Voorbij de maan
Migreren naar Mars of Proxima b?
Artikel verschenen in deMens.nu Magazine jg7 nr2
Migratie hoeft zich niet te beperken tot onze blauwe planeet. Hoe ver reikt de ruimtelijke expansiedrift van onze soort? En is het wel zinvol om hier gevolg aan te geven?
Bert Goossens
Naar de maan
Sinds de eerste maanlanding op 21 juli 1969 denkt de mensheid dat ze tot alles in staat is. Het is echter al van 1972 geleden dat iemand een voet op de maan heeft gezet. Het is immers veiliger, praktischer en goedkoper om robots dergelijk terreinonderzoek te laten doen. En laten we nu wel wezen: de maan, been there, done that.
Toch kan reizen naar de maan binnenkort opnieuw hip worden. De wereld keek op 6 februari 2018 met grote ogen naar de geslaagde testvlucht van de Falcon Heavy, een deels herbruikbare draagraket van het ruimtevaartbedrijf SpaceX. CEO Elon Musk, de excentrieke ingenieur die ook bekend is van de Tesla-auto’s, wil de komende jaren twee goed betalende ruimtetoeristen naar onze naaste buur sturen. In een eerste fase gaat het over een reis rond de maan, maar Musk droomt al luidop van uitstapjes op het maanoppervlak. Daarna ligt de baan open voor het vestigen van een permanente nederzetting op de maan én op de tweede meest leefbare planeet in ons zonnestelsel.
Mars One
NASA’s onderzoeksrobot Curiosity heeft de afgelopen jaren alvast de nodige studie van het terrein van Mars gemaakt. Met de huidige technologie van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie zou het slechts een zestal maanden duren om de rode planeet te bereiken, in ruimtetermen is dat om de hoek. Een bemande ruimtesonde richting Mars sturen is niet onoverkomelijk, een terugvlucht blijkt al heel wat minder vanzelfsprekend te zijn.
NASA is niet de enige met reisplannen richting Mars. Mars One is een Nederlandse stichting die als doel heeft om een ruimtekolonie op de planeet Mars te vestigen. De organisatie wil tegen 2032 de eerste mensen op Mars laten landen. Het probleem van de hachelijke terugvlucht wil ze omzeilen door de expeditie tot de heenreis te beperken. Het zou het begin van een menselijke kolonie op Mars zijn.
Mars One wil de inkomsten voor het project uit een wereldwijd uit te zenden realityprogramma halen. Geef toe, het televisieconcept van een groep mensen die op een geïsoleerde locatie weinig tot niets om handen heeft, dat heeft in het verleden al gewerkt.
De selectieprocedure zit, tot spijt van wie het benijdt, al in een vergevorderd stadium. Honderd mensen uit alle uithoeken van de wereld, onder wie één Belg, zijn uitgekozen. Televoting zal uiteindelijk bepalen wie op een enkeltje richting Mars wordt getrakteerd.
Klimaatactie
Wie de Hollywoodfilm The Martian uit 2015 heeft gezien, weet dat Mars, net als de maan, weinig tot de verbeelding spreekt. We zouden het klimaat zelf moeten manipuleren om de planeet enigszins leefbaar te maken. ‘Gelukkig’ heeft de mensheid daar wel enige ervaring mee.
Er zijn planeten die aantrekkelijker ogen dan Mars, maar die liggen wel buiten ons zonnestelsel. Hoogtechnologische ruimtetelescopen ontdekken steeds meer levensvatbare exoplaneten, of planeten die om andere sterren dan de zon draaien. Eén daarvan, Proxima b, ligt in het naburige Alpha Centauri-stelsel op slechts 4,2 lichtjaar van de aarde.
De Russische miljardair Joeri Milner wil met het project Breakthrough Starshot een onbemande sonde de ruimte insturen die Proxima b in twintig jaar kan bereiken. Het kostenplaatje voor de ontwikkeling van het door een laserstraal voortgestuwde ruimtetuig kan oplopen tot een miljard euro of meer. Aangezien het project zich nog maar in de onderzoeksfase bevindt, zullen we ten vroegste over vijftig jaar een close-up van de aardachtige exoplaneet te zien krijgen.
Morele vragen
We kunnen gefascineerd zijn door al die ambitieuze plannen, maar is het eigenlijk te verantwoorden dat we zoveel geld en energie investeren in ruimtereizen?
Een argument pro ruimteonderzoek is dat het vaak nuttige technologieën met zich meebrengt, zoals de MRI-scanner, zonnepanelen, de computermuis, schoenzolen …
De recent overleden kosmoloog Stephen Hawking benadrukte het belang van een kolonisering van de maan, Mars en andere planeten. Hij wees daarbij op twee reële bedreigingen voor de leefbaarheid van onze planeet, namelijk klimaatverandering en overbevolking.
Zouden we het onderzoeksgeld dat in ruimteonderzoek wordt geïnvesteerd dan niet beter gebruiken om klimaatproblemen hier en nu aan te pakken? Kunnen we overbevolking niet beter tegengaan door vrouwen financieel te ondersteunen, zodat ze écht baas over eigen buik worden?
The happy few
Je zou kunnen tegenwerpen dat bovenstaande bedenkingen niet opgaan wanneer het om een privé-initiatief van een rijke Rus, een Nederlandse stichting of een Amerikaans bedrijf gaat. Toch zijn er nog andere bemerkingen te maken.
Het concept van Mars One kan op heel wat kritiek rekenen. Wat als de kijkers van de ruimtesoap er de brui aan geven? Hoe kan een privéonderneming de blijvende ondersteuning van de Marsmannen en -vrouwen garanderen? De meeste wetenschappers denken dat zowel op het vlak van de financiering als de technische ontwikkeling de doelstellingen van Mars One compleet onhaalbaar zijn.
Bovendien kunnen we ons de vraag stellen of het wel een goed idee is om ruimteprojecten aan privéorganisaties over te laten. Hoe kan de overheid democratische controle blijven uitoefenen over een private expeditie in de ruimte? Wat als men die voor malafide doeleinden inzet?
Het zou alleszins goed zijn om over die vragen na te denken, voordat de technologie ons, voor een zoveelste keer, voor voldongen feiten stelt.
Foto bovenaan © Shutterstock.com