fbpx
deMens.nu

Lief voor je lijf

Over bodypositivity

Artikel verschenen in deMens.nu Magazine jg10 nr3

Ons lichaam is de plek die ons levend houdt. Er wordt bloed in rondgepompt en onze organen huizen erin. Ons lijf werkt dag en nacht voor ons. Elke seconde gebeurt er iets waardoor en waarmee we het leven dat we hebben, kunnen leiden. We zouden ons lichaam moeten vieren om al het schoons dat we ervan krijgen, en dat is veel. Toch leven we in een maatschappij die ons al te vaak doet geloven dat als ons lijf niet in een bepaald hokje past, we er niet blij mee mogen zijn. Maar daar denkt de bodypositivitybeweging anders over.

Nele Deblauwe

Spiegeltje, spiegeltje aan de wand

Hé, jij daar! Kijk eens in de spiegel. Wat zie je? De kans is behoorlijk groot dat je niet naar een zongebruind bikinilijf als dat van fotomodel Gigi Hadid kijkt. Evenmin lijken je billen op die van realityster Kim Kardashian, helaas. Je merkt dat die dure crème niet doet wat de reclame zegt – want, hallo wallen! En de binnenkant van de sportschool heb je al lang niet meer gezien, dat maken je lovehandles je pijnlijk duidelijk.

Goed, neem nu een selfie. Durf je die op sociale media te posten? Welke filters gebruik je om je rimpels te camoufleren? Maak je je tanden wat witter? Gom je je dijen wat bij, want is je thigh gap, de zogenoemde dijkloof, anders ver te zoeken? Of doe je niet mee met die prachtig gefilterde versies van jezelf, en post je je foto gewoon zo, mét al jouw flaws of imperfecties. Ja, tuurlijk! Want jezelf graag zien zoals je bent, is dé trend van het moment. Geen oppervlakkige diëten meer, of erger nog, sapkuren, die je een spectaculair gewichtsverlies beloven. Geen fitnesstrainingen meer, waar je dagen later nog stram en stijf van loopt. Wel houden van jezelf zoals je bent, en daarbij niet hoeven te voldoen aan een of ander perfect schoonheidsideaal.

Steeds meer influencers pleiten voor bodypositivity. Met slogans als ‘Riot, don’t diet’ bestormen populaire beroemdheden zoals zangeres en actrice Lizzo of supermodel Ashley Graham, beiden uit de Verenigde Staten, de barricaden. Maar ook dichter bij huis vinden we voorbeelden van mensen die online een lans breken voor een inclusievere kijk op ons lijf. Denk aan Elodie Gabias of Jitske Van de Veire, die er niet voor terugdeinzen om hun cellulitis met hun duizenden volgers te delen. En er trots op zijn ook.

 

Hashtag bodywat?

Bij lichaamspositief zijn gaat het niet alleen over lief zijn voor je eigen lijf, maar vooral over respect hebben voor álle lichamen, ook die van anderen: solidariteit en diversiteit zijn de sleutelwoorden © Shutterstock.com

Hoewel je op sociale media tegenwoordig om de oren wordt geslagen met de hashtag #bodypositivity, is de beweging errond niet nieuw. Bodypositivity is een sociale beweging die in de jaren zestig werd opgericht en gecreëerd om vrouwen- én mannenlichamen te emanciperen en te accepteren, ongeacht hun fysieke eigenschappen, hun maat, geslacht, ras of uiterlijk.

Bij bodypositivity denken we al snel aan lief zijn voor je eigen lijf, maar het idee achter lichaamspositief zijn is in een bredere context te zien. Het gaat vooral over respect hebben voor álle lichamen en dus ook over stoppen met (voor)oordelen over het rugvet, de blubberbuik, de schurende dijen of huidstriemen van anderen. Solidariteit en diversiteit zijn de sleutelwoorden. Een stap in de richting van een wereld waarin niemand zich hoeft te schamen voor vetrolletjes, witte benen of acné, en waarin elk lichaam er kan en mag zijn, goed en mooi genoeg is zoals het is. Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn.

 

Moet dat nu?

En dat is het misschien ook, want niet iedereen is blij met bodypositivity. Critici vragen zich af of de beweging niet gewoon een manier is om een ongezonde levensstijl te promoten en om obesitas te normaliseren. Wordt het licht op groen gezet voor een heel scala aan eetstoornissen? Wordt de populaire hashtag niet gewoon gekaapt door dikke vrouwen die een excuus voor hun overgewicht zoeken? Mogen we nog zeggen dat te dik zijn ongezond is? Je kan niet ontkennen dat het toenemend aantal mensen met overgewicht een grote druk op onze gezondheidszorg uitoefent.

Mensen met obesitas lopen nu eenmaal een groter risico op aandoeningen zoals diabetes, een verhoogde bloeddruk en een verhoogd cholesterolgehalte. Ook hart- en vaatziekten en bepaalde vormen van kanker kunnen aan overgewicht gelinkt worden. Maar niet iedereen die dik is, is ongezond. Net zoals dunne mensen niet per definitie wél gezond zijn. Magere mensen hebben ook te kampen met mentale en fysieke gezondheidsproblemen. Alleen zullen zij nooit dezelfde kritische blik én commentaar te verduren krijgen als mensen met een maatje meer.

Toen het bekende sportlabel Adidas zijn ‘Watch Us Move’-campagne lanceerde, met de voluptueuze yogadocente Jessamyn Stanley als boegbeeld, kreeg het merk behoorlijk wat kritiek, ook in ons land. Op het Instagramaccount van VRT NWS, dat een post aan het item wijdde, liepen de reacties uiteen. Iemand schreef: “Ze is zo mooi.” Daartegenover reageerden heel wat mensen minder enthousiast, gaande van “Walgelijk!” tot “Dit is niet normaal.”

 

Rond rolmodel

Iedereen moet zich ongegeneerd op de voorgrond durven te zetten, ook mannen, ouderen, magere mensen, transgenders, mensen met een beperking, of met een andere huidskleur: ook dát is bodypositivity © Shutterstock.com

Nog steeds zijn er heel wat mensen die hun lichaam niet gerepresenteerd zien in de mainstreammedia, en zelfs niet in de bodypositivitybeweging. Is er – naast al dat fat activism – ook plaats voor ouderen, mensen met een beperking, of mensen die te dun zijn? Ook hier opperen kritische stemmen dat bodypositivity een holle slogan is geworden, een term die niet meer dan een buzzword is geworden.

De beweging is gecommercialiseerd door de grote bedrijven, die natuurlijk ook hun graantje willen meepikken van wat hip en trending is op sociale media. Ze lanceren gretig campagnes waarin ze hun lichaamspositieve imago in de verf zetten. Tegelijk creëren ze op die manier een nieuw, en al even onrealistisch schoonheidsideaal: dat van een vrouw met alle rondingen op de juiste plaatsen. Dikke borsten en billen zijn de trend, maar o wee voor het hangbuikje en wat cellulitis. Zo belanden we opnieuw in hetzelfde straatje, dat van een ideaalbeeld waarin niemand zich kan herkennen.

Terwijl de bodypositivity-activisten al jarenlang strijden om ons in het geheugen te prenten dat we helemaal oké zijn zoals we zijn, en dat iedereen hoe dan ook mooi is, ligt de nadruk misschien te vaak op het lichaam, het volle vrouwenlichaam. Maar iedereen moet zich ongegeneerd op de voorgrond durven te zetten, ook mannen, ouderen, magere mensen, transgenders, mensen met een beperking, of met een andere huidskleur. Ook dát is bodypositivity.

 

Positief?! Doe maar neutraal

Steeds meer influencers pleiten voor bodypositivity: houden van jezelf zoals je bent, en niet hoeven te voldoen aan een of ander perfect schoonheidsideaal © Shutterstock.com

Wie een negatief zelfbeeld heeft, zal onder invloed van de bodypositivitybeweging geen positief lichaamsbeeld ontwikkelen. De stap naar een neutrale kijk op het eigen lijf is in dat geval al zo gigantisch dat een positieve blik een brug te ver is. Hier ziet een nieuwe trend zijn kans: de bodyneutrality- of bodyacceptancebeweging. Waar bodypositivity erg focust op hoe ons lichaam er al dan niet uitziet, richt de bodyneutralitybeweging haar pijlen op wat ons lichaam voor ons kan doen of op wat het voor ons kan betekenen.

Bodyneutrality kan een duwtje in de richting van een lichaamspositieve houding zijn, maar het moet niet. Want hoe je je voelt, heeft niets te maken met hoe je eruitziet, toch? Zo is dat. Maar in een maatschappij waarin schoonheid nog steeds als een van onze belangrijkste kenmerken naar voren wordt geschoven, en waarin je waarde als mens aan de hand van je uiterlijk wordt bepaald, lijkt er voor de bodyneutralitybeweging nog een hele weg te gaan.

 

Het sop en de kool

Goed, we hebben bodypositivity en bodyneutrality. Daarnaast worden de hashtags #selflove en #fatacceptance ook vlotjes op sociale media gebruikt. Weet iemand op den duur nog waar het werkelijk om draait? Elke term dekt een andere lading, telkens met een eigen doel en betekenis. De mensen achter elke beweging strijden voor meer representatie van gemarginaliseerde lichamen, trekken van leer tegen de vetfobische maatschappij of leren ons dat uiterlijk helemaal niet zo belangrijk is. Wie ziet het bos door de bomen? En is het sop de kool wel waard?

Samen met de opgang van al die lichaamspositieve invloeden is ook bodyshaming aan een opmars bezig. Als we eerlijk zijn, moeten we toegeven dat we het allemaal weleens hebben gedaan. Je loopt iemand op straat voorbij en denkt: amai zeg, hoe dik is die. Of je passeert een fietser en focust op zijn spierwitte spillebenen. Onbewust hopen we ons eigen lijf als waardevoller te beschouwen door een ander lichaam af te breken. We krikken ons zelfbeeld op door een ander neer te halen.

Bodypositivity zou de norm moeten zijn, maar zolang mensen het vreemd vinden om in de media geconfronteerd te worden met een lijf dat niet strak, foutloos en gaaf is, is bewustmaking nodig © Shutterstock.com

Het overkomt niet alleen de man of vrouw in de straat. Ook bekende mensen zijn vaak het slachtoffer van bodyshaming. Toen singer-songwriter Billie Eilish werd gespot in een topje waarin haar lichaamsvormen duidelijk waren afgetekend, kreeg ze te horen dat ze dik was. En zangeres Adele kreeg een vlaag van afkeuring over zich heen toen ze flink wat gewicht verloor – nota bene omdat ze dat zelf wilde – waarbij sommigen zich luidop de vraag stelden of haar spectaculaire stem nog wel dezelfde zou zijn.

De gevolgen van die negatieve feedback voor onze mentale gezondheid zijn groot. Vooral bij jonge mensen hangt hun welzijn nauw vast aan hoe ze zich over hun lichaam voelen. Een opmerking over een scheve tand, een rare neus of een huid met sproeten kan voor een levenslange onzekerheid zorgen. De oplossing is eenvoudig: stop met mensen, inclusief jezelf, op basis van uiterlijke kenmerken naar beneden te halen.

 

Kunnen we!

Zodra we elkaar – en onszelf – niet meer lastigvallen met ongewenste commentaar op hoe we eruitzien, krijgen we de kans om te leren houden van het lichaam waarin we geboren zijn. Wat win je erbij om iemand als ‘lelijk’ of ‘dik’ te bestempelen? Wat doet het met je als iemand opmerkt dat je best wat minder mag eten? Of je vraagt of je pas een baby hebt gekregen, terwijl je kind net acht is geworden?

Bodypositivity zou de norm moeten zijn, maar er is nog een lange weg te gaan. Want zolang mensen het vreemd vinden om in de mainstreammedia geconfronteerd te worden met een lijf dat niet strak, foutloos en gaaf is, is bewustmaking nodig. Dus lang leve de Elodies, Ashleys en Jitskes die blijven hameren op die lichaamspositieve nagel. Lang leve het normale rolmodel.

Hé, jij daar! Kijk nu nog eens in de spiegel. Wat zie je?