Technologie als troost in tijden van corona
Artikel verschenen in deMens.nu Magazine jg10 nr4
Dat de coronapandemie een digitale boost heeft veroorzaakt, zal ons niet verbazen. Meer dan ooit waren we aan onze schermen gekluisterd en hebben we voluit gechat, vergaderd en gestreamd. Maar is iedereen digitaal? Nee, bijna één op de vijf Vlamingen beschikt niet over voldoende toestellen of vaardigheden om mee te kunnen surfen op de digitale snelweg.
Joke Goovaerts
Dat blijkt uit de recente Digimeter, de jaarlijkse enquête van het onderzoekscentrum imec over het mediagebruik in Vlaanderen. Imec is een toonaangevende onderzoeks- en innovatiehub op het vlak van nano-elektronica en digitale technologie.
De Digimeter is een onafhankelijk onderzoeksproject dat sinds 2009 waardevolle informatie over Vlaamse mediagebruikers ter beschikking stelt van instellingen, bedrijven en het grote publiek. Het nieuwe rapport over het jaar 2020 brengt de trends rond bezit en gebruik van media en technologie in Vlaanderen in kaart, en werpt een licht op de attitudes en verwachtingen tegenover nieuwe technologieën.
Bijna iedereen geconnecteerd
“Een eerste conclusie van de imec Digimeter is dat Vlamingen in 2020 nog meer tijd en centen in hun digitale levensstijl hebben geïnvesteerd”, zegt Lieven De Marez, professor nieuwe communicatietechnologieën bij mict, een onderzoeksgroep aan de Universiteit Gent en deel van de onderzoeksinstelling imec.
Uit de resultaten blijkt dat de overgrote meerderheid van de Vlamingen toegang tot digitale toestellen heeft en over een stabiele internetconnectie beschikt.
Het onderzoek vertelt ons dat 99 procent van de Vlamingen minstens één toestel heeft om verbinding met het internet te maken, maar 5 procent van de ondervraagden kwam vorig jaar tot de conclusie dat ze niet genoeg schermen in huis hadden om iedereen vlot van thuis uit te laten werken of lessen te volgen.
Populairste toestel
De smartphone blijkt veruit het populairste toestel. In 2019 spendeerden we gemiddeld 2 uur en 28 minuten per dag aan de smartphone en in 2020 steeg dat naar 3 uur en 5 minuten. Een stijging van 37 minuten. We gebruiken het toestel niet alleen om te telefoneren of om op sociale media te surfen, maar ook om te winkelen, te bankieren …
“Vooral het gebruik van sociale media boomde, als antwoord op de social distancing en lockdownmaatregelen: in 2020 bracht de Vlaming dagelijks 73 minuten door op sociale mediaplatformen – tegenover 49 minuten in 2019”, zegt Lieven De Marez.
Ook het gebruik van streamingplatformen voor film en televisie, en wearables zoals sporthorloges steeg aanzienlijk.
Niet verwonderlijk als wandelen en tokkelen zowat het enige was dat je tijdens een lockdown kon doen. Technologie fungeerde als troost en daarom valt het ook op dat we er een positievere attitude tegenover hebben. Zo’n 64 procent zegt dat technologie het leven tijdens die lockdown aangenamer maakte, bij jongeren ligt dat zelfs op 81 procent.
Niet iedereen is mee
Maar niet iedereen deelt dat positieve gevoel. Een deel van de Vlamingen, ongeveer 45 procent, geeft aan dat de digitale ontwikkelingen voor hen simpelweg te snel gaan. We moeten blijkbaar allemaal een beetje op adem komen om die sprongen te verwerken.
“Ondanks die digitale versnelling is de Vlaming niet per se klaar voor de technologie van morgen – zoals de introductie van artificiële intelligentie; de digitale kloof is immers verre van overbrugd”, constateert De Marez.
De digitale kloof wordt vanuit drie verschillende aspecten bekeken: toegang, vaardigheden en attitude. Het klopt dat bijna iedereen digitaal is geconnecteerd, maar dat betekent niet dat we allemaal ook digitaal functioneren. Online de juiste informatie zoeken, solliciteren of bankieren, blijkt voor veel Vlamingen nog steeds niet voor de hand liggend te zijn. Vlamingen met een laag inkomen hebben meer moeilijkheden met digitale vaardigheden; een problematiek die dus zeker niet te negeren is.
“Ook bij jongeren, digital by birth, merken we dat ze op het vlak van vaardigheden niet noodzakelijk ook digital by nature zijn”, stelt De Marez. Ongeveer 32 procent van de jongeren gaf aan dat ze niet klaar waren om plots alles online en digitaal te doen, terwijl dat wel van hen werd verwacht. (lees verder onder de foto)
Haat-liefdeverhouding
Aan de ene kant omarmen we online toepassingen, aan de andere kant worstelen we met een aantal nadelen van de digitale technologie. In de Digimeter noemt Lieven De Marez de drie technologieparadoxen, meer specifiek de afhankelijkheids-, informatie- en privacyparadox.
Sinds een aantal jaren ontwikkelen we een soort van haat-liefdeverhouding met de technologie. De meest herkenbare is de afhankelijkheidsparadox. Het gebruik van de smartphone neemt toe, maar ongeveer 60 procent van de ondervraagden stelt dat we er te afhankelijk van zijn, en er is zelfs sprake van verslaving.
Verder zegt 69 procent dat we beter geïnformeerd zijn, terwijl 70 procent bezorgd is over de impact van desinformatie. En wat de privacy betreft: we hangen af van de technologie, maar we beseffen ook dat de grote techbedrijven allerlei data over ons bijhouden.
“De overheid wil vooroplopen in de data-economie. Ze wil alle burgers meekrijgen, maar dan moet je er wel voor zorgen dat de digitale kloof gedicht wordt en dat je de paradoxen rond vertrouwen en data onder controle kan krijgen”, besluit De Marez.
Meer weten?
• imec – onderzoekscentrum voor nano-elektronica en digitale technologie: neem hier een kijkje.
• mict – onderzoeksgroep voor media, innovatie en communicatietechnologie: lees hier verder.
• Digimeter 2020. Digitale trends in Vlaanderen: je kan de volledige Digimeter hier online vinden en downloaden.
