fbpx
deMens.nu

Wat zeggen seksrobots over jou?

En wat betekent het om mens te zijn?

Artikel verschenen in deMens.nu Magazine jg11 nr3. Lees hier meer artikels over ‘seksualiteit’.

Wanneer we het over seksualiteit hebben, denken we in de eerste plaats aan seks tussen mensen van vlees en bloed. De opkomst van levensechte seksrobots stelt dat paradigma echter in vraag. Wat ooit begon met een opblaasbare plastic pop die veel weg had van het figuurtje op menig toiletdeur, begint meer en meer te lijken op, maar ook te voelen en te spreken als een mens.

Wouter Goemaere

Grenzeloos plezier?

De ontwikkeling van ‘levensechte’ seksrobots, en in zekere mate ook van realistische sekspoppen, stelt ons voor nieuwe ethische dilemma’s.

Een eerste vraagstuk gaat over de vorm: is het aanvaardbaar om een pop of robot te modelleren naar een minderjarige? In de betrekking tussen mens en ‘minderjarige’ seksrobot is er immers geen menselijk slachtoffer. Enkele bedenkingen steken daarbij de kop op. Zo zijn er sterke parallellen tussen het gebruik van zo’n pop of robot en het bekijken van kinderporno. Hoewel het kijken van kinderporno geen directe schade aan een persoon berokkent, stellen we dat als samenleving ondubbelzinnig strafbaar. Het toelaten van ‘minderjarige seksrobots’ is dus zeker niet voor de hand liggend.

Een andere bedenking rijst bij het gebruik van die nieuwe technologie in therapie voor mensen met pedofiele neigingen. Ze zouden hun seksuele energie daarmee kunnen kanaliseren, weg van menselijke slachtoffers. Onderzoekers besteden terecht meer aandacht aan de behandeling van pedofilie, zodat men kan inzetten op preventie in plaats van op bestraffing of stigmatisering. Maar wat als die poppen de lust aanwakkeren die men bij de overschrijding van seksuele taboes ervaart? De wetenschap is er nog niet uit of het therapeutisch gebruik van die poppen en robots pedofiele neigingen doet afnemen of net versterkt.

Een tweede dilemma wordt steeds dringender naarmate seksrobots meer lijken op en zich gedragen als echte mensen, namelijk: hoe gaan we om met extreem (seksueel) geweld tegen die robots? Men zal je wel vreemd aankijken als je je smartphone stukgooit, maar niemand zal zich daar fundamentele ethische vragen bij stellen. Maar hoe moeten we staan tegenover een man die uitvliegt tegen zijn seksrobot die nauwelijks te onderscheiden is van een echte vrouw, die kan gillen van pijn en zich bewust is van wat haar wordt aangedaan? Welk effect heeft dat op de psyche van de man en hoe straalt dat af op de plaats van vrouwen in de samenleving?

Over die vragen is al veel inkt gevloeid vanuit het radicaal feminisme in de context van pornografie. De opkomst van seksrobots zet die discussie opnieuw op scherp. (lees verder onder de foto)

 

Seksrobots confronteren ons met een aantal fundamentele ethische vragen, en hoe dichter we bij levensechte seksrobots en realistische sekspoppen komen, hoe prangender die vragen worden © Alex Raysikh / Shutterstock.com

 

Seksrobots en cultuur

De ethiek biedt ons veel vragen, maar weinig antwoorden. Filosofen worden beperkt door een gebrek aan empirisch onderzoek en zonder data blijven antwoorden achterwege. Die onzekerheid weerhoudt seksrobots er niet van om onze geesten te beroeren. Al in het negentiende-eeuwse Parijs had men woelige dromen over bordelen bemand door robots die niet van mensen te onderscheiden zijn.

De negentiende eeuw was een keerpunt voor de lichtstad. Het middeleeuwse decor maakte plaats voor uitgestrekte boulevards, de industrialisatie woedde volop en voor het eerst maakte een bloeiende middenklasse haar opgang. In die sfeer van vooruitgang en verwondering hoorden de Franse broers en schrijvers Edmond en Jules de Goncourt in 1858 al geruchten over een bordeel met levensechte robots. In 1886 beschreef Auguste de Villiers de l’Isle-Adam in zijn roman L’Ève future hoe Thomas Edison de eerste androïde bouwde, en dat voor zijn boezemvriend Ewald ter vervanging van diens vrouw die hij grondig beu was. Villiers gebruikte de (seks)robot als kritiek op een samenleving die alles als een commodity beschouwt.

Sindsdien is de (seks)robot niet meer uit het culturele bewustzijn verdwenen. Vragen over menselijke robots en seks komen in allerlei klassiekers van de westerse literatuur aan bod. In de roman Do Androids Dream of Electric Sheep van Philip K. Dick bijvoorbeeld heeft het hoofdpersonage seks met een levensechte androïde die geprogrammeerd werd om te denken dat ze een mens is. In Brave New World van Aldous Huxley worden de rollen omgedraaid. Mensen worden voorgeprogrammeerd om maximaal genot uit seks te halen. Seks is voor die menselijke robots of gerobotiseerde mensen niet meer dan een spel om hen in een gelukzalige roes te houden.

De televisieserie Westworld, uitgezonden sinds 2016, speelt zich in een futuristische speeltuin af, geheel in het thema van het Wilde Westen en bemand door levensechte robots. In het park kunnen de bezoekers of gasten zich voor een flinke duit uitleven. Zo zien we hoe bepaalde personages hun donkerste fantasieën op de robots botvieren, gaande van verkrachting over foltering tot brute moord. De programmering van de robots staat hen niet toe om de gasten aan te vallen, waardoor die niet moeten vrezen om verantwoordelijk gehouden te worden. Wat maakt het ook uit? Het zijn toch maar machines.

De boodschap van dergelijke series en romans is verdacht gelijklopend: de seksrobot spreekt tot de verbeelding, maar in een samenleving die steeds meer aspecten van het leven als een verhandelbaar product beschouwt, roept hij vooralsnog veel nachtmerries op.

 

“Vragen die blijven intrigeren,
omdat ze ons een spiegel voorhouden”

 

Ethische vragen

Seksrobots confronteren ons met een aantal fundamentele ethische vragen. Een ethische beschouwing is echter maar zo goed als de data waarmee ze is onderbouwd, en het zijn net die data die ons ontbreken. Dat neemt niet weg dat mensen die vragen blijven stellen.

Seksrobots zijn al meer dan honderd jaar de speelbal van schrijvers, film- en theatermakers, en dat zal niet snel veranderen. Hoe dichter we bij de levensechte seksrobot komen, hoe prangender de vragen worden. Zijn alle soorten seksrobots aanvaardbaar? Welke seksuele handelingen overschrijden een grens? Wat betekent het om een bewust wezen te zijn? Wat is pijn? Hoe veranderen seksrobots ons en onze omgang met elkaar?

Het zijn vragen die blijven intrigeren, omdat ze ons een spiegel voorhouden en verwijzen naar een veel oudere vraag: wat betekent het om mens te zijn?