Abortus - vrijwillige zwangerschapsafbreking

Standpunt

Voor het vrijzinnig humanisme is zelfbeschikkingsrecht fundamenteel. Vanuit dit recht beschikt de vrouw zelf over haar eigen lichaam en bepaalt zij of ze kinderen wenst. Unie Vrijzinnige Verenigingen (UVV) – deMens.nu pleit voor een algemene hervorming van de abortuswetgeving naar een modern kader dat de rechten van de vrouw en het toekomstig kind optimaal balanceert.

Probleemstelling

Tot 1990 was abortus in België verboden. De clandestiene abortussen veroorzaakten ernstige letsels bij vrouwen met soms de dood tot gevolg. Met de wet van 3 april 1990 werd abortus gedeeltelijk gedepenaliseerd. Veilige zwangerschapsafbreking werd beschikbaar voor vrouwen in nood. Abortus bleef echter vermeld als een misdrijf, ‘een moreel laakbare daad’, in ons strafrecht. Hierdoor hangt er nog steeds een taboe en stigma rond de vrijwillige zwangerschapsafbreking.

De wet van 15 oktober 2018 betreffende de vrijwillige zwangerschapsafbreking, tot opheffing van de artikelen 350 en 351 van het Strafwetboek, tot wijziging van de artikelen 352 en 383 van hetzelfde Wetboek en tot wijziging van diverse wetsbepalingen, haalde abortus uit het strafwetboek. Daarbij werd het begrip noodsituatie geschrapt, de arts verplicht om door te verwijzen en er een strafbaarstelling bepaald voor wie de toegang tot abortus probeert te verhinderen.

Deze nieuwe wet is niet echt een stap vooruit voor vrouwen: dezelfde straffen bij het niet naleven van de wettelijke voorwaarden blijven immers behouden. Bovendien werd niets aangepast aan die voorwaarden: de termijn van twaalf weken na de bevruchting blijft zo goed als bewaard. Enkel wanneer de eerste raadpleging gebeurt minder dan zes dagen voor het einde ervan wordt deze verlengd pro rata het aantal niet verstreken dagen van de bedenktijd van zes dagen. Ook die bedenktijd van zes dagen blijft dus behouden, tenzij er medische redenen zijn.

De wet schiet zo tekort. In 2017 alleen al reisden honderden (500 à 600 volgens LUNA) vrouwen gedwongen naar Nederland voor een zwangerschapsafbreking na de termijn van 12 weken. De overheid laat al die vrouwen in de kou staan, want zij draaien zelf op voor de kosten van een zwangerschapsafbreking in het buitenland. De meest kwetsbare vrouwen kunnen zich deze trip niet eens veroorloven. Met alle gevolgen van dien. Tijdens de hoorzittingen in de commissie justitie gaven verschillende experten nochtans duidelijk aan dat een uitbreiding van de termijn en een inperking van de wachttijd meer dan wenselijk zijn.

Oplossingen

Het recht dient een product te zijn van zijn tijd. deMens.nu pleit dan ook voor een algemene hervorming van de abortuswetgeving naar een modern kader dat de rechten van de vrouw en het toekomstig kind optimaal balanceert.

De bedenktijd van zes dagen dient afgeschaft te worden, want de terminologie van de verplichte “zesdaagse periode van reflectie” is vaag en belast vrouwen mentaal onnodig. Zij hébben immers dit proces al doorlopen op het ogenblik dat ze een abortus vragen. Als ze in een abortuscentrum toekomen zijn gemiddeld 7 op de 10 vrouwen zeker over hun beslissing. (uit het rapport De beslissing tot abortus in Vlaanderen: het maatschappelijke, relationele en individuele verhaal – Joke Van Damme)
De volledige procedure moet gedecriminaliseerd worden, want hoewel de wet op papier uit het strafwetboek gehaald is, blijven de strafrechtelijke sancties voor zowel vrouw als arts bestaan als ook maar één van de voorwaarden in artikel 2 van die wet niet wordt nageleefd. De wet op de rechten van de patiënt volstaat hier als kader.
De huidige termijn van 12 weken dient opgetrokken te worden naar 20 weken, zodat vrouwen die al dan niet in bijzonder precaire psychosociale omstandigheden verkeren niet naar het buitenland moeten voor de uitoefening van hun fundamenteel recht. Het is immers niet zo dat vrouwen langer wachten om een zwangerschap af te breken als men abortus verder in de zwangerschap wettelijk toestaat. In Nederland kan abortus tot 22 weken, maar het grootste aantal zwangerschapsafbrekingen boven de twaalf weken zijn zwangerschappen van buitenlandse vrouwen die door de wetten in hun eigen land genoodzaakt zijn hulp te zoeken in Nederland.