Nieuws

Mijmeringen van een cinefiel

Artikel verschenen in deMens.nu Magazine jg12 nr4. Lees hier meer artikels over ‘cultuur’.

Elke muziekliefhebber heeft waarschijnlijk wel iets met het nummer Music van John Miles, met de legendarische openingszin ‘Music Was My First Love’. Muziek als eerste liefde of passie. Wel, dat geldt niet voor mij. Niet dat ik geen muziekfan ben. Er zijn nummers die de minder goede danser in mij naar boven halen en ook filmmuziek kan mij bekoren. Maar mijn grote liefde, naast mijn gezin uiteraard, is film en ik weet nog heel goed welke film mij uit de kast deed komen.

Stijn Derauw

Een duik in het verleden

Het moet in december 2001 geweest zijn, tijdens de wintervakantie. Het jaarlijkse gezinsuitje naar de bioscoop. Op de heenrit niet wetende wat mij te wachten stond en op de terugrit sprakeloos naar huis. Alsof de wereld en de tijd even stilstonden. Een film heeft mij helemaal uit het lood geslagen.

Nochtans had ik al honderden films gezien en enkele daarvan zelfs al tientallen keren. Maar nog geen enkele film deed dit met mij. Klinkt raar, maar zo was het. Alsof liefde het overneemt van verliefdheid. Alsof je een bepaalde connectie maakt. Sommige mensen voelen zich verbonden met muziek of een goed boek, ik maak connectie met film.

The Lord of the Rings, bedankt voor alles. Dankzij jou heb ik mezelf durven outen als filmliefhebber of cinefiel. Je hebt mij een stukje identiteit gegeven.

“Alsof de wereld en de tijd even stilstonden …”

In de ban van de film

Voor mij persoonlijk is de trilogie van The Lord of the Rings de ultieme filmklassieker en een tijdloos meesterwerk. Het is om diverse redenen de beste filmtrilogie ooit gemaakt. En als ik heel even mag, twintig jaar later zien de films er nog steeds geweldig uit. Je zal ze dan ook in verschillende ‘best ofs’ van filmliefhebbers en gerenommeerde filmexperts terugvinden.

Om te beginnen is het verhaal, gebaseerd op de gelijknamige boeken van J.R.R. Tolkien, enorm episch en meeslepend. De vele personages, geweldig geacteerd trouwens, zijn een voor een boeiend. De effecten en de decors zijn in combinatie met de fantastische soundtrack overweldigend. De film heeft een ziel en een hart, en je merkt aan alles dat er met heel veel liefde en toewijding aan is gewerkt.

Een goede film hoort je te raken. Ik moet eerlijk zijn, het tijdperk na The Lord of the Rings heeft nog maar weinig tot geen films van dat soort kaliber voortgebracht en van alle films die ik ondertussen zag, is er nog geen enkele evenwaardig geweest. Een paar films en filmseries doen hun best om in de buurt te komen en dan denk ik aan Avatar en diens vervolgfilm, The Dark Knight-trilogie, The Hunger Games-reeks en een paar standalone films, waaronder The Last Samurai en Gladiator. De eerste Avatar is zelfs de enige film die ik ooit tweemaal op het grote scherm ben gaan kijken, maar dat was dan vooral voor het visuele aspect en omdat het de eerste grote 3D-film was. Ook de veelgeprezen en razend populaire Star Wars-serie zal voor altijd een plekje in mijn hart hebben. (lees verder onder de foto)

Tijdloos en geruststellend

Eigenlijk is het vrij eenvoudig. De beste films zijn die zonder houdbaarheidsdatum. Het is enigszins te vergelijken met de grijsgedraaide muziekplaatjes van ABBA of Queen. Om er een voorbeeld bij te nemen, E.T. is zo’n film. Je mag die al twintig keer gezien hebben, telkens hij op tv verschijnt, plof je neer in de zetel, zet je de volumeknop iets luider en begin je met evenveel zin te kijken alsof het de eerste keer was. En als dat nog niet alles is, zal je steeds opnieuw tranen met tuiten huilen na de laatste scène waarin E.T. afscheid van Elliott neemt.

Iedereen heeft wel zo’n film als guilty pleasure. Als je je goed voelde bij een film toen je die voor het eerst zag, bestaat de kans dat je diezelfde film nadien al vaak opnieuw hebt bekeken. Het herbekijken van die film geeft je telkens weer dat fijne gevoel en zorgt ervoor dat je diezelfde, meestal positieve emoties die je ervoer, herbeleeft. Daarnaast brengt dat ook een beetje comfort. De voorspelbaarheid van de film neemt als het ware enige stress weg en werkt geruststellend.

De spiegel van ons leven

We houden allemaal van film en ieder van ons kan zich wel in een bepaald filmgenre vinden, gaande van animatiefilms tot romantische komedies en van biografieën tot griezelfilms. Het ene genre al wat boeiender dan het andere. Films behandelen over het algemeen thema’s waarmee we ook in de realiteit te maken hebben, en zo kunnen ze nuttig zijn om bepaalde gebeurtenissen of emoties te verwerken of om ons aan het denken te zetten over onze situatie of omgeving. Films laten ons vanuit verschillende perspectieven naar het leven kijken en kunnen ervoor zorgen dat we de wereld anders gaan zien.

Sommige therapeuten gebruiken zelfs films bij hun behandeling, omdat ze een invloed kunnen hebben op de manier waarop we denken, voelen en omgaan met de ups en downs van het leven. Volgens de Franse filosoof Gilles Deleuze zijn onze hersenen het werkelijke scherm waarop de film zich afspeelt, omdat het kijken naar een film allerlei neurologische processen op gang brengt. Dat zijn ook processen waarbij je onderzoekt wie je bent.

Veel films en verhalen zijn wat in het Engels morality tales heet. Ze gaan over moraliteit, over goed en kwaad, over het goede doen. Het hoofdpersonage staat vaak voor een mission impossible of voor een duivels dilemma. De keuzes die personages maken, helpen je als kijker bij het ontwikkelen van een moreel kompas. En dat werkt overigens ook als de personages een verkeerde keuze maken. Tijdens het kijken kruip je even in de huid van de schurk en kan je ervaren hoe het is om een slechte persoon te zijn. Ook dat leert je van alles over moraliteit.

Film, een compleet medium

Van alle media – literatuur, muziek, games … – is film wat mij betreft het medium dat het meest inspireert en motiveert. Ontegensprekelijk. Film houdt ons bezig, geeft een boost aan onze emotionele en algemene intelligentie, durft ons wakker te schudden, leert ons onszelf en de wereld beter te begrijpen. Films brengen ons aan het lachen, doen ons huilen en nog zoveel meer. Het is het meest complete medium dat er is.

Muziek kan aangenaam zijn, hoewel ik daar het visuele aspect mis. Een goed boek is eveneens fijn, maar vaak zo gedetailleerd dat ik de draad kwijtraak en het als een kwelling aanvoel. De beste games die ik reeds speelde – The Last of Us, Ghost of Tsushima, Days Gone – komen wel aardig in de buurt, ze missen echter net dat vonkje magie.

Film is een vorm van escapisme. Een uitweg waarbij we even helemaal in een andere wereld kunnen opgaan en we ons niet met de problemen van het dagelijkse leven hoeven bezig te houden. Om die reden zijn sciencefiction-, fantasy- en horrorfilms mijn favoriete genres. De betoverende beelden, ook al kunnen die heel duister zijn, werken als een soort ontsnappingsroute. Ik ben niet meteen de grootste reiziger, maar zo’n ticketje heen en terug naar een of andere magische filmwereld maakt veel goed. Laat ons dus met zijn allen dankbaar zijn voor het bestaan van film. Hasta la vista, baby.

Foto bovenaan © Shutterstock.com