Nieuws

Wanneer medische hulp nodig is

Artikel verschenen in deMens.nu Magazine jg12 nr1. Lees hier meer artikels over ‘positiviteit’.

Hoe raak ik uit een depressie? Wanneer je die vraag googelt, zijn de zoekresultaten quasi altijd dezelfde: probeer positief te denken, geef jezelf complimenten, ga sporten, eet gezond, spreek af met vrienden, zorg voor een goede nachtrust … Hoewel dat goede en zinvolle raad is voor mensen die zich down voelen, is dat advies nefast voor iemand met een echte, klinische depressie.

Philipp Kocks

Het woord ‘depressie’ is de afgelopen decennia uitgegroeid van een medische term tot een allesomvattend begrip voor negatieve gevoelens. Dat heeft ervoor gezorgd dat die gevoelens op maatschappelijk niveau eindelijk serieus genomen worden. De geestelijke gezondheidszorg heeft zo een hele reeks aan nieuwe facetten en invalshoeken ontdekt die allemaal onderzocht en behandeld worden. Maar er is ook een keerzijde aan de medaille.

Een vreemde vergelijking

Vergelijk het gerust met de toegenomen aandacht voor glutenintolerantie en glutensensitiviteit. Gluten is een eiwit dat voorkomt in granen zoals tarwe, rogge, gerst en spelt. Hoewel er wel degelijk bewijs voor bestaat dat sommige mensen gluten minder goed verteren, is er een ware kruistocht tegen die groep eiwitten ontstaan. Dat wordt dan weer als lachwekkend afgeschilderd door de glutenverterende medemens.

Het probleem daarbij is dat mensen met coeliakie, een chronische ziekte waarbij elke inname van gluten tot een beschadiging van het dunnedarmslijmvlies leidt, meteen over dezelfde kam worden geschoren als glutenintolerante en glutensensitieve personen, met alle gevolgen van dien voor hun gezondheid.

Die vergelijking gaat ook op voor de term ‘depressie’. De uitbreiding van de medische term depressie naar een koepelbegrip voor een hele reeks aan emotionele aandoeningen heeft gezorgd voor een afname van de gepercipieerde ernst van het klinische probleem.

Tegen mensen die door een depressie ophouden te functioneren en hun bed niet meer uit raken, zeggen dat ze meer moeten sporten en gezonder moeten eten of, erger nog, gewoon wat positiever naar het leven moeten kijken, is evenzeer gevaarlijk voor hun gezondheid en hun leven. (lees verder onder de foto)

Het taboe doorbreken

Een bijkomend probleem bij depressie is dat de stap naar de psychiatrische hulpverlening en bijbehorende medicatie daardoor nog altijd niet uit de taboesfeer is gehaald. Je hoort het vaak nog vallen: “Ze stoppen je er vol met pillen en dat wil ik mijn lichaam niet aandoen.” De medische vooruitgang van de afgelopen decennia heeft er evenwel voor gezorgd dat antidepressiva steeds meer werden bijgesteld. Bij deze een pleidooi om het gebruik ervan uit de taboesfeer te halen en om mensen met een echte, klinische depressie de weg naar de medische zorg, inclusief medicatie te helpen vinden.

Natuurlijk is het belangrijk om te begrijpen wat die medicatie met het lichaam doet. En om de werking van antidepressiva toe te lichten, kijken we eerst even naar de hersenen zelf.

Zenuwcellen of neuronen in de hersenen communiceren met elkaar via de zogenaamde neurotransmitters, een soort chemische boodschappers. Op die manier wordt informatie over bijvoorbeeld eetlust, emotie, lichaamstemperatuur, pijn enzovoort doorgegeven. Berichten gaan van neuron tot neuron via de synaps, een soort brug tussen de neuronen, en worden zo op de juiste plaats bezorgd.

Op het moment dat de boodschap is afgeleverd, keren de neurotransmitters terug naar het ‘zendende’ neuron via een proces dat heropname wordt genoemd. Dan kunnen de neurotransmitters voor een volgend bericht hergebruikt worden.

Serotonine en noradrenaline zijn twee voorbeelden van zo’n neurotransmitter. Een laag niveau van die twee stoffen in het lichaam wordt in verband gebracht met depressie en een algemeen gevoel van melancholie. En hier komen antidepressiva met een oplossing op de proppen.

SSRI’s, SNRI’s & TCA’s

SSRI’s of selectieve serotonineheropnameremmers, SNRI’s of serotonine- en noradrenalineheropnameremmers en TCA’s of tricyclische antidepressiva werken ongeveer op dezelfde manier. Ze vertragen of blokkeren de vrijgekomen neurotransmitters om terug opgenomen te worden door het zendende neuron. Zo is er meer van die stof beschikbaar in de synaps, de brug tussen de neuronen. En hoe meer er van die stof aanwezig is, hoe groter de kans dat de boodschap wordt ontvangen, wat bijdraagt aan het antidepressieve effect.

MAO-remmers

Monoamineoxidaseremmers worden voorgeschreven als alle andere medicijnen niet blijken te werken. MAO of monoamineoxidase is een natuurlijk enzym dat je lichaam aanmaakt om neurotransmitters, waaronder serotonine en noradrenaline, af te breken. MAO-remmers worden gebruikt om die afbraak te verstoren en af te remmen, waardoor de hoeveelheid aan neurotransmitters toeneemt en er meer informatie tussen de neuronen kan doorstromen. Ook hier met de bedoeling het antidepressieve effect te bewerkstelligen. (lees verder onder de foto)

Het evenwicht herstellen

Antidepressiva zijn er met andere woorden op gericht om het evenwicht van serotonine en noradrenaline in de hersenen te herstellen. Het verschil tussen de middelen zit hem vooral in het werkingsmechanisme, in de manier waarop dat gebeurt.

Al die medicatie kent een hele geschiedenis aan onderzoek en perfectionering. Daardoor is het mogelijk om een op maat afgestemde behandeling te vinden voor mensen met een klinische depressie. Het is aan de samenleving om het taboe errond te doorbreken, om zo de noodzakelijke hulp te kunnen bieden aan de mensen die het nodig hebben. Wees dus voorzichtig met uitspraken als ‘kijk gewoon wat positiever naar het leven’ en vervang die door ‘heb je al eens medische hulp overwogen?’