Atheïsme als reden tot vlucht

Standpunt

Unie Vrijzinnige Verenigingen (UVV) – DeMens.nu pleit voor meer attentie, bewustzijn, expertise en bescherming van atheïsten op de vlucht.

Probleemstelling

Het volledige menselijke leven bestaat uit eigen keuzes, een statement dat het vrijzinnig humanisme sterk vertegenwoordigt. Echter wordt vaak over het hoofd gezien dat bepaalde keuzes toch gediscrimineerd worden, zonder dat er hiervoor een objectieve rechtvaardiging bestaat. Hoewel de bescherming van atheïstische vluchtelingen op papier weldegelijk gedekt wordt (cfr. EU-kwalificatierichtlijn, art. 10), bevinden er zich implicaties bij het toepassen van de bestaande wetgeving waardoor het leven van deze mensen in het gedrang komt. DeMens.nu eist meer rechtvaardigheid, controle en bewustzijn inzake de bestaande wetgeving die hierover is opgesteld. Hoewel dit dossier vanuit een internationaal perspectief wordt bekeken en behandeld, leggen we binnen de probleemstelling van het dossier een grote klemtoon op onze huidige nationale wetgeving. Hieraan zullen uiteraard zaken worden gekoppeld die niet enkel op federaal niveau van groot belang zijn, maar ook op Europees niveau. Het atheïsme is iets grensoverschrijdend, maar laten we eerst beginnen bij onszelf…

De wet van 15 december 1980 (cfr. Belgisch Staatsblad), betreffende “de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen” had aandacht voor de bescherming van vluchtelingen met atheïstische levensovertuigingen, zij vielen dus expliciet onder de doelgroep. Bij de herziening van deze wet, de wet van 12 januari 2017, werd de bescherming van “vluchtelingen met atheïstische overtuigingen” niet langer vermeld binnen de wettekst, wat deMens.nu zeer verontrustend en buitensporig vindt. De redenering luidt dat het atheïsme onder “de vrijheid van religie” zou vallen, echter lijkt deze keuze ons onlogisch en onredelijk aangezien het atheïsme zich moeilijk kan identificeren onder de vrijheid van religie. DeMens.nu pleit expliciet voor een aparte categoriegroep binnen de wetgeving, die los staat van de vrijheid van religie (zie deelhoofdstuk: Oplossingen).

Anderzijds betekent deze herziening als het ware een stap achteruit in het menselijke leven, waarbij er niet langer rekening wordt gehouden met de noden van een bepaalde minderheidsgroep. Op juridisch vlak schiet de huidige wet tekort in een tijdperk waarbinnen de diversiteit steeds meer groeit. Echter leven we vandaag de dag in een multiculturele samenleving met verschillende nationaliteiten, culturen, religies en overtuigingen. Wij stellen dan ook sterk in vraag waarom dit gegeven plots na 37 jaar dient te verdwijnen binnen de wettekst, terwijl de variëteit in onze maatschappij alsmaar meer weet toe te nemen. In het kader van de UVRM is dit niet alleen een schending van de bestaande wettelijke voorwaarden, maar betekent dit ook nog eens de discriminatie van een vervolgde minderheidsgroep, die letterlijk wordt overgelaten aan het eigen lot.

Op federaal niveau staat nochtans in het allernieuwste regeerakkoord van België “de vrijheid van religie en levensbeschouwing” centraal. Hierbinnen pleit men ervoor dat de niet-confessionele gemeenschap de vrijheid van levensbeschouwing moet blijven behouden zonder mogelijke risico’s op represailles. Wij stellen ons echter de vraag waarom atheïstische vluchtelingen dan in de steek worden gelaten? Uit meerdere cases op internationaal niveau is dan ook gebleken dat atheïstische vluchtelingen het leven hebben verloren nadat ze werden teruggestuurd naar het land van herkomst. Het opnieuw in rekening brengen van atheïstische vluchtelingen binnen de wetgeving zou niet alleen meer dan wenselijk zijn, het is de plicht van de overheden om in te staan voor de universele mensenrechten en de veiligheid van ieder menselijk individu te garanderen.

Conform de veiligheid en bescherming van vluchtelingen op wereldniveau, dient aansluitend bij het bovenstaande meer attentie te komen voor een reeks aspecten die aan de problematiek m.b.t. atheïstische vluchtelingen gekoppeld kunnen worden. Deze hebben betrekking op de omstandigheden binnen de asielcentra, lobbywerk, anti-discriminatie, integratie van nieuwkomers en de efficiëntie en kwaliteit van het migratiebeleid en haar beleidswerkers.

Oplossingen

De bescherming en rechtvaardige behandeling van vluchtelingen met atheïstische overtuigingen dient in uiterste mate gegarandeerd te worden. DeMens.nu pleit concreet voor een reeks voorstellen die de bescherming van de doelgroep op een meer optimale manier kunnen garanderen.

Federaal niveau:

De wet van 12 januari 2007 met betrekking tot de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdeling moet worden herzien. De groep “vluchtelingen met atheïstische overtuigingen” dient opnieuw worden opgenomen als aparte categorie in de bestaande wetgeving omtrent de opvang van asielzoekers, zoals in de wet van 15 december 1980 werd omschreven.
Het atheïsme dient in het algemeen erkend te worden als een duidelijke grond voor asiel. Het dient niet langer onder de categorie “vrijheid van religie” geplaatst te worden, aangezien atheïsten hier moeilijk onder geïdentificeerd kunnen worden. Zeker naarmate in het land van aankomst de christelijke opvattingen de bovenhand nemen, dient er meer begrip te komen voor de diversiteit binnen de bestaande levensbeschouwingen en religies.

Europees niveau:

We pleiten voor meer attentie inzake de toepassing van de bestaande wetgeving die voorzien in de bescherming van atheïstische vluchtelingen. Er ontbreken effectieve mechanismen die de bestaande wetten kunnen versterken. Om de volledige veiligheid van de doelgroep te kunnen garanderen moeten er duidelijke en effectieve mechanismen worden opgesteld om volledige controle te kunnen uitoefenen op de bestaande wetgeving.
De huidige regeringen beschikken niet over een duidelijk beleid inzake de bescherming van atheïstische en andere seculiere asielzoekers binnen de opvangcentra. DeMens.nu pleit voor een discriminatieverbod van atheïstische vluchtelingen binnen de asielcentra, waarbij de fundamentalistische en problematische vluchtelingen gescheiden kunnen worden van anderen om de volledige veiligheid en welzijn te kunnen garanderen binnen de centra.
Gekoppeld aan het voorgaande punt dient er binnen de asielcentra aandacht uit te gaan naar de integratie van vluchtelingen. Om de discriminatie van ongelovigen te bestrijden moet de overheid tijdens de opvangperiode de vluchtelingen duidelijk onderwijzen. Er moet bewustzijn gecreëerd worden over het gegeven dat de ideologie in het westen verschilt met de ideologie in het land van herkomst. Op deze manier zouden vluchtelingen de westerse waarden en normen zo snel mogelijk leren kennen.
De beoordelaars van de asielprocedure moeten beslissen zonder zich te baseren op de eigen stereotypes, hierbinnen dien meer transparantie en openheid te komen voor de diversiteit binnen de categorie vluchtelingen. Hierbij vragen wij expliciet om meer expertise over het vak, waarbij een open en transparante houding wordt aangenomen binnen het geloofwaardigheidsonderzoek.
De overheidsdiensten die betrokken worden bij de asielprocedure dienen meer te lobbyen over de problematiek inzake atheïstische vluchtelingen om het gebrek aan bewustzijn weg te werken. Aangezien de onwetendheid hierover voor grote implicaties en ernstige gevolgen zorgt voor deze doelgroep, pleit de deMens.nu voor expertise op een hoger niveau omtrent de situatie van ongelovigen.
De beoordelaars van de asielprocedure dienen kennis te hebben over het land van herkomst van de vluchteling. Hierbij dient een duidelijk onderscheid te worden gemaakt tussen de regio’s van een bepaald land aangezien de socio-culturele context van regio tot regio kan verschillen.
Binnen de asielprocedure dient er meer aandacht te komen voor het welzijn van de vluchtelingen, de overheid moet ervoor zorgen dat vluchtelingen openlijk en zonder angst hun verhaal kunnen vertellen. Hierbij dient er meer attentie te komen bij het kiezen van de aanwezige tolk, om het gevoel van vijandigheid en onveiligheid te voorkomen.
De overheidsinstanties dienen meer aandacht te hebben voor het leven van de atheïstische vluchtelingen, buiten de asielcentra. Om een optimale integratie te garanderen, dienen overheden mensen te bestraffen die mensen met een andere levensbeschouwing weten te bedreigen.