fbpx
deMens.nu

Penis op een piëdestal

Artikel verschenen in deMens.nu Magazine jg11 nr3. Lees hier meer ‘Wetenschappelijk onderzocht‘.

In het Gents Universiteitsmuseum, het GUM, kan je nog tot 8 januari 2023 de expositie ‘Phallus. Norm & Vorm’ gaan bezoeken. Wetenschappers en kunstenaars richten samen de blik op de menselijke geslachtsdelen en openen daarmee een wereld vol reflectie en dialoog. Met Marjan Doom, directeur van het GUM, praten we over de opzet van de tentoonstelling.

Philipp Kocks

 

In oktober 2020 werd Gent een museum rijker toen het GUM de deuren opende. De Universiteit Gent heeft door haar geschiedenis heen tal van wetenschappelijke collecties opgebouwd en een klein deel daarvan, waaronder de mooiste en opmerkelijkste stukken, vind je nu in het GUM. In maart 2022 ging de expo ‘Phallus’ van start en intussen, begin mei, kreeg het museum een speciale vermelding op de European Museum of the Year Awards in het Estse Tartu.

 

Wat wil het GUM met de tentoonstelling ‘Phallus’ bereiken?

Marjan Doom, directeur Gents Universiteitsmuseum © Sophie Nuyten

Marjan Doom: We willen mensen vooral verrassen. Er bestaan heel wat clichés als het om universiteitsmusea gaat en die willen we graag ontkrachten. Het beeld dat mensen van een wetenschappelijk museum hebben, is vaak dat het een opeenstapeling van weetjes betreft, en dat idee willen we met onze tentoonstelling doorprikken. Ons hoofddoel is om vragen op te werpen die dan als uitnodiging tot dialoog fungeren.

 

Is het ook de bedoeling om taboedoorbrekend te werken?

Doom: Dat is niet onze eerste opzet. We doen het ongetwijfeld wel, maar dat staat zeker niet bovenaan in onze missie. We gaan natuurlijk geen enkel onderwerp uit de weg, maar ik zou het GUM geen activistisch museum noemen, ik zou eerder zeggen dat we een activerend museum zijn.

We willen vooral de rol van forum vervullen waar we verschillende perspectieven uitnodigen en ook voeden. Tevens willen we aantonen hoe waardevol de wetenschap is bij het vormen van je eigen standpunten. Het is belangrijk om daarbij als museum zelf geen standpunt in te nemen, maar een open en toegankelijke plek te creëren waar de bezoekers zelf hun mening kunnen vormen. In onze activiteiten rond ‘Phallus’ moedigen we die dialogen aan, bijvoorbeeld tijdens de reeks panelgesprekken ‘LIDwoord’.

 

De tentoonstelling heeft als ondertitel ‘Norm & Vorm’. Vanwaar die slagzin?

© Gents Universiteitsmuseum

Doom: Een van de problemen met wetenschapscommunicatie is dat wetenschappers met hun meetresultaten gemiddelden aan de samenleving gaan opleggen. Zeker als die statistieken uit hun context worden gehaald, kan dat voor een bepaalde ‘norm’ binnen de maatschappij zorgen. De lengte van de penis is zo’n voorbeeld.

Door een volledige tentoonstelling aan het onderzoek naar mannelijke en vrouwelijke geslachtsdelen te wijden, willen we de wetenschappelijke geletterdheid van onze bezoekers verbeteren. Het is belangrijk om informatie op een juiste manier te interpreteren en het is aan de wetenschappers om die op een juiste manier te communiceren.

Wij sluiten met onze missie aan bij die van de Universiteit Gent, namelijk de vorming van kritische burgers. Als museum kunnen we daarbij een meer gelaagd en breder publiek aanspreken dan alleen de studenten hoger onderwijs.

 

Het GUM bracht ook het boekje 20 pagina’s, 20 vagina’s. Of net niet? uit, waarin je via connect-the-dots-tekeningen een rijk spectrum aan geslachtsdelen kan ontdekken, van penissen over intersekse geslachtsdelen tot vulva’s. Dat boekje richt zich vooral tot jongeren. Wat wil je daarmee bereiken?

In onze rondleidingen voor scholen is niet zozeer het overbrengen van wetenswaardigheden belangrijk, maar wel het creëren van een veilige omgeving om intieme gesprekken te voeren. En dat proberen we met het hele project te doen. Er is genoeg materiaal voorhanden om informatieve lespakketten op te stellen, maar het is net de interactie die belangrijk is voor de ontwikkeling van een kritische mindset.

Een mooi voorbeeld daarvan is het kunstwerk van Grayson Perry dat hier hangt. Hij benoemt zichzelf als heteroseksuele man en kleedt zich graag als zijn alter ego Claire. Zijn oeuvre draait vaak rond genderfluïditeit en in zijn werk hier beeldt hij zichzelf af als een soort Venus met borsten en een penis die naakt in een zetel ligt, omgeven door heel wat stereotiepe mannelijke en vrouwelijke objecten. Tijdens een rondleiding probeerde de gids wat vragen bij de jongeren los te maken en de eerste die werd gesteld, was: “Waarom is die niet besneden?” Je kan als gids dus nog zo goed voorbereid zijn, de bezoekers zullen altijd zelf hun verhaal samenstellen. (lees verder onder de illustratie)

 

Het Gents Universiteitsmuseum wil een forum zijn waar verschillende perspectieven worden uitgenodigd en gevoed, en wil aantonen hoe waardevol de wetenschap is bij het vormen van eigen standpunten © Gents Universiteitsmuseum

 

Er bestaan natuurlijk heel wat mythen over de geslachtsdelen. Kan je een tipje van de sluier oplichten?

Doom: Er is een eindeloze lijst aan clichés die onwaar blijken te zijn. Het onderzoek naar de clitoris bijvoorbeeld is nog zo jong dat biologieboeken op school maar sinds vorig jaar zijn aangepast. Het kleine knopje waar iedereen het over heeft, blijkt onzin te zijn. In werkelijkheid is dat orgaan veel groter en meer aan de penis verwant dan we zouden denken.

Het is nog niet zo lang dat wetenschappers zich op de anatomie van de clitoris zijn beginnen te focussen. Het onderzoeksveld wordt nu ook wel cliteracy genoemd (samentrekking van clitoris en literacy of geletterdheid, red.). In onze shop verkopen we actuele modellen van de clitoris. Dus als je wil weten hoe die er echt uitziet, kom dan zeker langs.

 

© Gents Universiteitsmuseum