fbpx
deMens.nu

Opinie: Cohousing voor senioren

De Aarschotse burgemeester Gwendolyn Rutten kreeg enkele weken geleden van het Vlaamse Agentschap Zorg en Gezondheid de opdracht om Villa de Proost in Rillaar te sluiten. De zeven hoogbejaarde doch kranige bewoners stellen dat ze samenwonen in een cohousingproject en verzetten zich tegen een gedwongen vertrek.

 

Opinie door Jeremy Celen

Stafmedewerker Stichting Morele Bijstand (SMB)-Ik wil praten & Cel Onderzoek

 

Volgens het Agentschap deed het project immers dienst als woonzorgcentrum, en wegens een overaanbod aan kamers worden daarvoor geen vergunningen meer afgeleverd. Burgemeester Rutten nam de moedige beslissing om de verzegeling uit te stellen. Hierdoor bespaarde ze de bewoners (voorlopig?) een overplaatsing naar het nabijgelegen OCMW-woonzorgcentrum Sint-Rochus. Maar de toekomst oogt onzeker voor de zeven hoogbejaarde bewoners en initiatiefnemers. Ondanks aanpassingen in de juridische structuur van de Villa, houdt het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid voet bij stuk en eist het de sluiting van het innovatieve project. Nochtans krijgt De Proost geen euro aan Vlaamse subsidies.

 

De Vlaamse Regering is er zich van bewust dat innovaties in gemeenschappelijke woonvormen vaak voorlopen op de geldende regelgeving.

 

Innovatie vs. regelgeving

De Vlaamse Regering is er zich van bewust dat innovaties in gemeenschappelijke woonvormen vaak voorlopen op de geldende regelgeving. Hierdoor ondervinden experimentele projecten moeilijkheden om zich binnen het huidige wetgevende kader te begeven. Net daarom lanceerde Liesbeth Homans, toenmalig minister van Wonen, in 2017 een oproep voor experimentele woonvormen in een regelluwe proefomgeving. Er werden 28 projecten goedgekeurd, waarbij de bestaande regelgeving voor een periode van zes jaar deels opzij werd gezet met als doel de innovatie te bestendigen. Ook valt er op te merken dat, afgaand op artikel 40 van het nieuwe woonzorgdecreet van 2019, de Vlaamse Regering openstaat voor innovatieve vormen van woonzorg. Er is dus zeker ruimte om uitzonderingen toe te laten. De volgende ronde waarop proefprojecten kunnen intekenen staat echter pas gepland in 2023.
Innovatie vormt één van de speerpunten van de Vlaamse Regering. Zo trok Vlaams Minister van Innovatie Hilde Crevits onlangs nog de portefeuille open om onder meer het project Protego te ondersteunen, dat met behulp van zorgtechnologie en artificiële intelligentie een beschermende thuisomgeving creëert voor ouderen en zorgbehoevenden.

De verklaring voor de investering? Het uitgangspunt dat er jaarlijks tot 3500 extra plaatsen in woonzorgcentra nodig zijn en dat het aantal ligdagen in het ziekenhuis omlaag moet. De oplossing ligt, aldus de minister, in het opvangen van de stijgende zorgvraag door meer thuiszorg te organiseren. Dat die thuiszorg steeds gediversifieerder wordt, gefocust op het zelfbeschikkingsrecht van het individu, moet echter nog worden ingecalculeerd.

Participatie, gezondheid en veiligheid

Interpersoonlijke relaties en gezamenlijke activiteiten zijn een cruciale factor in het gezond ouder worden. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) definieerde drie pijlers (participatie, gezondheid en veiligheid) die cruciaal zijn in het proces van Actief Ouder Worden. Cohousingprojecten vormen ondersteunende en participatieve gemeenschappen die kansen bieden tot zelfontplooiing. Uit Italiaans onderzoek naar twee cohousingprojecten voor senioren in Trentino blijkt dat gemeenschappelijk wonen effectief is in de strijd tegen eenzaamheid en sociale uitsluiting. Daarnaast werkt het ook kostenbesparend voor de ouderen, doordat o.a. verschillende voorzieningen worden gedeeld. De twee Italiaanse cohousingprojecten zorgden bij elke WHO-pijler voor significante verbeteringen. Deze actieve woonvorm staat in schril contrast met de traditionele aanpak in de residentiële zorg, waar de ouderen een eerder passieve rol worden toegedicht.

 

De nieuwe generatie senioren staat op een geheel andere manier in het leven en koestert ook andere verwachtingen.

 

Zelf aan het stuur

De nieuwe generatie senioren staat op een geheel andere manier in het leven en koestert ook andere verwachtingen. Senioren wensen zoveel mogelijk betrokken, geïnformeerd en autonoom te zijn. De unieke innovatie die de initiatiefnemers van het cohousingproject Villa De Proost aan de dag leggen, is symbolisch voor de toekomst van de zorg. De vergrijzing brengt nieuwe zorgnoden met zich mee, maar biedt ook talrijke kansen op alternatieven. Projecten zoals De Proost tonen immers aan dat mensen zelf willen bepalen waar, met wie en op welke manier ze willen samenwonen. Het administratieve tegengas vanwege het Agentschap is vanuit juridisch oogpunt begrijpelijk, maar het smaakt wrang wanneer een positief en innoverend project wordt gefnuikt door achterhaalde wetgeving. Initiatieven waarbij de mensen zelf aan het stuur zitten van hun leven zijn daarom aan te moedigen, als het even kan met de overheid als wegbereider.

Leeslijst:

– Trappeniers A., “Voortbestaan cohousing Villa de Proost bedreigd”, geraadpleegd op 27/02, https://www.madeinvlaamsbrabant.be/nieuws/voortbestaan-cohousing-villa-de-proost-bedreigd/.
– De Boeck A., “Waarom mogen jongeren cohousen en 65-plussers niet?”, geraadpleegd op 27/02, https://www.demorgen.be/nieuws/waarom-mogen-jongeren-cohousen-en-65-plussers-niet~bda0078a/. 
– H.Crevits, “7,6 miljoen euro voor 5 baanbrekende projecten”, https://www.hildecrevits.be/nieuws/7-6-miljoen-euro-voor-5-baanbrekende-projecten/
– A.Perino, M. Resta, “Senior cohousing: An Organizational for Elderly Care. A Trentino Case – — Study”, Interdisciplinary Journal of Family Studies, XXIV, 2/2019, 35-52.
-U. Hacke, K. Müller, E. Dütschke, “Cohousing- social impacts and major implementation challenges”, 233-239. GAIA 28/S1(2019.
– “Woonzorgdecreet van 15 februari 2019”
– G. De Vroe, “Vraag om uitleg over de evaluatie van de proefprojecten cohousing en gemeenschappelijk wonen”, https://www.vlaamsparlement.be/parlementaire-documenten/vragen-en-interpellaties/1364283