fbpx
deMens.nu

Mijn leerkracht zedenleer als rolmodel

“Iets met passie doen en jezelf blijven”

Artikel verschenen in deMens.nu Magazine jg10 nr3

Een goede leerkracht vervult een voorbeeldfunctie voor leerlingen, helpt hen om de persoon te worden die ze willen zijn, inspireert hen om iets te betekenen. Kortom, hij of zij beïnvloedt de leerlingen op een positieve manier en moedigt hen aan om de best mogelijke versie van zichzelf te worden. En wat beter dan een persoonlijk verhaal om dat te illustreren.

Evelien Vandenbussche

Er bestaat geen twijfel over, mijn leerkracht zedenleer van meer dan twintig jaar geleden, Jan Buyl, is een rolmodel voor mij geweest. Inmiddels is hij, sinds 2000, coördinerend directeur van de GO! scholengroep Mandel en Leie.

Zedenleer was mijn lievelingsvak en zette mij ertoe aan om moraalwetenschappen te studeren en de lerarenopleiding te volgen. Uiteindelijk werd ik vrijzinnig humanistisch consulent en zo kwam ik in 2014 via de Digimores debatwedstrijd West-Vlaanderen opnieuw in contact met Jan Buyl. Een gesprek met mijn lichtend voorbeeld.

 

Wat vond je het leukst aan de job als leerkracht niet-confessionele zedenleer?

Jan Buyl

Jan Buyl: De interactie met leerlingen gaf mij veel voldoening. Transparantie was daarbij noodzakelijk en belangrijk. Ik vertelde wat ik met hen wilde bereiken, waar we naartoe gingen. Als ik zag dat leerlingen evolueerden, interesse toonden voor onderwerpen die niet altijd vanzelfsprekend zijn, gaf mij dat een goed gevoel. Soms waren leerlingen in staat grote sprongen te maken.

Ik heb er altijd heel wat tijd aan besteed om de levensbeschouwelijke vakken, in het bijzonder het vak zedenleer, een plaats op school te geven en zo een meerwaarde te bieden.

 

Wat wilde je de leerlingen zeker meegeven via je lessen?

Buyl: Om zelfstandig en kritisch te leren onderzoeken en denken. Mijn leerlingen maakten een reis door de filosofie, de wetenschap, godsdiensten, morele controverses … Aan de hand van die informatie wilde ik hen leren om hun houding te bepalen, een mening te vormen en moreel te denken. Het was een evenwicht vinden tussen thema’s die ver van hun bed stonden en die wel tot hun leefwereld behoorden.

Onderwerpen als liefde, seksualiteit, dood lagen soms gevoelig en dan was het belangrijk dat ik de leerlingen kende, dat er wederzijds vertrouwen was. Ik probeerde daar aandacht aan te besteden en dat goed te timen.

We gingen ook met de klas naar buiten en waren voorlopers van de interlevensbeschouwelijke lessen. Elk jaar maakten we een uitstap, samen met de leerlingen godsdienst: de levensbeschouwelijke dag in Oostende, een bezoek aan het Museum Dr. Guislain in Gent, de geïntegreerde werkperiodes. Door samen weg te gaan, konden we gemakkelijker met elkaar in debat gaan.

 

Was die aanpak dezelfde voor je eigen kinderen?

Evelien Vandenbussche

Buyl: Je hebt de leefwereld van het gezin en die van de school. Er zijn wel waarden die ik aan beide wilde meegeven: oprecht en eerlijk zijn, vrijdenken, belang hechten aan ondernemerschap. Kinderen in zichzelf doen geloven, zodat ze durven zelf te ondernemen en hun ambitie verder uit te bouwen. De vrijheid die men krijgt, moet men op een positieve manier leren te gebruiken. Soms twijfel ik of ik genoeg tijd aan mijn eigen kinderen heb besteed.

 

Is de werkwijze van een leerkracht veranderd?

Buyl: Nu gaat men vaak digitaal en zijn er heel wat tools, maar de essentie is nog altijd dat een leerkracht met zijn leerlingen in interactie gaat. Fysieke momenten en informele contacten zijn daarbij essentieel, want dan zie je de lichaamstaal, en kan je beter en vlotter nuanceren of een discussie voeren.

Tegelijk is informatie nu veel vlotter bereikbaar en is er een belangrijke opdracht voor de leerkracht weggelegd om fake news van wetenschappelijk onderbouwde informatie te onderscheiden. Niet voor de hand liggend in tijden van vluchtigheid en oppervlakkigheid, maar een rode draad door de geschiedenis van het denken heen.

 

Is het voor een leerkracht moraal, of zedenleer, gemakkelijker om een rolmodel te zijn dan voor een andere leerkracht?

Buyl: Het heeft veel meer met de persoonlijkheid en inzet van de leerkracht te maken dan met het vak op zich. Het is wel zo dat leerkrachten voor jonge mensen bepalend zijn: door hen slaan ze een bepaalde weg in. Soms ga je eerst tegen een weerstand in en pluk je daar als leerling én als leerkracht pas later de vruchten van. Leerlingen voelen je engagement aan. Als je iets met passie doet en jezelf blijft, zal er vaak appreciatie en resultaat volgen.

 

Was je je ervan bewust dat je een rolmodel was voor een bepaalde leerling?

Buyl: ‘Rolmodel’ lijkt me een zwaarbeladen woord, eerder ‘een voorbeeld op een moment’. Er zijn altijd mensen met wie je het beter doet. Meestal voel je dat aan. Met sommige leerlingen kan je heel goed samenwerken, met andere minder, dat is menselijk. Het kan ook tijdelijk zijn. Soms lijkt het een zware opdracht en na een periode krijg je de leerlingen toch mee en ontstaat er een klik.

 

Hoe probeer je nu als coördinerend directeur een rolmodel te zijn?

Buyl: Ik werk met de medewerkers een beetje zoals met mijn leerlingen destijds: frontaal én in dialoog gaan, op het veld zijn en toch een bepaalde afstand houden. Ik zou bijvoorbeeld nooit mijn privéleven op sociale media te grabbel gooien. Mijn filosofie is dat het belangrijk is om tussen de mensen te zijn, al is mijn werk als coördinerend directeur door het coronavirus wel drastisch veranderd en veel digitaler geworden dan een goed jaar geleden.

De voorbeeldfunctie vind ik belangrijk: je voor je team inzetten, er als eerste en laatste zijn, je geen zaken toekennen waar je geen recht op hebt, eerlijk en authentiek zijn. De ethische component van de job is belangrijk. Als leerkracht wil je ook een voorbeeld zijn voor je leerlingen, voor de samenleving, zonder iemand met de vinger na te wijzen. Uiteindelijk beslist iedere mens voor zichzelf.

 

Leerkrachten vervullen een voorbeeldfunctie: ze zijn bepalend voor jonge mensen, door hen slaan leerlingen een bepaalde weg in © Shutterstock.com

 

Een bank vooruit

Leerkrachten niet-confessionele zedenleer over hun vak: lees meer verhalen hier.