Nieuws

Kan het lekkerste vieruurtje volgens Homer Simpson de wereld redden?

Wat kan er gebeuren wanneer we de gekende economische “theorieën” eindelijk eens even aan de kant schuiven wegens: gebrekkige wetenschappelijke basis, weinig praktisch werkbaar en eigenlijk enkel zogenaamd interessant om de geschiedenis te verklaren. Om nog maar te zwijgen over enige mogelijkheid tot voorspellend karakter. Weg van de navelstaarderij kom je al snel interessante denkers tegen zoals Mariana Mazzucato (Mission Economy), Stephanie Kelton (Deficit Myth) en Abhijit V. Banerjee en Esther Duflo (Good economics for bad times).
De eerste onderzoekster die mij echter een interessant nieuw perspectief bood, was Kate Raworth met haar steeds verder evoluerende visie op de “Doughnut Economy”. Je leest het goed: het lekkerste vieruurtje volgens Homer Simpson kan de wereld redden. Raworth focust op de lange termijndoelstellingen die we onszelf als mensheid eigen zouden moeten maken en stelt zichzelf continue de vraag hoe alles wat we enigszins met economie associëren hier toe zou kunnen bijdragen. Het principe van de donut is even simpel als lekker.

Je hebt 2 concentrische cirkels. De zone binnen de kleinste cirkel (het sociale fundament) staat voor alles wat de mens niet kan ontberen: geletterdheid, voedsel, gezondheid… Buiten de grootste cirkel (ons ecologisch plafond) ligt alles wat onze aardbol naar de verdoemenis helpt zoals klimaatopwarming, verlies van biodiversiteit,… De veilige zone voor de mens bevindt zich dus “in” de donut waar we kunnen voorzien in alle behoeften van de mensheid op basis van de draagkracht van onze planeet.

De invulling van die donut, de deeg als het ware, die komt tot stand door echt multidisciplinair onderzoek en de daaraan gekoppelde praktijk. Geen ivoren torens dus, maar wel allerlei onderzoekers, denkers, bedrijfsleiders, sociale partners samen plaats nemen aan tafel en knutselen maar! En het goeie nieuws is dat zelfs jij ermee aan de slag kunt.  https://doughnuteconomics.org/discover-the-community
In haar boek neemt Raworth je mee in haar onderzoek hoe ieder van ons kan leren denken als een econoom van de 21ste eeuw. En we doen er allemaal goed aan om deze lessen ter harte te nemen. De onderwerpen en debatten zijn veel te belangrijk om enkel in handen van politici en economen te laten. De verkeerde denkpatronen die er dankzij oude economische theorieën bij ons zijn ingesleten moeten we dus durven in vraag stellen. Meer nog, we dienen alternatieven te formuleren.

Met deze 7 voornemens komen we al een heel eind.

1. We laten eindelijk onze fixatie op het BNP los. Nee niet die bank maar wel het bruto nationaal product (in het Engels: Gross Domestic Product of GDP) dat ons geleerd heeft om extreme ongelijkheden tussen mensen en de nefaste gevolgen voor onze aarde als normaal en onafwendbaar te beschouwen. We moeten namelijk ons doel veranderen: iedere mens (met alle rechten) moet centraal staan en hoe die mens zich kan ontplooien en openbloeien zonder dat we roofbouw hoeven te plegen op onze aardkloot. De economische visie uit het boek helpt ons hierbij en beoogt om iedere medemens binnen de veilige zone van de “donut” te brengen.

2. Zie het “grotere geheel”. Weg met een zuiver neoliberaal narratief van op zich staande markten die zichzelf mysterieus reguleren. We moeten een veel bredere kij

k hanteren. Eentje die ruimte laat voor “commons” en voor de draagkracht van onze natuur. Een kritische kijk op hoe overheden en hoe wij als kleine gemeenschappen, als gezinnen ons kunnen inschrijven in deze duurzame visie.

3. Weg met de visie van de economic man die “rationeel” winsten maximaliseert, enkel het eigen beperkte perspectief hanteert en tragisch tot zichzelf veroordeeld is. De mens dat is een sociaal dier, dat enkel floreert in netwerken die delen in sociale waarden en normen. Deze visie dienen we onszelf aan te leren en anderen te onderwijzen.

4. Wees creatief in uw economisch denken. Een simpele curve die een evenwicht vooropstelt en die als makkelijk bereikbaar omschreven wordt is een illusie. We moeten net oog hebben voor vele dynamischere, complexere, steeds evoluerende systemen, met “feedback loops” die bijvoorbeeld rekening houden met “tipping points”.

5. Weg met de curve van Kuznet: “Het moet eerst even slechter gaan voor het uiteindelijk beter zal worden voor iedereen. En groei zal daar wel voor zorgen”. Economische ongelijkheid is geen noodzakelijk kwaad, het is een ontwerpfout! We dienen dus een visie te ontwikkelen die focust op herverdelen in de breedste zin van het woord.

6. De ecologische afbraak is het resultaat van verkeerd industrieel design. En nee, groei gaat het ook niet oplossen (Kuznet). We moeten creëren steeds met het oog op hergebruik (circulaire economie).

7. We moeten afkicken van de eindeloze, ongebreidelde groei (GDP) als premisse. Ze is old-school en gevaarlijk, leert de geschiedenis ons. Niets blijft eeuwig groeien. We moeten agnost worden als het over die groei gaat. Een samenleving moeten kunnen bloeien en moet die bloei mogelijk maken voor al haar deelnemers, of er nu groei is of niet…
Is hiermee de kous af? Ah nee, natuurlijk niet. De werkelijkheid is immers complex en steeds veranderend. De manier van kijken van Raworth & Co is wel een richtsnoer om datgene wat belangrijk is niet uit het oog te verliezen. Concrete invullingen van deze donuteconomie, succesverhalen van over de ganse wereld, alternatieve manieren van beleid voeren, er komen in spoedtempo voorbeelden en “good practices” bij mede dankzij de vele denkers en doeners (met zeer diverse achtergronden) van het Doughnut Economics Action Lab:  https://doughnuteconomics.org/tools-and-stories

Laat je dus inspireren. Wees welkom want er is voldoende werk aan de winkel!

Ward De Baene,
Ecoteam lid