Humanisme in tijden van AI – Freddy Mortier
Op 21 juni, de langste dag van het jaar, vieren vrijzinnig humanisten over heel de wereld Wereldhumanismedag.
In zijn boodschap n.a.v. deze vrijzinnig humanistische feestdag onderstreept Freddy Mortier, voorzitter van deMens.nu, het belang van vrijzinnig humanisme in tijden van AI.
Beste vrienden,
Vandaag is het 21 juni, Wereldhumanismedag.
“Een belangrijke boodschap die ik op deze hoogdag kan brengen, is dat we als mensen de verantwoordelijkheid hebben om elkaar met respect, mededogen en gelijkwaardigheid te behandelen. Ongeacht onze verschillen in overtuigingen, achtergronden of identiteiten, is het essentieel om te streven naar wederzijds begrip en samenwerking. Door empathie te tonen en de waardigheid van elke persoon te erkennen, kunnen we een meer inclusieve en rechtvaardige samenleving creëren waarin iedereen de kans krijgt om te gedijen.”
Een mooie boodschap. Al heb ik die niet zelf neergeschreven. Die eer komt toe aan de, inmiddels befaamde, ChatGPT.
U bent een humanist, wat betekent dat u niet onder een steen leeft. U heeft al gelezen, gehoord en gezien dat artificiële intelligentie, sommigen noemen het liever machinaal leren, de laatste jaren én maanden sterk in opmars is.
Dat leidt dat tot enig onbehagen. Zelfs de wetenschappers die deze algoritmische systemen aan het ontwikkelen zijn, doen een oproep om bedachtzaam om te gaan met deze nieuwe systemen. We moeten niet naïef zijn: men kan en zal deze technologie voor kwalijke toepassingen gebruiken
Ga er bijvoorbeeld maar vanuit dat A.I. ook een rol zal spelen in de verkiezingen van 2024. Het is namelijk een uitermate nuttig hulpmiddel in het verspreiden van desinformatie. Fake news is niet nieuw. Al sinds het begin der tijden worden er verhalen gefabriceerd om tegenstrevers in diskrediet te brengen en ideologische doelstellingen te kunnen doorduwen. Artificiële intelligentie is een ongelofelijk krachtig wapen om misleiding te bekomen. De grenzen tussen realiteit en bedrog worden flinterdun.
Dat is de reden dat we met deMens.nu, in aanloop van de verkiezingen, volop inzetten om mensen te triggeren om vrij en kritisch te denken.
Humanisten hebben een innige band gehad met de wetenschappen. We geloven dat wetenschap kan en moet worden ingezet om de levenskwaliteit van mensen te verbeteren. Systemen als ChatGPT zijn het resultaat van een eeuw onderzoek, van menselijk vernuft en samenwerking over vakgebieden heen. Het is geen antithese van het menszijn, maar een wonderbaarlijk resultaat ervan.
Machinaal leren kan een nuttige tool worden om klimaatopwarming aan te pakken, maar ook in medische wereld biedt het enorm veel mogelijkheden. Om maar twee voorbeelden te noemen.
Deze nieuwe systemen dagen ons uit om na te denken over wat het betekent om mens te zijn. Dat computeralgoritmen vervelende taakjes van ons overnemen, vinden we niet erg. Maar deze allernieuwste toepassingen blinken uit in wat mensenwerk lijkt, maar het niet is. Hun werk lijkt zelfs creatief, maar is veel sneller gefikst. Met enkele gerichte vragen, produceer je vandaag in luttele seconden een illustratie, foto, muzieknummer tot zelfs een heel boek. En het wordt nog veel pijnlijker waar machines geen boek schrijven, maar beslissingen nemen: om jongeren toe te laten tot hoger onderwijs of om gericht wapens in te zetten.
Het zal veel pijn doen wanneer de mens uit de algoritmische loop verdwijnt en de machines in fracties van fracties van seconden zelf beslissen – zoals koop- en verkooporders op beurzen al een tijd functioneren, echte crisisaanstokers.
Deze technologie valt dus niet te onderschatten. We moeten er alles aan doen om de mens minstens in de loop te houden, de machines te beperken in hun operaties op grond van informatie die er nog altijd door die gebrekkige mens in ingestopt, maar de schijn van onfeilbaarheid heeft. Junk in, junk out, zeggen AI-specialisten.
Vrij denken en vrije expressie, de wereld beleven, bewustzijn en zelfbewustzijn, menselijk contact, genegenheid … Al deze dingen maakt ons tot wie we zijn: mensen. Machines, ook zelflerende en zogenaamd intelligente, hebben die vaardigheden niet, en zullen ze misschien nooit hebben, wel gedragingen die er sterk op gelijken. We zullen ons best moeten doen om het verschil tussen realiteit en schijn, om het verschil tussen die kernbegrippen binnen onze vrijzinnig humanistische werking en dienstverlening en hun slimme afkooksels scherp te doen uitkomen. In tijden van AI. is de maatschappelijke relevantie van het vrijzinnig humanisme onmiskenbaar.
Beste vrienden,
Wereldhumanismedag is ook een dag waarop we mensen in de bloemetjes zetten.
Bij deze wil ik dan ook nog eens Patsy Sörensen en Payoke vzw feliciteren. Zij zijn dit jaar de laureaten van de Prijs Vrijzinnig Humanisme. De prijs wordt toegekend omwille van hun inzet voor de rechten van kwetsbare en onderdrukte mensen, in het bijzonder de rechten van prostituees en slachtoffers van mensenhandel. Nogmaals proficiat.
Laten we vandaag, op Wereldhumanismedag, mens zijn. Genieten van het leven, maar er ook zijn voor elkaar in de moeilijkere momenten. Samen vooruitgaan met een realistische, maar ook een hoopvolle blik op de toekomst.
Ik wens u een zomer vol menselijkheid.
