Een verandering vieren
De warmte van een welkom
Artikel verschenen in deMens.nu Magazine jg13 nr1. Lees hier meer artikels over ‘het begin van het leven’.
Of het nu je eerste of je tiende kindje is, een gezinsuitbreiding brengt heel wat met zich mee. Nieuwe verhoudingen en rolverdelingen, een nieuw levensritme, nieuwe wensen en dromen – kortom, een boeiend avontuur waarbij iedereen elkaar stapje voor stapje leert kennen. Het doet iets met een mens. Een ‘iets’ dat soms groter is dan suikerbonen of een borrel kunnen weergeven …
Anne-Flor Vanmeenen
Aankloppen bij het huisvandeMens
De komst van een nieuw kindje in het gezin is een ingrijpend moment. Niet verwonderlijk dus dat alle levensvisies en culturen een eigen manier hebben – of zoeken – om die verandering te kaderen en te begeleiden. En jawel, dat geldt zelfs voor mensen die niet gelovig zijn. Zingeving en religie vallen niet noodzakelijk samen. Het spreekt voor zich dat het zonder grote verhalen of geijkte tradities soms een beetje aftasten is hoe een niet-religieus ritueel er dan kan uitzien.
Zoals de uitdrukking gaat, het glas is halfvol of halfleeg. Je kan gebrek aan religieuze bedding of vaste symbolen en gebaren zien als een vorm van armoede, net zo goed echter als een speelruimte, een vorm van vrijheid. Leegte daagt natuurlijk uit, maar je hoeft de klus niet in je eentje te klaren: in elk huisvandeMens staan consulenten paraat om gezinnen te begeleiden bij het zoeken naar een mooi geboorte- of adoptieritueel.
Een betekenisvol overgangsritueel
De ingrediënten van zo’n ceremonie verschillen al eens. Nogal wiedes, want mensen verschillen zelf ook. Misschien is de viering het sluitstuk van een lang vruchtbaarheids- of adoptietraject? Mogelijk gaat het om een nieuwe telg binnen een nieuw samengesteld gezin? Of liepen eerdere zwangerschappen mis en heerst er een mix van vreugde en verdriet?
Rituelen markeren weliswaar een overgang, maar ze schrijven zich in binnen de grotere relatie- en gezinsverhalen. Klemtonen en gevoeligheden lopen dus al eens uit elkaar. Daar komt die speelruimte dan weer handig van pas: voor een vrijzinnig humanistische plechtigheid bestaat geen prefab format, alles is maatwerk.
Is alles dan nieuw en origineel? Bijlange niet. Er zijn zeker veelvoorkomende elementen. En dat mag ook best: het gaat erom dat een ceremonie betekenisvol is, niet dat ze per se innoverend of Pinterestproof moet zijn. Vaak wordt er zowel vooruit als achteruit gekeken. Het woord zegt het zelf: een overgangsritueel wil een brug maken tussen een oud en een nieuw hoofdstuk.
Jonge ouders Evy en Maïté verwoordden dat gevoel spontaan na hun ceremonie: “Wij hielden een babyborrel, maar kozen zonder twijfelen ook voor een bijkomende geboorteviering in intieme kring. In alle chaos en drukte die een geboorte met zich meebrengt, waren we ervan overtuigd dat dit een prachtig moment zou zijn, en dat was ook zo. We stonden nog eens stil bij het parcours van zwanger worden, verlangen, bevallen en de eerste maanden met ons zoontje in ons midden. De tijd vliegt, dus we zijn heel blij dat we een moment hebben gekozen om even terug te blikken, om de meter en de peter aan het woord te laten, om wensen, waarden en normen uit te spreken, om met zijn allen samen te zijn met onze zoon als middelpunt … Maar vooral om te vieren wat een groot geluk onze zoon voor ons en onze familie is.” (lees verder onder de foto)
In woorden en daden
Zo’n viering kan woordelijk gebeuren, maar dat hoeft niet. Sommige dingen winnen net aan kracht door ze gewoon te tonen of te doen. Een geboorteboompje planten bijvoorbeeld of een wensdoos maken. Een levensboek opstarten of een levenskoffer vullen. Het kindje omringen met bloemen of kaarsen. De grenzen van symbolisch handelen zijn de grenzen van de fantasie. Er kan zoveel moois gebeuren zonder woorden.
En tóch, enkele woorden springen er meestal wel uit. Heel vaak is er een peter/metermoment waarbij die speciale steunfiguren formeel in hun rol worden erkend en ze ook hun verbintenis willen bevestigen. Dat kan plechtig, met het ondertekenen van een akte, door eigen beloftes te lezen, door volmondig ‘ja’ te zeggen op de vraag of je meter of peter wil zijn. Hetzelfde kan overigens ook voor broers en/of zussen. Het is een hele eer om aangesteld te worden als grote broer of zus of, waarom niet, als superheld …
De symboliek van de naamgeving
Hét centrale woord van een welkomstceremonie moet niettemin toch simpelweg de naam van het kindje zijn. Natuurlijk is die er al sinds de aangifte bij de stadsdiensten, maar heel vaak wordt de naamgeving tijdens de plechtigheid toch symbolisch overgedaan. Een beetje zoals de ringen dikwijls gespaard worden tot of opnieuw gegeven worden tijdens de huwelijksviering, ook al was er eerder een burgerlijke trouw. Bij de Angelsaksische humanisten heten welkomstvieringen zelfs gewoon baby naming ceremonies, omdat ze dat moment zo belangrijk vinden.
Een naam maakt van iemand een persoon, hij maakt je aanspreekbaar, bakent je af tot een uniek individu. Hoe belangrijk dat is, blijkt uit de wetswijzigingen om levenloos geboren kindjes niet meer in de anonimiteit te laten verzinken. Nu mogen ze op de akte en op de begraafplaats een naam krijgen. Hele resems aan middeleeuwse spookverhalen over dolende zielen zonder naam drukken uit hoe lang en hoe diep die behoefte zit ingebakken.
Een naam is duidelijk niet zomaar een woord. Hij onderscheidt je, maar neemt je tegelijk ook op in een sociaal weefsel. En soms spreekt er al een wens uit de naamkeuze zelf, vanwege de betekenis van een naam. Woorden dóén dus toch iets, ook al zijn het ‘maar’ woorden.
Oma Sien verwoordde het een tijdje geleden zo in een prachtig welkomstgedicht voor haar kleinzoon: “Kleine veroveraar, eindelijk kan ik je naam noemen, ik ken nog de kleur van je ogen niet, maar alle deuren staan al open, je hebt je plek al ingenomen. Zonder slag of stoot enter je al mijn schepen, plant je je vlag op mijn hoogste toren. Samen met jou word ik opnieuw geboren, en wie of hoe je ook bent, je bent welgekomen.”
Zakdoekjes iemand? Tranen van geluk en ontroering verdienen toch ook een podium … Iemand warm en zorgzaam verwelkomen, is net zo zinvol als afscheid nemen. Hechten is een even transformerende ervaring als loslaten.
Gek eigenlijk, hoe kraamzorg een vanzelfsprekendheid is, maar rouwzorg niet. En omgekeerd, hoe je niemand begraaft zonder ceremonie, maar een geboorte of adoptie wel vaak zonder speciaal moment passeert. Zo zie je maar weer, zingeving is een continu bewegend proces.
Meer weten?
Zoek je informatie over plechtigheden via een huisvandeMens? Neem hier een kijkje voor alle plechtigheden of ga rechtstreeks naar geboorte- of adoptieplechtigheden.
Contactgegevens van het huisvandeMens in je buurt vind je hier.
Wil je zelf aan de slag gaan? Welkomstfeest voor doe-het-zelvers: stilstaan bij geboorte of adoptie, is een brochure van huisvandeMens en deMens.nu, hier online te vinden.
Foto bovenaan © Shutterstock.com
