Voor een hoger doel

Voor een hoger doel

15 december 2021 / Column/Magazine

Column verschenen in deMens.nu Magazine jg11 nr1. Lees hier meer columns.

Kurt Van Eeghem

De Tweede Wereldoorlog was net afgelopen, Duitsland had verloren. De Führer was dood, het Vaterland lag in puin en het volk – of wat ervan overbleef – verbeet de pijn en de vernedering. Het had zich rücksichtslos achter zijn leider geschaard en ging een onzekere toekomst tegemoet.

In een klein dorpje aan de Elbe stond een jonge, charismatische jongeman op uit het moeras en presenteerde zich als hoop voor een nieuwe generatie. Paul Schäfer was zijn naam en met God als schild trachtte hij zijn perfide dromen te verwezenlijken. De nieuwe messias zette het evangelie naar zijn hand en verwierf het vertrouwen van tientallen families. Zij volgden hun goeroe en bouwden onder zijn begeesterende leiding aan een nieuwe geloofsgemeenschap. Dat Paul Schäfer hun kinderen verkrachtte, de vrouwen vernederde en alle geld incasseerde, deerde hen niet want het diende een hoger doel, de liefde voor God.

Achtervolgd door het Duitse gerecht, verliet Schäfer het land en slaagde hij erin om in Chili een nieuwe thuis te bouwen voor de paar honderd Duitse aanhangers die hem ‘blindelings’ waren gevolgd. Alles deden ze voor hun heiland, hun nieuwe Führer. Ze bouwden de Colonia Dignidad met Duitse onverzettelijkheid uit tot een goed functionerende machine die volledig op zichzelf kon bestaan.

Ondertussen leidde Paul Schäfer de discipelen met vaste hand. ’s Nachts nodigde hij de jongetjes uit op zijn kamer, overdag beval hij de ouders met één hand op de Bijbel en in de andere een karwats. Als een ‘mini-Hitler’ heerste hij over de kolonie. De Chileense dictator Pinochet ontving hem met alle egards, ze begrepen elkaar in de gruwel. Jarenlang hield Schäfer zijn kleine rijk op orde en bleef hij zijn gang gaan: verkrachten, kleineren, tuchtigen.

Met stijgende verbazing en ontzetting volgde ik op Netflix de serie over de Colonia Dignidad. Een verhaal over het onvoorwaardelijke geloof van dat minivolk in een akelige man die de volgers steeds met vuur verdedigden, ook al kenden ze al zijn smeerlapperij. De verdwazing waarmee Hitler miljoenen Duitsers voor zich had gewonnen, kon Schäfer meteen na de oorlog, in een saus van religie gedrenkt, opnieuw aan honderden Duitsers aanbieden. Met groot succes. Pas in 2006 eindigde het rijk van Schäfer en werd zijn goedlopende en zelfbedruipende kolonie ontmanteld. Hij verdween met enkele acolieten achter de tralies en stierf, vier jaar later, in zijn cel.

De serie laat de volgelingen aan het woord. Ondanks de gruwel en de aangerichte schade blijft een significant aantal onder hen de aanbeden goeroe verdedigen. Ze willen vergeten en vergeven, maar hun ogen twijfelen nog steeds.

Nooit eerder kreeg ik de vraag over hoe dergelijke waanzin ontstaat, pertinenter geserveerd. Nooit eerder werd die waanzin zo gedocumenteerd opgelepeld. Dat tientallen Duitse overlevenden de verschrikkingen blijven toedekken, is schokkend en ontregelend. Schäfer, de afgevaardigde van God, bracht hen het licht in de duisternis en op een wolk van evangelie stuurde hij zijn volk de woestijn in, waar het hem tot in het absurde diende. De pedofiele sekteleider, aalglad en uiterst manipulatief, bevriend met Augusto Pinochet, de nietsontziende moordenaar-dictator, bleef het voorwerp van hun aanbidding. Bis zum bitteren Ende.

Nadat ik met stijgende verachting de serie heb uitgezeten, blijf ik het antwoord op de vraag schuldig. Ik kom nog steeds niet verder dan ‘godsdienstwaanzin verblindt’ of ‘de combinatie van brutaliteit en charisma is dodelijk effectief’. En misschien is het niet meer dan dat en gaat het inderdaad over een onvoorwaardelijk geloof van mensen in dogma’s die begeesterend werden vertolkt door een dwingende stem. Charlie Chaplin heeft in zijn film The Great Dictator de soort op een wonderlijke manier te kakken gezet. Toch zal er morgen wel weer een moeder haar kind te slapen leggen bij een door God gedragen kloothommel die het fraai kan brengen. Kunnen we eindelijk stoppen met dat Gott mit uns?