Nieuws

Abortuswet verdient beter dan knip- en plakwerk

Artikel verschenen in deMens.nu 2018 – Jaarverslag

Vijfenzeventig procent van de Belgen is er voorstander van om abortus uit het strafwetboek te schrappen. Dat blijkt uit een opiniepeiling, uitgevoerd onder supervisie van de Université Libre de Bruxelles (ULB) en de Universiteit Hasselt, in opdracht van deMens.nu en het Centre d’Action Laïque (CAL). Op 17 april 2018 werden de resultaten van die opiniepeiling aan de pers voorgesteld.

Joke Goovaerts

Naar aanleiding hiervan verscheen er diezelfde dag een open brief/carte blanche, ondertekend door volksvertegenwoordigers, rectoren en academici, in De Standaard en Le Soir. Gynaecologe Anne Verougstraete werd door Han Renard geïnterviewd voor het magazine Knack. Hieronder kan je een fragment uit het artikel lezen.

Anne Verougstraete studeerde haar eerste jaar gynaecologie bij dokter Willy Peers, de bekende abortusactivist die in 1973 werd gearresteerd omdat hij een abortus had uitgevoerd bij een 27-jarige mentaal gehandicapte vrouw die was verkracht. “Door Peers besliste ik dat ik als gynaecologe altijd een deel van mijn tijd als abortusarts actief zou zijn”, vertelt ze. (…)

Dan moeten de resultaten van deze enquête je blij stemmen?
Verougstraete: Ik ben er ontzettend blij mee. Driekwart van de Vlamingen en de Franstaligen vindt dat abortus uit het strafrecht mag. Zelfs onder katholieken is 70 procent van de ondervraagden het daarmee eens, zo blijkt uit de resultaten. Dat is formidabel. Over alle lagen van de bevolking, over alle taalgroepen en over alle levensbeschouwingen heen: iedereen vindt abortus een recht. Dat komt wellicht ook omdat in België het recht op zelfbeschikking als heel fundamenteel wordt ervaren. Je ziet dat ook in onze euthanasiewetgeving.

Als een grote meerderheid van de Belgen voorstander blijkt van het schrappen van abortus uit de strafwet, hoe komt het dan dat er in het parlement niet makkelijk een meerderheid voor gevonden kan worden?
Verougstraete: Parlementsleden zijn terughoudend om het debat over abortus weer te openen. Ze zijn bang een deel van hun kiespubliek tegen de haren in te strijken. Net daarom is deze enquête zo belangrijk: de resultaten laten zien dat ze zich geen zorgen hoeven te maken. De afgelopen twee jaar zijn er naar aanleiding van de 25ste verjaardag van de abortuswet interessante wetsvoorstellen ingediend in de Kamercommissie Justitie. Ze werden nooit besproken. Wij zijn onze zaak gaan bepleiten bij verschillende politieke partijen, want je merkt dat er weinig kennis is over abortus.

“De meeste experten waren het eens over de noodzaak van een volledige depenalisering van de vrijwillige zwangerschapsafbreking”

Abortuswet verdient beter dan knip- en plakwerk

Er werden al tal van wetsvoorstellen geformuleerd door verschillende politici om abortus uit het strafrecht te halen. Om die ten gronde te kunnen bespreken, werden in 2018 hoorzittingen met experten georganiseerd binnen de commissie Justitie van de Kamer. De meeste experten waren het eens over de noodzaak van een volledige depenalisering van de vrijwillige zwangerschapsafbreking; daarnaast werden de noodtoestand, de wachttijd, de termijn en de gewetensclausule als punten van verbetering aangekaart.

Begin juli 2018 dienden de regeringspartijen echter een eigen wetsvoorstel in dat geen rekening hield met de andere voorstellen en amendementen. Tijdens de daaropvolgende zitting van de commissie Justitie op 4 juli lieten de oppositiepartijen hun ongenoegen blijken over de manier waarop het spel werd gespeeld door de meerderheidspartijen. Samen met de CAL werd een open brief naar Le Soir en De Morgen verstuurd, met als titel Abortus verdient beter dan knip- en plakwerk. De brief werd op 9 juli 2018 gepubliceerd. Hieronder kan je een fragment uit de open brief lezen.
Begin geciteerde tekst

Na drie hoorzittingen met zo’n twintigtal deskundigen zou het debat om abortus uit het strafwetboek te halen op 4 juli in de commissie Justitie van de Kamer hervatten. De verschillende wetsvoorstellen die reeds op tafel lagen, bevatten een aantal belangrijke overwinningen op het vlak van vrouwenrechten. Plots zorgde de federale regering voor een complete wending in het dossier. Maar het voorstel van de meerderheidspartijen is meer een cosmetische ingreep dan een echte hervorming. Dat ondergraaft het echte debat in de Kamer.
Dat regeringsvoorstel bevat wel enkele verbeteringen in de marge. Toch blijft het vooral bij knip- en plakwerk met de huidige wet: de strafrechtelijke sancties voor zowel vrouw als arts blijven bestaan als ook maar één van de voorwaarden in artikel 2 van die wet niet wordt nageleefd. Voorwaarden die volgens de gehoorde deskundigen ‘paternalistisch’, ‘offtopic’ en ‘verouderd’ zijn. En dus blijven vrouwen gecriminaliseerd.

Vrouwenkaravaan

Overal ter wereld worden vrouwen gediscrimineerd, vooral inzake het moederschap en zwangerschapsafbrekingen. Een vrouw dwingen om haar zwangerschap tegen haar wil te volbrengen, is een democratie onwaardig. Evenzo het dreigen met een gevangenisstraf wegens abortus. Het is hoog tijd om in België abortus werkelijk te legaliseren, los van elke religieuze of ideologische inmenging. Hiervoor kwamen op zondag 9 september 2018 verschillende organisaties samen om mee te stappen in de vrouwenkaravaan.

Nieuwe wet in België

Op 4 oktober 2018 keurde de plenaire vergadering van de Kamer het wetsvoorstel van de meerderheidspartijen betreffende abortus goed. Alle door de oppositie ingediende amendementen werden verworpen. De nieuwe wet trad in voege op 8 november 2018. Naar aanleiding hiervan publiceerde Franky Bussche, directeur studiedienst van deMens.nu, een artikel in deMens.nu Magazine van januari 2019. Hieronder kan je een fragment uit die Vrijzinnige barometer lezen.

Wat is verschillend in de nieuwe wet?

• Abortus wordt uit het strafwetboek gehaald en wordt in een aparte wet opgenomen. Dezelfde straffen blijven echter behouden bij het niet naleven van de wettelijke voorwaarden.
• De bedenktijd van zes dagen kan worden geschrapt als er medische redenen zijn.
• De termijn van twaalf weken na de bevruchting blijft bewaard. Wanneer de eerste raadpleging gebeurt minder dan zes dagen voor het einde van de termijn van twaalf weken, dan wordt die termijn verlengd pro rata het aantal niet verstreken dagen van de termijn van zes dagen.
• Het begrip noodsituatie wordt geschrapt.
• De arts wordt verplicht om door te verwijzen.
• Er wordt een strafbaarstelling ingevoerd voor wie de toegang tot abortus probeert te verhinderen.

Toekomst?

De voorstellen van de oppositie streefden naar een volledige depenalisering en naar de aanpassing van de voorwaarden. De oppositiepartijen dienden een gezamenlijk amendement in om de periode waarin abortus wettelijk mogelijk is, op te trekken van twaalf naar achttien weken. Dat amendement werd echter verworpen bij de eindstemming in de Kamer.
Tijdens een volgende legislatuur moet de ‘abortusdraad’ weer opgenomen worden. Door het niet verlengen van de termijn blijven een aantal vrouwen in de kou staan en moeten ze naar bijvoorbeeld Nederland reizen.

In deze brochure kan je de resultaten van de opiniepeiling over abortus in België terugvinden.