INTERVIEW: Raymonda Verdyck
“Ik wil mijn grootste dankbaarheid uitspreken voor het werk dat onze leerkrachten elke dag verzetten”
1 september 2021: de eerste rustdag voor Raymonda Verdyck
Het Gemeenschapsonderwijs (GO!) kon zich in de afgelopen decennia meer en meer verankeren in ons onderwijslandschap. Dat hebben we ongetwijfeld mee te danken aan Raymonda Verdyck die de laatste dertien jaar als afgevaardigd bestuurder de koers van het GO! bepaalde. Vandaag, op de eerste dag van het nieuwe schooljaar, kan Raymonda officieel de plak doorgeven aan haar opvolger, Koen Pelleriaux. Ter ere van haar pensioen ging deMens.nu in gesprek met Raymonda om terug te blikken, vooruit te kijken en stil te staan bij het onderwijs van vandaag.
Je bent 13 jaar actief als afgevaardigd bestuurder bij het GO! Hoe kijk je terug op die tijd?
Met een heel positief gevoel. Het GO! heeft in die tijd een ongelooflijke groeispurt doorgemaakt zowel op het vlak van kwaliteit alsook in het aantal leerlingen op onze scholen. Ook de verbondenheid rond de gedeelde waarden binnen ons net is sterk gegroeid. Ik ben heel trots dat we de realisatie van ons pedagogisch project voelen in onze scholen.
Je hebt het over kwalitatief en waardengericht onderwijs. Kun je daar eens dieper op ingaan?
Enerzijds hebben we inderdaad sterk ingezet op kwaliteit. We willen uiteraard dat elke leerling alle kansen krijgt maar dat wil niet zeggen dat de lat niet hoog mag liggen. Er wordt vaak gezegd dat gelijke onderwijskansen tot nivellering leiden maar dat is niet zo. Wij willen zorgen dat onze leerlingen kunnen en kennen wat ze nodig hebbenom hun weg in de wereld te vinden.
Daarom is het ook zo belangrijk geweest om onze kwaliteit te verbinden aan innovatie. De wereld verandert heel snel en we moeten daarop kunnen inspelen. Door meer in te zetten op nieuwe technologieën en nieuwe vormen van onderwijsorganisatie, hebben we grote stappen kunnen zetten om maatgericht onderwijs aan te bieden.
En die tweede poot, het waardengericht werken, is natuurlijk ook heel belangrijk voor ons. ‘Samen leren samenleven’ is voor ons nooit een loze baseline geweest. We willen echt die grote diversiteit die in onze scholen aanwezig is positief benutten om jonge mensen een oefenplaats te bieden om in de buitenwereld op een respectvolle en correcte manier met elkaar te leren omgaan. Op die manier vormen we onze leerlingen tot burgers die verantwoordelijk en bewust in de wereld staan.
Toen je startte in 2009 zei je: “Wij moeten inspiratie opdoen buiten het onderwijs. We moeten onze scholen open maken om te leren van werelden waar wij nu nog niet veel contact mee hebben.”
Wel, als je naar de geschiedenis kijkt, dan was de academische wereld de grootste bron van kennis en informatie. Ondertussen is dat al niet meer zo. Ook bedrijven doen mee aan onderzoek. Voor ons is het belangrijk om die verbreding en innovatie te blijven volgen. Een school mag geen eiland zijn en alleen maar functioneren binnen die cocon die een school kan en moet zijn voor een leerling.
Die evolutie beperkt zich ook niet enkel tot nieuwe technologieën. Ook op vlak van diversiteit en samenleving is er een hele nieuwe wereld voor ons aan het opengaan. Dus in die zin is het belangrijk dat scholen de spiegel zijn van de samenleving maar dat we er ook voor zorgen dat we met onze scholen midden in de samenleving gaan staan.
Heb je het gevoel dat het GO!, als we nu het nieuwe schooljaar ingaan, op de juiste weg is?
We zijn eigenlijk altijd onderweg. In onderwijs is er nooit een eindpunt. De wereld evolueert constant, kennis evolueert, inzichten veranderen.
Toen ik nog op school zat, lang geleden weliswaar, dan had je de leerkracht die vooraan in de klas stond. Dan deelde die zijn kennis met jou. Vandaag zie je dat het onderwijs veel interactiever is. Leerlingen gaan zelf aan de slag. De leerkracht is dan wel nog steeds de professional die kennis kan overdragen maar stuurt de leerlingen meer en meer richting zelfontdekking en zelfontplooiing. De leerkracht is een coach, ondersteuner en begeleider geworden.
Wat er in de toekomst nog op ons afkomt, dat zullen we natuurlijk moeten zien. In elk geval staat de technologische ontwikkeling nooit stil en dat zal in de toekomst zeer belangrijk zijn om dat zelfsturende nog meer te integreren in het onderwijs. We moeten onze leerlingen in scholen laten terechtkomen waar bijdetijds onderwijs gegeven wordt dat aansluit bij hun leefwereld. Daarom zal dat eindpunt er nooit zijn.
Maar evenzeer vind ik het welbevinden van de leerling een belangrijke pijler. Onderwijs moet kennis en kunde meegeven maar binnen een context waar een leerling zich veilig kan voelen. We moeten onze leerlingen eigenlijk niet frustreren, maar hen uitdagen en hen laten evolueren.
Ik zet mij nogal af tegen de termen pretpedagogie of zesjescultuur. Het is belangrijk om onderwijs prettig te maken. Leerlingen moeten zin hebben om naar school te komen. Ze moeten er aansluiting vinden bij hun eigen leefwereld. Alleen zo kunnen we ze aanleren om het beste uit zichzelf te halen.
Er zijn nu een aantal strijdpunten die heel concreet op tafel liggen. Hoe ga je die strijd blijven volgen?
Blijven volgen ga ik het in ieder geval, maar ik zal niet meer actief mee de dossiers kunnen voorbereiden. Het debat rond de eindtermen kent nu even een rustpunt voor de start van het nieuwe schooljaar. Er moet natuurlijk nog een uitspraak ten gronde volgen van het Grondwettelijk Hof.
We blijven betreuren dat het katholiek onderwijs kort voor de start van het nieuwe schooljaar een procedure startte tegen een dossier waar alle onderwijsverstrekkers mee aan geschreven hebben, ook zij dus.
Deze nieuwe eindtermen waren echt wel broodnodig waren om aan die 21ste eeuwse vaardigheden tegemoet te komen. Overigens zijn we er al twee jaar mee aan de slag in de eerste graad van het secundair onderwijs.
Heeft de crisis die we nu aan het doormaken zijn veel veranderd in de visie op onderwijs?
Ik heb het al een paar keer over nieuwe technologieën gehad. We hadden daar met het GO! al voor de coronacrisis op ingezet maar we hebben daar nu noodgedwongen een kwantumsprong in gemaakt. Afstandsonderwijs heeft ervoor gezorgd dat er een heel snel leerproces op gang is getrokken. Men moest heel snel schakelen om via nieuwe kanalen lessen te kunnen aanbieden.
We zijn er nu volop mee bezig om die nieuwe technieken te verduurzamen. We zetten in op opleiding om daar op een kwaliteitsvolle manier mee te leren omgaan. Dus dat is zeker een belangrijke sprong die we gemaakt hebben en die niet meer zal verdwijnen. En dat is ook goed, het is belangrijk om dat te benutten.
Aan de andere kant hebben we natuurlijk ook gezien dat gelijke onderwijskansen nog zo ontzettend veel belangrijk geworden zijn. We hebben meer dan ooit gezien hoe groot de kloof is voor leerlingen die zich niet kunnen veroorloven het nodige materiaal aan te schaffen.
Er komen nu wel middelen om op IT-materiaal voor leerlingen in te zetten maar deze zijn éénmalig. Maar ook in de toekomst zal deze nood groot blijven.
Daarvoor is ook de GO!-Foundation opgericht.
De GO!-Foundation hebben we inderdaad expliciet opgericht om kwetsbare jongeren te blijven ondersteunen. Die zal ook niet verdwijnen na de crisis. In deze fase blijven we nog doorwerken rond ‘Schermen voor Gelijke Kansen’.
Ik haalde al aan dat de middelen die we van de overheid krijgen éénmalig zijn maar we moeten ook een structureel antwoord kunnen bieden. We proberen daar met ons schoolbeleid ook zelf op in te zetten. Maar de middelen zijn nog steeds ontoereikend. Daarom blijft de Foundation geld inzamelen om die kwetsbare leerlingen te ondersteunen.
Je hebt ook zelf als leerkracht niet-confessionele zedenleer voor de klas gestaan. Hoe kijk je daarop terug?
Ik heb heel prettige herinneringen aan die tijd. Om eerlijk te zijn, toen ik zelf op school zat was het altijd mijn droom om leerkracht zedenleer te worden. Ik heb heel wat jaren voor de klas gestaan. Het gaf ontzettend veel voldoening om met leerlingen op een positieve manier in gesprek te gaan.
Als leerkracht zedenleer heb je de kans om heel wat maatschappelijke thema’s onder de aandacht te brengen. Met heel veel zorg en aandacht kun je leerlingen zien evolueren en dat heb ik met ontzettend veel plezier gedaan.
Ik zie regelmatig nog oud-leerlingen en dat doet mij enorm veel plezier als ik hoor welke impact mijn lessen hebben gehad. Want dat is wat onze job zo prettig maakt: het verschil dat je kan maken in de ontplooiing van je leerlingen. Het doet deugd als je ziet dat je leerlingen hun plekje in de wereld hebben kunnen vinden. Dat heb ik zelf gekregen in mijn tijd als leerling en dat heb ik ook altijd graag willen teruggeven.
Je wordt binnenkort opgevolgd door Koen Pelleriaux. Welke raad wil je hem graag meegeven?
Dat alles wat we doen, in functie van onze leerlingen en cursisten is. Dat is de reden waarom je heel veel aandacht moet hebben voor onze professionals, zij zijn degenen die het verschil maken. Je moet goed kijken, altijd luisteren en met je twee voeten in het werkveld gaan staan. Je moet niet enkel de bekommernissen horen maar ook de mooie dingen die ze realiseren zien. En samenwerken, want dat werkt.
Hoe hoop je dat leerkrachten en collega’s je zullen herinneren?
Ik hoop dat ik toch een klein tandwiel kon zijn in het grote raderwerk van het GO!. Ik hoop dat ik dingen in beweging heb kunnen zetten en er altijd voor mensen ben kunnen zijn. Ik heb altijd geprobeerd om te luisteren en te kijken naar wat de noden zijn en die noden ben ik dan bij de overheid gaan verdedigen. Ik heb met veel passie voor het GO! gewerkt en ik heb me elke dag met veel plezier ingezet voor ons net. Met trots kan ik zeggen dat we samen in de afgelopen 13 jaar ontzettend mooie resultaten hebben geboekt.
Heb je ook een boodschap voor de leerkrachten?
Ik wil mijn grootste dankbaarheid uitspreken voor het werk dat onze leerkrachten elke dag verzetten. Zeker in het afgelopen anderhalf jaar hebben ze mij keer op keer extra verrast door hun inzet en aanpassingsvermogen. Ik zou vooral zeggen, “hou dat vast, die passie voor onze leerlingen.”
Onze leerkrachten kennen hun vak, ze weten wat ze moeten doen. Maar het wordt pas echt realiteit en je maakt pas echt een verschil als je het met heel veel zin en passie doet. En dat is wat ik zie gebeuren en ik hoop dat dat nooit zal verdwijnen.
Je gaat nu eerst op reis en je laat ook 1 september aan je voorbij gaan. Heb je al plannen voor als je terug bent?
Ik zit sowieso nog in een aantal raden van bestuur dus ik ga daar uiteraard blijven mijn schouders onder zetten. En ik wil ook nog wel wat meer reizen en lezen. Maar ik ga ook opnieuw aan de schoolbanken gaan zitten om nieuwe kennis en ervaring op te doen.
De cirkel is dan eigenlijk rond.
De cirkel is dan terug helemaal rond.
Degelijk en boeiend onderwijs gaat verder dan banken, borden en boeken. Het is een interactief en sociaal gebeuren. Tenminste: als iedereen dezelfde digitale kansen krijgt …
Via de GO! foundation maken we dat samen waar. Met jouw steun bouw je mee aan een volwaardige toekomst voor al onze kinderen en jongeren.
Schermen voor gelijke kansen, met een scherm voor elk kind. Dankzij jouw duwtje maken kinderen de digitale sprong!
