Nieuws

In een van mijn lessenreeksen ga ik samen met de leerlingen op zoek naar de betekenis van geluk. We bekijken er de wetenschappelijke, filosofische en sociaal-culturele aspecten van. Als antwoord op de inleidende vraag ‘Wat betekent geluk voor jou?’ staat vrijheid vaak in de top drie. Op de vraag ‘Wat is vrijheid dan voor jou?’ geven leerlingen in eerste instantie vaak antwoorden als: doen wat ik wil, beslissen over mijn eigen leven, mijn zin doen. Dat is voor mij als leerkracht niet-confessionele zedenleer (ncz) de aanzet tot verdieping van het thema.

Vrijheid, het recht op zelfbeschikking, is een mensenrecht en een belangrijke waarde in het vrijzinnig humanisme. Een bijna vanzelfsprekendheid in onze samenleving, maar dat was en is lang niet overal zo. Het thema kan aan de hand van veel onderwerpen geconcretiseerd worden: euthanasie, abortus, vrijheid van meningsuiting, van levensbeschouwing, van seksuele geaardheid. De keuze van het onderwerp laat ik bijna altijd van de actualiteit afhangen.

Het is een interessante uitdaging om ‘het doen wat ik wil’ van jongeren te verruimen, te verdiepen. Wat is de zin en onzin van regels en reglementen? Waar ligt de grens van zelfbeschikkingsrecht? Waar eindigt mijn vrijheid? Waar begint de vrijheid van een ander? Hoe maak ik de juiste keuzes in mijn leven? Welke opties heb ik? Heb ik ergens voldoende kennis over om een bewuste keuze te maken? En kan ik begrip voor andere visies opbrengen? Recht op zelfbeschikking, vrij zijn, houdt ook verantwoordelijkheid in: voor mijn eigen keuzes, voor mijn naasten, voor de samenleving.

Zelfbeschikkingsrecht is naast heel wat andere thema’s een dankbaar onderwerp om jongeren in hun groei naar volwassenheid te begeleiden. De lessen ncz – naast de andere levensbeschouwelijke vakken – zijn de uitgelezen plaats met ontelbare mogelijkheden om aan persoonlijkheidsvorming bij leerlingen te werken. Er is meer ruimte dan in andere vakken om levenservaringen uit te wisselen, ondoordachte uitlatingen van leerlingen te verdiepen, te oefenen in het onderbouwen van meningen en argumenten, kortom, om aan opvoeding te doen.

In elke lesgroep is het zoeken naar de beste manier om leerlingen te bereiken, maar jongeren aanzetten tot zelfreflectie en kritisch nadenken, tot het maken van bewuste keuzes is mijn drijfveer. Erg motiverend zijn de momenten in de klas waarop ik duidelijk merk dat ik leerlingen raak, hen wakker schud en – al is het maar even – de diepe grond van stille waters kan zien.