Nieuws

Artikel verschenen in deMens.nu Magazine jg12 nr4. Lees hier meer columns.

Op het terrein

Moreel consulenten bij Defensie nemen de pen op en geven een inkijk in hun werk en werkomgeving.

Lees hier meer over de categoriale morele dienstverlening.

 

Hans De Ceuster

Afgelopen zomer reisde ik nogal wat rond voor het werk, zo was ik in Kopenhagen en tweemaal in Londen, maar ook in eigen land bezocht ik veel plaatsen. Naar aanleiding van een gesprek over het boek Moeten vrouwen naakt zijn om in het museum te hangen? gaf een vriendin me de uitdaging om op de standbeelden in het straatbeeld te letten en om in het bijzonder naar aangeklede, denkende vrouwenstandbeelden te zoeken.

Dat bleek een hele uitdaging te zijn en deed me nadenken.

Al enige tijd verwonder ik me er namelijk over hoe ons straatbeeld wordt bepaald door beslissingen van meer dan honderd jaar geleden. Sommige zaken zijn moeilijk te veranderen, straten liggen nu eenmaal waar ze liggen en gevels staan waar ze staan. Maar alle andere elementen in het straatbeeld zijn eigenlijk minder statisch.

Wat ik deze zomer tekenend vond, was een discussie over bomen die van een pleintje zouden moeten verdwijnen, omdat ze het zicht op de gevels belemmeren. Aangezien ze er honderd jaar geleden nog niet stonden, moeten ze weg en met hen de schaduwen die ze werpen. Begrijpe wie kan, want ondertussen woeden er ontelbare discussies over het koel houden van onze steden, onder andere door nieuwe bomen te planten. Uiteraard is het belangrijk om bewust met ons erfgoed om te gaan, maar enige praktische wijsheid zou hier ook op zijn plaats zijn.

Er lijkt een hevige kramp te ontstaan telkens er ook maar ergens een vraag bij wordt gesteld, zoals bij het al dan niet raken aan erfgoed dat ons ook maar enigszins zou doen twijfelen aan keuzes die in het verleden werden gemaakt. Honderd jaar geleden vond men de vallende bladeren misschien lastig, vandaag zijn we vooral blij met de verkoeling die de bomen onze straten schenken. Honderd jaar geleden beschouwde men de verheerlijking van een generaal die Afrika koloniseerde blijkbaar als iets belangrijks, nu zijn er op zijn minst vragen bij te stellen.

Maar is dat niet net wat kunst moet doen? Ons laten stilstaan bij en nadenken over wat we belangrijk vinden? Of misschien ook niet? Wandelen we er gewoon voorbij en besteden we er geen overbodige gedachte aan?

Soms denk ik wel eens, haal alle standbeelden die verdelen weg, plaats ze ergens in een park waar mensen ze naar eigen inzicht kunnen eren of besmeuren, met bloemen of verf – liefst bioafbreekbare. Dat zou ook plaats maken voor nieuwe kunst en andere kunstenaars, die mensen dan binnen één dag of honderd jaar doen steigeren.

Zelf zou ik eindelijk wel eens wat beelden willen zien van de vele mensen die in het verleden, maar ook vandaag onze democratie hebben vormgegeven of verdedigd, al dan niet met gevaar voor eigen leven. Dat zou me doen stilstaan bij de vraag hoever we moeten gaan om te verdedigen wat belangrijk voor ons is en wat we zonder moeite beetje bij beetje weer opgeven omdat we liever wegkijken, tot we onze democratie niet meer herkennen.

Hoe het ook zij, vandaag zijn er veel thema’s die belangrijk genoeg zijn om er meer dan enkele tellen bij stil te staan en die wat meer denktijd verdienen dan een verontwaardigde tweet – ja, ook ik blijf soms steken in nostalgie over wat niet meer is. Want zelfs zaken die we niet zouden moeten ‘eren’, verdienen een plaats in ons straatbeeld, opdat we bijvoorbeeld niet uitgepraat zouden raken over hoe fout het was om mensen tot object te reduceren en uit te buiten voor het vergaren van rijkdom.

Daarom doe ik een warme oproep om vooral geen bomen te kappen, om zelfs meer bomen te planten, zodat we gezeten op bankjes in de schaduw verhitte discussies kunnen voeren over oude en nieuwe standbeelden die doen nadenken en soms ook niet.

Foto bovenaan © Shutterstock.com