Nieuws

21 september is door de Verenigde Naties uitgeroepen tot Internationale Dag van de Vrede.
Het doel is een wereldwijde dag van wapenstilstand en geweldloosheid.

Dit opiniestuk werd geschreven door Hans De Ceuster, diensthoofd vrijzinnig humanistisch consulent bij Defensie en voorzitter van Payoke, centrum voor onthaal en ondersteuning van slachtoffers van mensenhandel.

Oorlog zou een abnormaliteit moeten zijn.

Toen we 77 jaar geleden achter ons keken, staarden we in de duisternis die de Tweede Wereldoorlog over ons heen had gebracht. Het was vanuit die duisternis dat de Verenigde Naties de komende generaties wilden behoeden voor de gruwel. Ze cementeerden dat beginsel in Artikel 2 van het Handvest van de Verenigde Naties. Oorlog werd zo feitelijk verboden. Daarmee heb ik mijn stelling dus bewezen en kan ik al een eindpunt achter deze tekst zetten.

Was het maar zo eenvoudig. Ondanks dat hoge ideaal is het spijtig genoeg juister te stellen dat vrede een abnormale situatie is. Probeer je maar eens een tijd te herinneren wanneer er geen oorlog was. Ergens schort er iets en blijken er mensen te zijn die gewapend conflict als middel blijven gebruiken. Wapens en legers blijven alom aanwezig en ze inzetten lijkt een te eenvoudige oplossing geworden, met vreselijke gevolgen voor alle betrokken partijen.

Dat alles gaat in tegen zowel het Handvest van de Verenigde Naties als de Verklaring van Amsterdam, twee documenten die ontstonden uit de ruïnes van de Tweede Wereldoorlog. In dat laatste document lezen we dan ook dat “humanisten van mening zijn dat de problemen in de wereld moeten worden opgelost via menselijk denken en handelen, en niet via goddelijke interventie”.

Het dogmatisch denken dat ‘meer ontwapenen’ automatisch tot ‘meer vrede’ leidt, is achterhaald en begint te lijken op het verwachten van een goddelijke ingreep. Want op deze planeet zijn geen bewijzen dat ontwapenen meer vrede brengt en vooralsnog is dit de enige planeet die we hebben waarop we vrij onderzoek kunnen verrichten naar de gevolgen van de ontwapening op de wereldvrede.

De huidige geopolitieke tendensen vormen een realiteit en wel één die zich al verschillende jaren aankondigt. Kritische en rationeel denkende mensen die onze democratische waarden onderschrijven, waarschuwen er ons al lang voor. De huidige (oorlogs)realiteit is er namelijk niet gekomen door een toenemende wapenwedloop, maar spijtig genoeg net door een afnemende wapenwedloop. De val van de Berlijnse Muur en het einde van de Koude Oorlog betekenden in ons land en de rest van Europa een verregaande ontwapening, maar toch is de wereld geen veiligere plek geworden.

“De wereld is een gevaarlijke plek om te wonen; niet vanwege de mensen die kwaad willen, maar vanwege de mensen die daar niets tegen doen.” De woorden van Nobelprijswinnaar Albert Einstein vormen vandaag een goede gids.

Begin dit jaar is er opnieuw een grote oorlog in Europa ontstaan en werd het onmogelijk om nog langer weg te kijken. We zien en voelen de gevolgen ervan elke dag opnieuw. Maar niet zoals de mensen aan beide zijden van die uitputtingsslag. De verliezen lopen hoog op. De wereld is er een heel pak minder mooi op geworden.

Wanneer we onze vrijheid en democratische waarden werkelijk willen verdedigen, zijn er dus mensen nodig die het vuile werk dat niemand anders wil doen, opknappen.  Mensen die niet wegkijken wanneer het te eng wordt, mensen die ervoor zorgen dat wij zorgeloos kunnen slapen en rustig kunnen zeuren over de dingen die het waard zijn om over te zeuren. Mensen die hun leven op het spel zetten om onze vrijheid te verzekeren.

Volgens Einstein is de definitie van waanzin “telkens hetzelfde doenmaar een andere uitkomst verwachten”. Het besparen op veiligheid is een formule die reeds meerdere keren werd beproefd, maar nog nooit de gewenste uitkomst had. Er zullen steeds tirannen opstaan die onze democratische waarden niet genegen zijn en onze veiligheid tenietdoen. Wanneer ze zwakte ruiken, zullen ze aanvallen. De tijd van praten is dan al lang voorbij.

Want met tirannen valt nu eenmaal niet te praten. Kijk maar naar wat er na de Conferentie van München in 1938 gebeurde. De appeasement-politiek ten opzichte van nazi-Duitsland kende haar hoogtepunt met het opgeven van Tsjechoslovakije in de hoop op wereldvrede. Die “Peace for our time” was niets meer dan een warm dekentje om even een dutje onder te doen.

De vreselijke gevolgen kennen we allemaal.

Vandaag staan we voor eenzelfde dilemma als Neville Chamberlain, voormalig premier van het Verenigd Koninkrijk, in 1938.

Kunnen we Poetin een uitweg bieden? Moeten we vrede aanvaarden tot elke prijs? Of zou dat gewoon een opstapje zijn voor de volgende oorlog in het Oosten?