Nieuws

Column verschenen in deMens.nu Magazine jg12 nr2. Lees hier meer columns.

Kurt Van Eeghem

Ik lees dat de oorlog in Oekraïne elke dag aan duizend Russische soldaten het leven kost. Recente cijfers hebben het over honderdduizenden soldaten en evenveel rouwende families, meestal in verre uithoeken van het immense rijk. Als het meevalt worden de lijkzakken afgeleverd, zodat de jongens in eigen grond kunnen rusten. Heel vaak lukt zelfs dat niet. De gruwel laat het niet toe. De balans aan Oekraïense kant is navenant met honderdduizend doden en gewonden en ettelijke burgerslachtoffers. Altijd iemands vader, altijd iemands kind.

De column zou hier moeten eindigen, er is genoeg om over na te denken. Dit zijn geen virtuele doden, het is geen computerspelletje, maar een oorlog met echte kogels en dodende bommen. Het gaat om Ivan en Arkadi, over Volodymyr en Igor en over echt verdriet. In de meest bloederige games die jongeren dagelijks online spelen wordt een oorlog zo getrouw mogelijk nagebootst, maar het grote verschil is dat eens de stekker eruit gaat, er geen haan meer kraait naar de gevolgen; die zijn er niet. Virtuele veldslagen doden niet, het ware verhaal doet dat wel.

In Oekraïne verloopt de oorlog net als in de tranchées destijds aan de IJzer en de Somme, bang wachten op de dood. Im Westen nichts Neues, de briljante verfilming van Erich Maria Remarques gelijknamige boek, toont ons die werkelijkheid. De gevechten van toen verschillen slechts in details van de ellende in Oekraïne. Het is net zo goed ploeteren in viezigheid en angstig afwachten tot er een bom valt. Maar ook op de meest onmogelijke momenten totaal idioot uit de stellingen sprinten en knallen, omdat een officier het opportuun vindt dat zijn manschappen luid gillend naar de eigen dood rennen.

In 1914 was keizer Wilhelm II de agressor, hij voelde een dwingende noodzaak tot vechten. Hij was niet de enige, Europa zat gevangen in een ‘oorlogsenthousiasme’, zoals Ewoud Kieft in zijn boek over dat vreemde verlangen schrijft. Vladimir Poetin, opgebouwd uit hybris en machtswellust, is nu de wereldvreemde agressor van dienst. Zijn ‘oorlogsverlangen’ om een ‘imperiaal Rusland’ te creëren, zette hij om in daden. De eerste klus, het vernielen van Oekraïne, zou hij in drie dagen klaren. Helaas brullen Russische knapen nog steeds hun dood tegemoet in Bachmoet.

Gamers sturen helden aan. Ze laten ze wereldvreemd over imaginaire battlefields huppelen. De targets die ze neerknallen, zorgen voor punten die naar een next level leiden. Het is verslavend maar het doodt niet, er komen geen lijkzakken aan te pas.

Stel dat alle autocraten hun strijd aan de computer beslechten, stel dat we die smerige oorlogen virtueel uitvechten? Stel dat we de games, met hun krankzinnige en vernuftige scenario’s, zelf een target bezorgen: zich verplaatsen in de perverse geesten van sommige wereldleiders zodat die zichzelf virtueel uitroeien?

Artificiële intelligentie maakt mensen vaak bang, terecht of niet, omdat ze op zoveel terreinen beter toegerust is dan de ‘levende mens’ om solutions te verzinnen – straks kan ze wellicht de evolutie van onze soort bepalen. Dan moet het ook lukken om dit akkefietje op te lossen. Laat de ‘betere versie van de mens’ een virtuele omgeving bouwen om de nutteloze oorlogen te beslechten?

Ik zie Poetin in een betonnen kelder van het Kremlin, aan een ellenlange tafel. Gillend van geluk bestormt hij de vijand, de stoom komt uit zijn oren, wellustig tokkelt hij op knoppen, stuurt hij sticks aan en schuiven zijn troepen op het scherm naar de target. Kan artificiële intelligentie het beter doen dan de mens, en dan zonder lijkzakken?

Kurt Van Eeghem is presentator, acteur en schrijver. Meer lezen?

Bekijk ook ‘Het pleidooi’, een programma van deMens.nu, met onder anderen Kurt Van Eeghem.

Foto bovenaan © Isabelle Pateer