“Veilige abortus makkelijk toegankelijk in ons land? Ja, behalve als je geen papieren hebt.”
Op de internationale dag voor het recht op abortus publiceert Dokters van de Wereld een nota die een confronterend beeld schetst van de obstakels die vrouwen zonder papieren ondervinden bij hun vraag tot vrijwillige zwangerschapsonderbreking. De nota met aanbevelingen werd bezorgd aan de betrokken kabinetten en wordt ondersteund door meer dan 50 organisaties, waaronder de Vlaamse abortuscentra (LUNA), de Franstalige Centra voor Familiale Planning, mensenrechtenorganisaties en vrouwenbewegingen zoals Furia en Rosa VZW (*onderaan volledige lijst)
Administratieve doorlooptijd voor aanvragen abortus: 4 tot 9 weken lang
Wie als vrouw of meisje in ons land geen toegang heeft tot zorg, doorloopt tussen de 6 à 8 zorgverleners, 10 gesprekken en wacht soms tot 9 weken lang tot het OCMW (misschien) toegang geeft tot een abortus. Dat komt omdat zij beroep moeten doen op de procedure Dringende Medische Hulp. Die procedure regelt de toegang tot zorg voor mensen in een precair verblijf maar staat bol van onduidelijkheden, tegenstrijdigheden en administratieve obstakels. Daardoor belanden patiënten én hulpverleners systematisch in een race tegen de klok om de procedure te doorworstelen binnen de wettelijk bepaalde abortustermijn van 12 weken zwangerschap.
Die omslachtigheid wordt bovendien versterkt door het feit dat de verschillende OCMW’s de procedure niet op eenduidige wijze interpreteren. Daardoor belanden we in situaties waarbij de toegang in de ene gemeente vlot verloopt en quasi ontoegankelijk is in een andere gemeente.
Nòg een bijkomende belemmering is dat elk OCMW slechts samenwerkt met een beperkt aantal abortuscentra. “Zo zijn er in sommige gemeentes 5 abortuscentra, maar heeft het OCMW slechts met 2 van hen een samenwerkingsverband. Als die 2 centra geen plaats meer hebben, moet de vrouw zich richten tot een ander centrum en roept het OCMW een extra procedure in om de toegang tot een ‘afwijkend’ centrum te reguleren.”
“Door dit alles zitten vrouwen, hulpverleners én abortuscentra wekenlang in onzekerheid over het antwoord van het OCMW. En dat leidt regelmatig tot onaanvaardbare morele en financiële dilemma’s zoals de kosten als hulpverlener uit eigen zak betalen of verhalen op de betrokken meisjes en vrouwen.”
Subjectieve houding & gebrek aan kennis bij sommige hulpverleners.
Uit gesprekken en casestudies is er ten slotte geregeld sprake van een gebrek aan kennis, opleiding en neutraliteit van sommige hulpverleners en socio-medische diensten: “Zo drukken sommige medewerkers hun persoonlijke morele overtuigingen door en proberen de vrouwen te overtuigen om niet over te gaan tot abortus. Dat is in een land als België dat zo hoog oploopt met vrouwenrechten onaanvaardbaar. En nog meer als je bedenkt dat een aanzienlijk deel van onze patiënten ongewenst zwanger raken door seksueel geweld.”
Samengevat: de toegang tot abortus wordt voor vrouwen en meisjes zonder papieren in ons land systematisch belemmerd. En dat is onaanvaardbaar.
Op basis van deze nota maken Dokters van de Wereld en de x partners daarom volgende urgente aanbevelingen:
- vrouwen effectieve toegang te verlenen tot vrijwillige zwangerschapsonderbreking moet de administratieve procedure vereenvoudigd en geharmoniseerd worden met, onder meer :
- een onmiddellijke tijdelijke tenlastename (‘tijdelijke kaart’)
- een versnelde en vereenvoudigde administratieve procedure
- het garanderen van de vrije keuze van een zorgverstrekker, zoals dit het geval is voor alle Belgen
- Informatie, opleiding en sensibilisering van de hulpverleners over de toegang tot zorg en abortus
- De periode waarbinnen een abortus mogelijk is, optrekken van 12 weken naar 18 weken zwangerschap voor alle vrouwen en meisjes die zich op het Belgisch grondgebied bevinden
- De verplichte reflectietijd van 6 dagen schrappen voor alle vrouwen en meisjes.
Consortium partners
UMC Sint-Pieter
Fédération Laïque des Centres de Planning Familial
FPS-Solidaris
deMens.nu
FURIA
Espace P
Rosa vzw
Luna abortuscentra
Progress Lawyers Network (PLN)
Federatie van de Brusselse HuisArtsen Verenigingen – Fédération des Associations des Médecins Généralistes de Bruxelles (FBHAV-FAMGB)
Brusselse Huisartenkring (BHAK)
Planning Marolles
Medeondertekenaars van de nota in alfabetische orde (zie ook onderaan rapport):
UMC Sint-Pieter (Brussel)
Amnesty International Franstalig
Brusselse Huisartenkring (BHAK)
Bruxelles Laïque
Centre d’Action Laïque (CAL)
Centre de Planning et de Consultations Conjugales et Familiales Estelle Mazy – Liège
CIRÉ
Conseil des Femmes Francophones de Belgique (CFFB)
deMens.nu
Ella vzw
Espace P.
Federatie van de Brusselse HuisArtsen Verenigingen(FAMGB)
Fédération des Centres de Planning familial des Femmes Prévoyantes Socialistes
Fédération des Centres Pluralistes de Planning Familial (FCPPF)
Fédération des maisons médicales
Fédération des Services Sociaux (FDSS)
Fédération Laïque des Centres de Planning Familial (FLCPF)
Femma Wereldvrouwen
Femmes & Santé
Femmes de Droit asbl
FOS
Furia
GAMS België
Garance
Geneeskunde voor het Volk – Médecine pour le Peuple
Gents Solidariteitsfonds
Groupe d’Action des Centres Extra Hospitaliers Pratiquant l’Avortement (GACEHPA)
Kif Kif
La Ligue des Droits Humains (LDH)
Luna Abortuscentra
Marianne
MOC Bruxelles
O’Yes
Observatoire du sida et des sexualités – ULB
Persephone vzw
Planning Aimer Jeunes
Planning Saint-Josse
Planning Saint-Marolles
Progress Lawyers Network
Rosa vzw
Saamo vzw
Sensoa
Ulysse – SSM
UTSOPI
Vakgroep conflict en ontwikkelingsstudies UGent, Dr. Siggie Vertommen
Vakgroep Volksgezondheid en Eerstelijnsgezondheidszorg – UGent
Vereniging van Wijkgezondheidscentra (VWGC)
Vie Féminine
Violett
Vrouwenraad
VUB Dilemma
ZIJkant
