Nieuws

Op 21 december vieren we de winterzonnewende, de overwinning van het licht op de duisternis, maar ook die van de hoop op de wanhoop, die van de rede op de onzin.Over enkele dagen maken we de overstap van 2022 naar het nieuwe jaar. Het is zacht uitgedrukt dat we terugblikken op een ‘bewogen’ jaar.

We waren nog niet volledig van corona verlost of daar was al een nieuwe wereldcrisis: op 24 februari 2022 viel Rusland Oekraïne binnen. Herinner je je ook nog de journaals, die eerste uren en dagen? Geschiedenis in realtime. Vanuit alle richtingen trokken tanks Oekraïne binnen. Steden werden gebombardeerd. Het oorlogsleed trof zoals altijd de gewone mens in de straat het hardst. Vrouwen en kinderen sloegen massaal op de vlucht. Meer dan eens werd er door vooraanstaande Russische machthebbers gedreigd met het gebruik van kernwapens. Analisten namen nu en dan de term ‘Wereldoorlog’ in de mond.

Na de wanhoop een sprankeltje hoop. Een groot deel van de wereld toonde haar mooiste kant. De Oekraïense vluchtelingen werden warm onthaald en opgevangen – al blijven andere vluchtelingen vandaag helaas nog al te vaak in de kou staan, letterlijk.

Ook de vrijzinnig humanistische gemeenschap stak de handen uit de mouwen en bracht verschillende keren hulpgoederen naar de grens met Polen. We zorgden er ook voor dat enkele vluchtelingen op een veilige bestemming geraakten. Alle beetjes helpen.

Europa blijft vandaag Oekraïne onverminderd steunen met ongeziene sancties voor Rusland. En ja, het juiste doen, doet soms pijn. Of heb jij nog geen grimas getrokken bij het aanschouwen van je energiefactuur?

Een andere kwestie die pijn doet: het aan banden leggen van het recht op vrijwillige zwangerschapsafbreking in de Verenigde Staten. Onbegrijpelijk. De Republikeinse Partij staat voor zo weinig mogelijk inmenging in het privéleven van mensen, met die uitzondering dat mensen, vrouwen niet kunnen beslissen wat er met hun eigen lichaam gebeurt. Onmenselijk en een democratie onwaardig.

Nog een sprankeltje hoop: de stromannen van Trump werden tijdens de laatste midterms grotendeels afgestraft. De juridische strijd voor het recht op vrijwillige zwangerschapsafbreking gaat onverminderd voort.

Het Freedom of Thought Report van Humanists International herinnert er ons elk jaar aan dat we onze verworven rechten niet als vanzelfsprekend mogen nemen. Uit het onderzoek blijkt dat slechts vier procent van de wereldbevolking leeft in samenlevingen die echt seculier te noemen zijn. Zeventig procent van de wereldbevolking leeft in landen waar de uiting van humanistische waarden ernstig wordt onderdrukt en waar de volledige verwezenlijking van iemands recht op vrijheid van godsdienst of overtuiging onmogelijk is.

België staat nog steeds bovenaan het lijstje van landen waar de rechten van humanisten wel goed beschermd zijn. Maar ook bij ons is het werk nog niet klaar. Dagelijks zijn er inbreuken op mensenrechten van gedetineerden en vluchtelingen. Jong en oud blijft worstelen met zijn mentaal welzijn en de wachtlijsten in de zorg leiden tot kopzorgen. Nog niet iedereen heeft de mogelijkheid om waardig te sterven. En ga zo maar door.

Met onze dienstverlening, in al haar facetten, proberen we zoveel als mogelijk ons steentje bij te dragen. Om mensen te helpen en ondersteunen.

In de zomer van 2022 hebben we tranen gelaten bij het afscheid van ere-rectoren van de VUB Paul De Knop en Caroline Pauwels. Laten we op dit moment het onverwoestbare optimisme van Caroline in gedachten houden. “Combineer het pessimisme van het intellect met het optimisme van de wil,” was één van haar inzichten.

2023 wordt misschien vooral ‘het jaar voor 2024’. In 2024 komen er immers – opnieuw – belangrijke verkiezingen aan.

De vraag is niet langer of je het meest voeling hebt met het socialisme, het liberalisme, het ecologisme, het nationalisme of de christendemocratie. De inzet is niets minder dan de keuze tussen democratie en extremisme, tussen humanisme en brutale discriminatie.

We mogen radicaal zijn in ons denken, soms is dat zelfs goed, maar nooit extreem. Er vallen geen compromissen te sluiten met extremisten: met mensen die een lak hebben aan mensenrechten, met mensen die andere mensen dehumaniseren. Het gedachtegoed van extreemrechts is al veel te ver ingesijpeld in onze samenleving. Misschien is het in dat licht geen slecht idee om ‘Dagboek 1933, Het gevaar van extreemrechts’ van Dirk Verhofstadt onder de kerst- of joelboom te leggen.

Neemt niet weg dat we in dialoog moeten blijven gaan met mensen die niet langer geloven in onze democratie en soms ook in de wetenschap. We moeten de frustraties en verzuchtingen van die mensen ernstig nemen. Maar tegelijk onze overtuigingen en waarden blijven verdedigen.

Ook in deze duistere tijden, is er licht.

Russisch president Vladimir Poetin dacht dat hij in minder dan een maand het waanidee van een groot Russisch rijk verder zou kunnen doorvoeren. Hij had het mis.

Chinees president Xi Jinping dacht dat hij de Chinese bevolking in de pas zou blijven lopen ondanks nietsontziende coronamaatregelen. Hij had het mis.

In Iran zijn er massale protesten tegen het regime nadat een jonge vrouw werd mishandeld en vermoord, omdat ze haar hoofddoek niet correct zou gedragen hebben. De nationale voetbalploeg durfde het aan om een stilzwijgend protest te voeren op het WK in Qatar. Net iets dapperder dan de Belgen die hun regenboogarmband al gauw inruilden voor een meer aanvaardbaar exemplaar.

Overal ter wereld, zelfs in de strengste dictaturen, zetten mensen hun leven op het spel om mensenrechten en medemenselijkheid te verdedigen. Ook bij ons zijn er mensen die een roeping hebben om het lot van anderen te verbeteren. De Warmste Week toont elk jaar opnieuw aan dat mensen solidair kunnen en willen zijn.

Daarom ook een woord van dank aan alle collega’s, vrijwilligers en sympathisanten van de vrijzinnig humanistische gemeenschap:

Bedankt om jullie dagelijks in te zetten: voor het licht, voor de rede, voor elkaar.

Ook in 2023 zullen we samen onze leuze blijven uitdragen:

Denk voor jezelf, zorg voor elkaar.

Freddy Mortier, voorzitter deMens.nu
Anne-France Ketelaer, algemeen directeur deMens.nu