Nagelaten geschriften

Nagelaten geschriften

9 januari 2020 / Magazine/Van de bovenste plank

Etienne Vermeersch

Artikel verschenen in deMens.nu Magazine jg9 nr1

Het boek Nagelaten geschriften, onder redactie van Johan Braeckman en Dirk Verhofstadt, schetst een goed beeld van de veelzijdigheid, de interesses en de gedrevenheid van wijlen Etienne Vermeersch, filosoof, ethicus en opiniemaker.

Joke Goovaerts

“Hoe wil je herinnerd worden?”, vragen Lieve Blancquaert en Barbara Debusschere aan Etienne Vermeersch. Zijn antwoord: “Ik zou bijvoorbeeld graag hebben dat mensen die mijn teksten lezen, daardoor los kunnen komen van de gedachte dat er iets bestaat zoals de God van de Bijbel of de Koran. Dat zoveel mogelijk mensen door mijn werk afvallig worden, zou ik positief vinden. (lacht)” Dat is een fragment uit een interview, opgenomen in het boek Nagelaten geschriften.

Filosoof, ethicus en opiniemaker Etienne Vermeersch overleed op 18 januari 2019. Hij werd 84 jaar. Etienne Vermeersch was hoogleraar wijsbegeerte aan de Universiteit Gent, atheïst en scepticus. Hij was een van de bekendste en invloedrijkste Vlaamse denkers en had een belangrijke stem in een aantal grote debatten.

Een verzameling essays, opiniestukken en interviews

De teksten, de gedachten, de interviews die filosoof Etienne Vermeersch naliet, werden door Johan Braeckman en Dirk Verhofstadt in het boek Nagelaten geschriften verzameld. Zij waren medewerkers, collega’s en ook intieme vrienden van Vermeersch. Johan Braeckman is filosoof en hoogleraar wijsbegeerte aan de Universiteit Gent, Dirk Verhofstadt is moraalwetenschapper en auteur van diverse boeken.

In het eerste deel van het boek worden essays, lezingen en artikelen gebundeld die zowel over de Belgische euthanasiewet, ecofilosofie, de islam en de hoofddoek in België gaan als over de Mattheuspassie en de betekenis van poëzie. In het tweede deel vinden we een kleine selectie uit de honderden opiniestukken die Etienne Vermeersch over tal van onderwerpen voor diverse media schreef. En in het derde deel lezen we een aantal interviews, opgenomen in de laatste drie decennia van zijn leven.

In Nagelaten geschriften komen zowat alle onderwerpen uit zijn leven aan bod. Want het moet gezegd: de interesses van Vermeersch besloegen haast alle disciplines. “Of het nu over Shakespeare of de tweede wet van de thermodynamica ging, over Sophocles of de niet-euclidische meetkunde, over de Vespers van Monteverdi of de moleculaire biologie, hij kon erover meepraten”, lezen we in het woord vooraf van het boek. Dat Vermeersch naast een goede schrijver ook een gepassioneerde verteller en debater was, leidt geen twijfel. Hij kon als geen ander de kracht van zijn argumenten poneren.

De tijdsgeest van de voorbije decennia

Vermeersch drukte een duidelijke stempel op de mentaliteitswijzigingen die tijdens zijn leven plaatsvonden. Zonder Vermeersch zou België er vandaag waarschijnlijk anders uitzien. Hij was een heel belangrijke stem in de totstandkoming van de abortus- en euthanasiewetten. Reeds in 1971 verdedigde hij op de nationale omroep, de toenmalie BRT, het recht op euthanasie. In het boek lezen we dat een van de laatste zinnen die hij neerschreef, was: “Ik sterf dankzij mijn levenswerk.” Hij koos geheel in lijn met zijn eigen filosofie voor euthanasie.

Het boek Nagelaten geschriften is een aanrader. Het schetst een goed beeld van de veelzijdigheid, de interesses en de gedrevenheid van Etienne Vermeersch. Het is een grote verdienste van de auteurs om in de chaos van de veelheid aan materiaal de tijdsgeest van de voorbije decennia weer te geven. Het is een selectie die uitnodigt om zich nog meer in de intellectuele erfenis van die bijzondere man te verdiepen. Zoals bijvoorbeeld het boek De ogen van de panda over de kern van het milieuprobleem. In Nagelaten geschriften wordt voor meer informatie naar de website www.etiennevermeersch.be doorverwezen.