Nieuws

In het Syrië van Ali (32) moet iedereen bij een religieuze groep horen. Val je daar toch buiten, dan ben je vogelvrij. En dat was hij. ‘Niemand vroeg naar me, niemand kwam voor me op en iedereen zou me aanvallen als dat kon.’

Lees verder onder de video

Waarom ben je gevlucht?

‘Ik was alleen komen te staan omdat ik niet tot een religieuze groep behoorde. Ik was niet openlijk ongelovig, maar het was niet duidelijk of ik aleviet was of soenniet. Toen er nog geen burgeroorlog was in Syrië, kon ik zo redelijk leven. Mensen vonden me een buitenstaander, een rare, maar ze lieten me met rust. Dat veranderde door de revolutie. Ik was in het begin één van de demonstranten tegen het regime, ik protesteerde vóór de vrijheid en tegen de steeds grotere greep van religie op de samenleving. Ik dacht dat dit de ultieme kans was om van Syrië een normaal land te maken. Maar het regime stimuleerde de strijd tussen religieuze groepen. Die kwamen tegenover elkaar te staan, waardoor de bevolking verdeeld raakte. In dat opgehitste klimaat had een niet-gelovige het extreem moeilijk. Als je bij een religieuze groep hoort, dan werkt dat als een soort verdovingsmiddel. Dan word je beschermd en heb je een waarheid, een doel. Ik zag geen doel meer en ik was niet veilig. Door dat religieuze extremisme werd ik juist een doelwit. Voor een vrijdenker is het een nachtmerrie, staat het gelijk aan zelfmoord om te blijven. Ik ben via Jordanië, Libanon en Turkije naar Nederland gevlucht. ’

Hoe is het leven voor een ongelovige in Syrië?

‘Mensen denken vaak dat Syrië minder streng is dan andere landen in het Midden-Oosten, omdat de regerende klasse bestaat uit Alevieten en zij vrijer in hun geloof staan. Dat klopt, ze mogen bijvoorbeeld alcohol drinken. En ze zijn liberaler dan de sjiieten en de soennieten, de grootste islamitische groep in Syrië. Desondanks gaat al het leven in Syrië over het geloof. Je kunt geen gesprek over het weer voeren zonder God te noemen. En buiten één van die groepen staan is vrijwel onmogelijk. Want hoezeer die groepen elkaars visie op het geloof ook verfoeien, ze zijn het in ieder geval eens dat een moslim nooit kritiek mag uiten op het geloof en al helemaal niet afvallig mag zijn. Doe je dat wel, dan verlies je je baan, mag je niet trouwen en kun je in de gevangenis komen of erger. Je hebt eigenlijk geen rechten en je bent niet veilig, ook niet voor je familie. Ik stelde eens een ironische vraag over Mohammed aan mijn neef. Hij zei: ‘De volgende keer dat je die vraag stelt, loopt het heel anders met je af. ’

Waarom koos je dan toch voor dat leven?

‘Ik heb er nooit voor gekozen, het was gewoon zo. Tot mijn zeventiende heb ik gewoond in Saudi-Arabië, voor mijn vaders werk. Omdat we Syriërs waren, hoorde ik er niet echt bij. En toen we terugkwamen in Syrië, was ik die jongen uit Saudi-Arabië. Nog bepalender was dat de familie van mijn vader soennitisch is en die van mijn moeder alevitisch. Door beide families ben ik nooit geaccepteerd. Op school was ik een ‘algemene’ moslim. Dat is eigenlijk ondenkbaar en daardoor verdacht. Niemand kan je dichtbij laten komen. Door die onbestemdheid had ik ook veel vragen. Bijvoorbeeld: waarom gelooft de ene groep dit en de andere het tegenovergestelde? Op school en op straat kun je die vragen niet stellen. Op internet wel. Naarmate ik meer las, verdween mijn angst voor God en kón ik niet meer leven als moslim. Ik kon het niet meer geheim houden. Echte vrienden heb ik pas gemaakt door online in kringen van vrijdenkers te verkeren. Van die groep vrienden zit een deel in Syrische gevangenissen, zijn enkelen dood en hebben sommigen kunnen vluchten.’

Wat kunnen we doen om mensen zoals jij te helpen?

‘Kennis delen op internet. Goede, gedegen kennis over religie en over verschillende levensbeschouwingen. Voor mij was het ontzettend belangrijk dat ik in contact komen met mensen die met dezelfde vragen rondliepen. En dat ik bijvoorbeeld boeken van Richard Dawkins online kon lezen. In Syrië is het niet altijd gemakkelijk om die bronnen te bereiken, omdat de staat ze probeert af te schermen. Maar daar is altijd een oplossing voor te vinden. Het belangrijkste is dat er mensen of organisaties zijn die de kennis delen en mensen met elkaar in contact brengen. Ik zit nu ook in een groep met gevluchte ongelovigen van het Humanistisch Verbond. Die contacten kon ik in Syrië nooit hebben.’

Steun Vrijdenkers in Gevaar

Ali, Morid en Saikat moesten vrezen voor hun leven in Syrië, Afghanistan en Bangladesh. Omdat ze kritische blogs schreven over religie of gewoon niet geloven in een god. Help humanisten, atheïsten en agnosten geloof te houden in hun vrijheid. Steun het fonds Vrijdenkers in Gevaar via www.whatsmycrime.nu

Een campagne van het Nederlandse Humanistisch Verbond, in samenwerking met deMens.nu