook niet in te zien waarom een raad van (para)medici en familieleden wel zou mogen besluiten tot levensbeëindiging door terminale sedatie of tot het onthouden van levensreddende behandelingen, maar de klaarblijkelijke wil van de patiënt zelf er niet zou toe doen. Voor sommige mensen is het een verschrikking om in een voor hen ontluisterende situatie terecht te komen van onherroepelijke verwardheid. Vanuit hun zelfbeschikkingsrecht kunnen ze oordelen dat dit mensonwaardig is, wat hen betreft. Ze verdienen dan ook respect voor hun keuze, hoe moeilijk die ook voor derden ligt. We vullen ons leven in zoals wij het goed achten. We wensen het dan ook volgens onze keuze op een waardige wijze te kunnen afsluiten.

Dat alles staat los van de vraag of er artsen zouden worden gevonden die in de praktijk bereid zijn om in te gaan op zo’n wilsverklaring vooraf. Vermoedelijk wel, misschien niet. Maar het komt er op aan de juridische mogelijkheid te creëren.

Gebruikmaken van de eenmaal gecreëerde mogelijkheid of niet, staat de artsen en patiënten vrij. Er is hoegenaamd geen sprake van om euthanasie te gaan promoten en toe te passen bij alle dementiepatiënten, zoals sommige tegenstanders van de uitbreiding van de euthanasiewet beweren. Alle patiënten moeten zo optimaal mogelijk verzorgd worden. Maar voor sommigen zal de optie voor euthanasie in de definitie van goede zorg zitten en voor anderen niet. Er moeten trouwens dringend meer middelen voorzien worden om een degelijke zorg voor iedereen te kunnen verzekeren.

Freddy Mortier
Voorzitter deMens.nu

Lees ook: Geef mij het recht om te kiezen – Mensen die lijden aan dementie en wilsonbekwaam zijn geworden moeten euthanasie kunnen krijgen.