Kraanvogel, vlieg

8 februari 2022 / Magazine/Van de bovenste plank

Afscheid van een kind

Artikel verschenen in deMens.nu Magazine jg11 nr1. Lees hier meer recensies.

Ellen Vandevijvere

Leven met verlies gaat niet zoals een eenvoudige golf die rimpelt en uiteindelijk als een vlakke spiegel op zee eindigt. Een woord, een blik of een bepaalde uitdrukking kan meteen alle emoties weer terugkatapulteren en elk houvast opnieuw onderuithalen. Rouwen gaat met horten en stoten, met steeds nieuwe golven, en ieder doet het op zijn manier. De ene wil erover praten, de andere hult zich in stilzwijgen. Catherine Verguts schreef een boek.

Sander is een jongen met wie rekening moet worden gehouden. Hij heeft een vaste structuur nodig, vaste mensen om zich heen en een vaste manier om met hem te praten. Zowel zijn ouders als zijn twee zussen weten intussen hoe hij denkt en doet. Maar het blijft zoeken hoe dat lieve ventje zo van de kaart kan raken als de dingen niet lopen zoals hij ze in zijn hoofd heeft bedacht. Hoe hij moeilijk kan slapen en iedereen zich voor hem in bochten wringt om toch maar geen woede-uitbarstingen te zien ontstaan.

De verschillende momentopnamen van het gezinsleven tonen dat het leven nu eenmaal niet altijd rozengeur en maneschijn is, ondanks de overvloed aan liefde voor elkaar. De mooie ontroerende momenten bestaan ook, maar Sander heeft het steeds lastiger. Een plekje in de geestelijke gezondheidszorg vinden, is in België jammer genoeg een moeizame klus en het hele familieleven lijkt rond de jongen te draaien. “Ik bedenk hoe Sanders gedrag als een zwart gat heel ons gezin lijkt op te slorpen”, schrijft moeder Catherine Verguts.

En dan komt het moment dat Sander plots scheel gaat kijken. Het ligt vast aan de pillen, denkt Catherine. Maar ook na het stoppen van de medicatie, blijft hij dubbel zien. De oogarts vermoedt dat er meer aan de hand is en laat een reeks onderzoeken doen. Het verdict is bikkelhard: Sander heeft een complexe hersentumor en zijn toestand ziet er niet goed uit. Zijn leven kan met bestraling minimaal verlengd worden, maar verdwijnen zal de tumor niet. Was het daarom dat hij het zo lastig had, de maanden voordien?

Vrienden en familieleden leven met hen mee. De berichtjes stromen binnen nadat het nieuws over Sander is bekendgemaakt. Toch voelt het wat wrang aan, zeker ten aanzien van de professionele hulpverlening. “Twee dagen geleden bood niemand hulp. Een lastig kind hadden we toen. Een ziek kind hebben we nu.”

Het is allemaal overweldigend. Sander die zijn schooljaar zou beginnen, maar weet dat er geen volgende zal zijn. Sander die zijn negende verjaardag zal vieren, maar voor altijd negen zal blijven. In de fragmenten die volgen, knabbelt de tumor steeds meer weg van zijn lichamelijke en geestelijke functies. Het gezin probeert nog mooie momenten te creëren.

Die laatste momenten voor hij moet gaan, staan bol van de herinneringen en anekdotes, en zijn gevuld met alleen maar liefde voor dat knulletje met wie je ook als lezer gaat meevoelen.

Het is bijzonder lastig om het boek te lezen zonder tranen te voelen opwellen. Catherine Verguts schreef Kraanvogel, vlieg ongeveer een jaar na Sanders dood. Soms raakt ze haar bed niet uit, soms handelt ze op automatische piloot, maar lachen kan ze gelukkig nog steeds. In het begin van het boek is het wat zoeken naar houvast in de chronologie van de gebeurtenissen. Maar nadien bekeken is dat net ijzersterk. Herinneringen komen ook vaak op die manier terug: als een onzichtbare waterpomp tussen vandaag en gisteren, de ene keer blijft het water rustig in de put kabbelen, de andere keer haalt de pomp zoveel water op dat je erin lijkt te verdrinken. Maar het water blijft. Mooi en aangrijpend boekje.