fbpx
deMens.nu

Weten wat je moet doen, hier en nu

Column verschenen in deMens.nu Magazine jg12 nr1. Lees hier meer columns.

Tinneke Beeckman

Over positiviteit kan je alleen maar … positief zijn, lijkt het. Hoe positiever, hoe beter, toch? Positiviteit is zeker beter dan negativiteit, denk ik. Uit een negatieve houding kan nooit het goede voortkomen. Je leeft in afwijzing, wantrouwen, onzekerheid. Je verwacht het slechte en ziet het goede niet meer. Dat is onwenselijk. Toch kan een positieve houding ook gevaren inhouden. Ze kan je verblinden voor de situatie waarin je je bevindt. Twee voorbeelden.

Vrouwen die aan het heersende esthetische ideaal willen voldoen, hebben het heel lastig. Ze moeten eerder een te laag lichaamsgewicht hebben dan een normaal, gezond gewicht. Iedereen kent verhalen van succesvolle, aantrekkelijke vrouwen die een eetstoornis hebben (gehad). Denk aan actrices Diane Keaton en Jane Fonda of aan prinses Diana. De dwang om er perfect uit te zien, weegt ook psychisch heel zwaar. In een reactie tegen dat allesverzengende ideaalbeeld ontstond de bodypositivitybeweging: hoe je er ook uitziet, je bent prima zoals je bent.

Een mild, relativerend zelfbeeld heeft voordelen. Zelfs al heb je overgewicht, je hoeft geen schuld of schaamte meer te voelen. Je hoeft geen gemene commentaar meer te aanvaarden alsof die normaal zou zijn. Je leert aanvaarden wie je bent. Een negatief zelfbeeld daarentegen helpt niemand vooruit. Je kan geen gezonder gewicht bereiken of je levensstijl niet verbeteren, als je je slecht in je vel voelt. Maar die positivitybeweging heeft een keerzijde. Het gevaar van een laisser-aller. Wie wat al te gul in de bonbons tast, krijgt overgewicht. De oorzaken van overgewicht zijn complexer, ik weet het. Maar ze moeten wel worden besproken en behandeld.

Als je een gezonde norm laat varen, heeft dat gevolgen voor de fitheid, voor de levenskwaliteit, voor de gezondheidszorg en zelfs voor de economie. Vanuit de bodypositivity lijkt het alsof je toenemende obesitascijfers niet kan bekritiseren. Nochtans zou men er goed aan doen om mensen die willen afvallen te steunen, om hen te wapenen tegen een machtige voedingsindustrie die eten bewerkt opdat consumenten méér verorberen dan goed voor hen is. Kortom, bodypositivity kan een individu wel ondersteunen, maar de beweging mag een kritische kijk op maatschappelijke evoluties niet in de weg staan.

Een ander voorbeeld betreft de klimaatcrisis. Fatalistisch of wanhopig in een hoekje kruipen, is de slechtst denkbare reactie. Maar geloven dat alles in orde komt, kan je evengoed zelfgenoegzaam maken. De urgentie vraagt dat iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt. Als je te veel op toekomstige oplossingen vertrouwt, belast je de volgende generaties met zware opdrachten. Daarmee organiseer je een soort vrijheidsberoving. Je weet nu dat zij zich op die taken zullen moeten toeleggen. En misschien kan je soms niet meer positief zijn, misschien moet je falen of moet je neergang voorstelbaar maken. Precies om te weten wat je moet doen, hier en nu.

Kortom, je hebt positiviteit nodig om je naar een concreet doel te leiden. Wanneer David Beckham een vrijschop trapte bijvoorbeeld, beeldde hij zich eerst de perfecte baan in. Veel beter dan je voor te stellen dat de bal in de tribune belandt. Maar positiviteit mag geen morele of filosofische dwang worden die een kritische blik in de weg staat.

Tinneke Beeckman is filosofe en schrijfster. Meer lezen?

Foto bovenaan © Bob Van Mol