Het verhaal van Vlaanderen
Artikel verschenen in deMens.nu Magazine jg12 nr3. Lees hier meer recensies.
Wouter Goemaere
Hoe vertel je het verhaal van Het verhaal van Vlaanderen? Bekijk je het door een ‘neutrale lens’? Met oog voor de acteerprestaties, het kostuumontwerp en de presentatie? Of moeten we de tiendelige documentaireserie in de eerste plaats beoordelen als een politiek project waar de een de klauw van de Vlaamse regering achter ziet en de ander de hand van de ‘linkse VRT’.
Eén ding is zeker, de producenten stelden zich voor een onmogelijke opdracht: het verhaal vertellen van onze regio van 38.000 jaar geleden tot 1999. Om te vermijden de eerste 31.000 jaar natuurbeelden uit te zenden met af en toe een ronddolende jager-verzamelaar, heeft men keuzes moeten maken. Die keuzes staan centraal in die hele onderneming – ze moeten het geheel behapbaar maken en een boodschap overbrengen.
Die keuzes stellen Het verhaal van Vlaanderen echter ook open voor kritiek. Michèle Corthals van de Universiteit Antwerpen bijvoorbeeld klaagt de passieve voorstelling van vrouwen aan en Karel Van Nieuwenhuyse van de KU Leuven hekelt het individuele perspectief: “Eén of twee figuren zorgen aflevering na aflevering voor een (r)evolutie.” Verder kan je de serie ook op metaniveau onder vuur nemen. Was het een goede investering om met deze serie “voor een paar centen per kijker aan volkspedagogie te doen”, dixit Bart De Wever. Moet Het verhaal van Vlaanderen de Vlaamse identiteit bevorderen, dixit Jan Jambon. Of moeten flaminganten net ongerust zijn, dixit Tom Waes.
Hoe je het ook bekijkt, Het verhaal van Vlaanderen stimuleerde het debat over onze geschiedenis en net dat is een grote meerwaarde van de serie. Ze doet mensen stilstaan bij het verleden en ontkracht belangrijke misconcepties, zoals over de Guldensporenslag en Leopold II. Er werd bijna nooit zoveel over geschiedenis gedebatteerd als in die tien weken waarin het programma op de VRT liep. Daarmee werd duidelijk dat geschiedenis leeft. Het is een eindeloos werk van toevoegen, schrappen, corrigeren, anders benaderen en ontdekken. Het ‘verhaal van Vlaanderen’ ligt niet in een kast stof te vergaren tot de volgende historicus een nieuwe paragraaf toevoegt.
Dat gezegd zijnde, moeten we de meerwaarde van het programma niet overschatten. Een belangrijk debat is immers of Het verhaal van Vlaanderen een documentaire is of louter entertainment. Naar ons aanvoelen is het eerder dat laatste. Ondanks de grondige wetenschappelijke onderbouwing is het eindproduct te oppervlakkig om een documentaire te zijn. In vijftig minuten per aflevering kan je geen vier of vijf historische gebeurtenissen voldoende uitleggen en kaderen. Een uitzondering daarop is aflevering vier, de enige die volledig gewijd is aan één gebeurtenis, de Guldensporenslag. Hoewel men vragen kan stellen bij de keuze om één aflevering te wijden aan het verhaal dat menig rechts-extremist tot militante bendevorming inspireert, biedt het wel een ruime bespreking van een historische gebeurtenis waarover veel misvattingen bestaan.
Hoe je het ook benadert, als je de serie hebt gemist, blijft de vraag: moet je ze dan nog bekijken? Dat hangt ervan af. Als je geschiedenis graag tot leven ziet komen, is het zeker de moeite waard. Om het toch nog over de acteerprestaties, het kostuumontwerp en de presentatie te hebben, op al die punten is de serie echt top. Zelfs onze noorderburen blijken in de ban te zijn van de Antwerpse charme van Tom Waes. Maar als je je aan een diepgravende documentaireserie verwacht, dan kom je van een koude kermis thuis.
Het verhaal van Vlaanderen
Productie: De Mensen
Regie: Bert Ceulemans en Filip Lenaerts
Presentatie: Tom Waes
Land: België – Jaar: 2023
Duur: 10 afleveringen van 50 minuten
Te bekijken op VRT MAX
Foto bovenaan © De Mensen / VRT
