Nieuws

Artikel verschenen in deMens.nu Magazine jg13 nr1. Lees hier meer columns.

Op het terrein

Moreel consulenten bij Defensie nemen de pen op en geven een inkijk in hun werk en werkomgeving.

Lees hier meer over de categoriale morele dienstverlening.

 

Hans De Ceuster

Terwijl ik dit schrijf, zit ik in de trein en passeert het ene na het andere herfstlandschap. De veelkleurige natuurtaferelen herinneren me eraan dat herfst veeleer met einde dan met begin wordt geassocieerd en ook in onze familie was dit een seizoen van afscheid. Er is echter geen leven zonder einde en deze herfst werd ik eraan herinnerd om elke dag te vieren, om elk begin, elke dag en ook elk einde te omarmen en te koesteren.

Zo koester ik de herfst, die niet alleen het einde betekent, maar voor heel wat jonge mensen ook het begin van een nieuw leven. Velen doen dat door verder te studeren of te beginnen werken en sommigen gaan het engagement aan om (onder)officier te worden. In de late zomer treden ze dan ook toe tot een nieuwe gemeenschap. Hun leven zal een grote wending nemen, wanneer ze ergens in die late zomer hun burgerplunje afleggen en zich voor het eerst in hun uniform vertonen.

Dat afleggen van oude kleren en zich kleden in nieuwe is de start van een overgangsritueel, eentje waarin burgers militairen worden. Het is iets bijzonders wanneer een hele hoop jonge mensen hun oude identiteit afleggen, zich uniform kleden en besluiten om een (soms) levenslang engagement aan te gaan. Die transformatie naar het militaire leven vindt plaats ver van de publieke ogen en als maatschappij besteden we weinig aandacht aan diegenen die hun leven moeten geven om onze vrijheid en onze waarden te verdedigen.

De afscheiding die die jongeren ondergaan, is redelijk letterlijk. Ze vertrekken namelijk naar Elsenborn, waar een koud en nat microklimaat heerst, voor hun militaire basisvorming. Het is op die plek dat ze hun nieuwe identiteit leren kennen. De plaats lijkt gekozen te zijn omdat ze ver weg van de spotlights ligt. Er is nauwelijks iemand die kan zien wat er allemaal gebeurt. Het is aldus een afscheidingsfase waar voorzichtigheid en waakzaamheid noodzakelijk zijn.

Elsenborn is het toneel van een liminale fase, een overgangsfase. De betrokkenen dragen al het uniform, maar maken nog niet helemaal deel uit van de nieuwe gemeenschap. Je bent kandidaat, nog niet volledig lid. Je moet nog beproefd, getest en gewogen worden. Gelukkig is respect een basiswaarde bij Defensie en dus ook tijdens die liminale fase. Elk overgangsritueel maakt mensen. Het is een belangrijk aspect van veel gemeenschappen en verwelkomd worden in een nieuwe gemeenschap is oprecht mooi. Overgangsrituelen zijn echter ook berucht door de uitspattingen die er kunnen gebeuren, en ook bij Defensie is dat niet ongehoord.

Daar waar mensen worden gevormd om onze vrijheid en democratie te beschermen, moet er op worden toegezien dat die personen voldoende kritisch blijven. Loyaliteit mag namelijk niet toxisch worden en kritisch loyaal zijn is een morele plicht voor eenieder. Dat is echter niet per se iets dat altijd wordt meegegeven. Nochtans is het belangrijk om voor een moreel juist klimaat te blijven pleiten.

Want de dag dat die jonge mensen de drempel overschrijden en volwaardig lid van de militaire gemeenschap worden, moeten ze mee bijdragen aan een betere wereld. Eén waar ze op een dag overbodig zijn omdat overal vrede, vrijheid en veiligheid heerst. We zijn echter nog niet zover en dat is vreselijk, voor diegenen die geen vrede, vrijheid en veiligheid kennen, maar ook voor hen die ervoor willen strijden en het niet zien gebeuren.

Wanneer de dag er is, gebeurt de overgang van burger naar militair op traditioneel militaire, voor sommigen ietwat bombastische wijze. De jongeren krijgen een nieuw uniformstuk, een nieuw stukje identiteit, bijvoorbeeld in de vorm van de blauwe muts voor de toekomstige officieren. In aanwezigheid van familie, vrienden en collega’s worden ze binnengehaald in de militaire wereld, die nu ook de hunne is.

Foto bovenaan © Fabrique Imagique / Shutterstock.com