Triomf en tragiek van Erasmus van Rotterdam

Triomf en tragiek van Erasmus van Rotterdam

14 april 2022 / Magazine/Van de bovenste plank

Artikel verschenen in deMens.nu Magazine jg11 nr2. Lees hier meer recensies.

Joke Goovaerts

In deze biografie van de Nederlandse humanist Erasmus van Rotterdam (ca. 1466-1536) portretteert Stefan Zweig (1881-1942) Erasmus als de eerste bewuste Europeaan en strijdbare voorvechter van de vrede.

Hypocrisie, corruptie en de verouderde riten van de katholieke kerk waren Erasmus zijn leven lang een doorn in het oog. Toch richtte hij zich op interne hervormingen in plaats van op luid protest. Erasmus is de advocaat van een humanistisch ideaal waarin ruimte voor uiteenlopende geestelijke stromingen bestaat.

Het was Erasmus’ roeping en de zin van zijn leven om tegenstellingen op een menselijke manier in harmonie te overbruggen. Hij was geboren als iemand die verbinding zoekt en er was maar één ding op aarde dat hij haatte als tegenpool van gezond verstand: fanatisme.

De Duitse schrijver en intellectueel Zweig publiceerde zijn biografie over Erasmus in de jaren dertig van de vorige eeuw, in een tijd waarin Europa door autoritaire demagogen werd geteisterd. Kort daarna zal ook de oorlog uitbreken.

Dat Zweig als geëngageerde Europeaan een zwak voor Erasmus had, verbaast niet. De biografie gold als een ‘versluierd zelfportret’. Zweigs aanklacht tegen haat en fanatisme, samen met zijn boodschap voor tolerantie en menselijkheid, hebben niets aan actualiteit verloren.