Nieuws

Longread vanwege het Ecoteam
ter gelegenheid van Wereldmilieudag op 5 juni

‘Het zijn rare tijden.’ De Covid-pandemie heeft ons denken en doen behoorlijk door elkaar geschud. Maar spoiler alert: het zijn altijd rare tijden. Of het nu de invallen van de Romeinen waren, het alcoholverbod in de VS, de Koude Oorlog of de oliecrisis in de jaren ’70. Laten we wel wezen, het is altijd crisis en tijden evolueren nu eenmaal constant. Zoals de geschiedkundige Pieter Geijl het al stelde in zijn beroemde uitspraak: ‘De geschiedenis is een discussie zonder einde’. Het is vooral kwestie van het beste te maken van je leven dat je gegeven is, en daar je maatschappelijk steentje in bij te dragen waar je kan.

Maar wat met de klimaatcrisis? Hoe reëel is die? Erg, helaas. Al sinds de jaren ‘70 trekken wetenschappers in steeds grotere mate aan de alarmbel: wij mensen zijn wel degelijk verantwoordelijk voor het opwarmen van de aarde. Klimaatontkenners waren er toen nog bij de vleet. Aan de klimaatverandering is echter geen ontkomen en het heeft ons als aardbewoners zelfs kostbare tijd laten verliezen om in actie te schieten. We zijn nu 2021 en wat kunnen we vaststellen?

 

De aarde

Er doen heel wat doemscenario’s de ronde. De Australische vooraanstaande wetenschapper Frank Fenner poneerde in 2010 dat het met ons als mensheid gedaan zou zijn over amper 100 jaar. Dit zou dan betekenen dat onze eigen kinderen en kleinkinderen al in de problemen zouden geraken om nog maar te kunnen overleven. Is dit overdreven? Het was voor ondergetekende in ieder geval een serieuze wake-up call naar hoe ernstig de situatie is gesteld. Meer recent nog publiceerde de National Academy of Science in 2020 een onderzoek waarin een internationale wetenschappersgroep uit China, de VS en Europa stelde dat al over 50 jaar de planeet voor een derde van de wereldbevolking onleefbaar zal worden aan deze huidige klimaatopwarming. Zo extreem overdreven klinkt het dan plots niet meer.

 

Het teveel aan CO2 dat in onze atmosfeer blijft hangen, stijgt jaar na jaar. Zelfs met de lockdowns tijdens de coronacrisis bleek de uitstoot nauwelijks verminderd door onder andere de explosie aan online pakjesdiensten. In combinatie met het steeds meer verdwijnen van natuur en bos, de groei van giftige afvalbergen en de plastic zeeën, laat het gevolg van deze permanente vervuiling zich kennen: de aarde warmt op, de zeeën verzuren en de klimaatomstandigheden worden steeds extremer. De droogte schuift op naar het noorden, met als nieuwe term ‘klimaatvluchteling’ tot gevolg. De gebieden rond de poolcirkel warmen steeds langer op, waardoor Groenland tegen 2050 ijsvrij zou kunnen zijn. Bovendien laat al die opwarming van de bevroren poolaarde (permafrost) methaangassen vrijkomen, in enorme hoeveelheden. Deskundigen berekenden dat voor elke graad temperatuurstijging op aarde de permafrost voor net zo veel emissie zorgt als wat er in vier tot zes jaar wordt uitgestoten door verbruik van kolen, olie en aardgas. Dat is twee tot drie keer zo veel als wat wetenschappers nog maar een paar jaar geleden verwachtten. Als we het gebruik van fossiele brandstoffen niet aan banden leggen, dreigt de permafrost net zo’n belangrijke bron van broeikasgassen te worden als China, het land dat nu de hoogste uitstoot ter wereld heeft.

 

De zee

Onze aarde wordt niet voor niets de blauwe planeet genoemd. Het aardoppervlak bestaat namelijk uit 71% water. Toch moeten we er spaarzaam mee omgaan. Daar zijn twee redenen voor: het drinkwater, en het leven in de zeeën. 97,5% van al het water op aarde is zout. Drinkwater is dus behoorlijk kostbaar, want het is van levensbelang voor vele dieren en ons als mens. Er hoeft geen tekening bij gemaakt te worden dat ook dit onder zware druk staat door de klimaatveranderingen en ons veel te grote waterverbruik, vooral in de rijke landen.
De oceaan is een eindeloze bron van schoonheid, rijkdom en rust. Onder het wateroppervlak bevindt zich een wereld waar wetenschappers elke dag nieuwe ontdekkingen doen over soorten en ecosystemen. Ook op vlak van het klimaat wordt steeds duidelijker hoe belangrijk deze oceanen zijn om ons, aardbewoners, een blijvende toekomst te bieden.

De intussen 10 jaar geleden olieramp die ontstond door de ontploffing van het boorplatform Deep Water Horizon in de Golf van Mexico bracht een nooit gezien olielek met zich mee, met elke dag miljoenen liters olie in de zee. In totaal zou er 600 miljoen liter olie zijn weggevloeid en duurde het 87 dagen eer het lek gedicht was. Het was maandenlang met lede ogen op de onderwaterwebcam aankijken hoe de olie uit het gat spoot. Boven het wateroppervlak spoelden de zeedieren in grote getallen aan, met zwarte drek in en rond hun lijf. Nog steeds zijn er in de diepere wateren dode zones, voornamelijk op de bodem waar een slijmerige smurrie ligt. Toch toont deze ramp ook een ander gezicht. Net zoals bij de kernramp van Tsjernobyl in 1986, werd de zone rondom het lek bestempeld als verboden voor commerciële visserij. De mens bleef er weg en de natuur kreeg dus de tijd en ruimte om zich te herstellen. In de Golf van Mexico is dit vooral aan de kusten te merken. Het toont aan wat de impact van de mens op het visserijbestand is. Elke minuut worden er tot 5 miljoen vissen uit de zee gehaald. De boten halen daarbij enorm veel bijvangst uit de zee, en vernielen met hun sleepnetten de zeebodems, vergelijkbaar met elk 27 voetbalvelden.

 

Na het lezen van dit artikel zullen er nog eens ongeveer 50 miljoen vissen uit de zee zijn gevangen, met daarnaast haaien, walvissen, zeeschildpadden en andere dieren die niet ‘horen’ in hun visvangst. Om het op zijn extreemst te stellen: de oceanen hebben zwaarder te lijden door de commerciële visvangst dan een ramp zoals Deep Water Horizon heeft veroorzaakt. De documentaire Seaspiracy is daarin verhelderend wat de impact betreft van de zeevisserij op het zeeleven. Het trekt aan meerdere alarmbellen tegelijk: zonder zeeleven, geen leven op aarde. Verschillende klimaatwetenschappers voelen aan dat deze opwarmende aarde en de gevolgen ervan de grootste uitdaging zijn geworden die de mensheid gekend heeft.

 

De sleutel naar succes

Er is gelukkig ook goed nieuws, er valt wel degelijk wat te doen aan al deze kommer en kwel. Hoe groot het probleem ook lijkt (en het ook is!), het is de mensheid die de oorzaak is van deze enorme problematiek, maar ook dezelfde mensheid die de sleutel tot de oplossing heeft. Als iedereen zijn deeltje verantwoordelijkheid neemt, hoe groot of klein het ook is: het verschil maak je zelf.

 

De weg naar de coolste wereldverbeteraar ter wereld in jezelf

De eerste en grootste stap naar de coolste wereldverbeteraar ter wereld is bewustwording. Het vergt een extra dimensie aan je denkpatroon, maar zorgt er weliswaar voor dat je je ecologische voetafdruk beduidend kan verkleinen. Onderstaande tips zijn er natuurlijk maar enkele, en niet per se in deze volgorde.

 

Tip 1- meten is weten

Alles wat hierboven geschreven is, gebeurde na opzoekwerk bij zoveel mogelijk nieuwsbronnen en door steeds nieuwsgierig te blijven naar de evolutie in groene technologie, afvalverwerking, en andere mogelijke klimaatoplossingen.

Weet wat je eet, drinkt, draagt, waarmee je je verplaatst, en welke impact dit steeds op de planeet heeft. Waar komt je jeans vandaan? Onder welke omstandigheden, welk materiaal, en welk transport? Hoe transparant daarin is het bedrijf dat je jeans geproduceerd heeft? Weet je dat niet? Probeer het te weten te komen en ga op onderzoek uit. Vraag het bedrijf naar hun ecologische en maatschappelijke inspanningen. Hoe meer mensen druk zetten, hoe sneller een bedrijf in actie zal schieten. Want ja, geld kan wel degelijk praten.

Waar kan je meer te weten komen over welke merken iets op hun kerfstok hebben of andere merken waar je zorgeloos kan shoppen?

Check deze website alvast die merken bespreekt en wekelijks met nieuwtjes erover komt of Google op ‘duurzame merken’: https://goodonyou.eco/
Of: https://growthinkers.nl/duurzame-kledingmerken/
Meer tips: https://www.oneworld.nl/lezen/lifestyle/fair-fashion/welke-kledingmerken-zijn-echt-ethisch-verantwoord/

 

Tip 2-Vlees en vis, uit een ver verleden?

Verminder je consumptie van vlees, vis en zuivel, liefst tot een minimum. In de zucht naar efficiëntie zijn dieren daar het grootste slachtoffer in geworden. Je kan een enorm verschil maken omdat de ecologische impact die er rechtstreeks en onrechtstreeks mee verbonden is, gigantisch is. Dan staat dit ook nog eens los van het ethische aspect bij die industrialisering. En nee, jouw sojaburger komt niet uit Braziliaans gerooide jungle. Die soja gaat namelijk naar vee als onderdeel van hun voedsel, zodat het snel geslachtsrijp is. Ook de commerciële visvangst is op welke manier dan ook schadelijk voor ons hele ecosysteem. We vissen onze zeeën compleet leeg, beschadigen de bodems, en talloze dieren geraken verstrikt in de visnettten of ze eten het op. Overheden leggen steeds strengere normen op, wat natuurlijk positief is. Maar de druk op de visbestanden én hun omgeving blijft veel te hoog. Als je dan eens vis of vlees eet, koop het dan lokaal, kleinschalig en vraag na hoe het dier gevangen is of gekweekt. Ook hier: geld kan praten: koop je veel veggie producten, dan zal een supermarkt op termijn een groter vegetarisch aanbod hebben. Probeer vooral veel uit, er zijn intussen hele lekkere vegetarische alternatieven op de markt!

 

Vegetarische lekkernijen en vervangproducten vind je gemakkelijk in een ‘vervanglijst’ zoals in dit document:

https://www.vegetariers.nl/serverspecific/default/images/File/Vervanglijst.pdf
Enkele lekkere merken om zelf mee te koken:
https://www.devegetarischeslager.be/products.html – mijn favoriet: de poulettekes. Heerlijk voor in een stoofschotel, vol-au-vent, wok gerechten, of curryschotels.
https://vivera.com/nl/ – hier zijn de spekjes heel erg lekker en een waardige eiwitbron
Nog meer merken, vaak in de gewone supermarkt te verkrijgen: https://vleesvervangers-vergelijken.nl/vegetarische/merken/

Heb je een vleesetend huisdier zoals een kat of hond? Ja, ook daar kan je bewuste keuzes maken in het soort voer dat je geeft. Steeds meer merken bieden een ecologisch alternatief. Er bestaat zelfs insectenvoer voor honden, wat minder dierenleed betekent en een veel kleinere ecologische voetafdruk.

Dierenvoertips:
https://www.zooplus.nl/shop/honden/hondenvoer_droog/biologisch
https://www.ecoshop-voor-dieren.nl/
https://www.bugsforpets.nl/ en https://www.alsa-nature.nl/hondenvoer-INSECTUM
https://www.zoobio.nl/
(Belgisch merk): https://www.medpets.be/edgard-cooper/

 

Tip 3-Kraanwater lest de dorst!

Drink water uit de kraan. Dit is even gezond, kost stukken minder, en verbruikt minder aan uitstoot of waterontginning. Er zijn geen plastic of glazen flessen voor nodig, tenzij je herbruikbare (recycled) drinkbus. Je kan deze zelfs pimpen met een schijfje komkommer of citroen. Schol!

 

Hier een paar hippe drinkbussen die je kraantjeswater extra lekker doen smaken:
https://www.kudzu.be/nl/drinkbussen en
https://weekend.knack.be/lifestyle/culinair/10-originele-en-ecologische-flessen-om-kraantjeswater-te-drinken/diaporama-normal-689097.html?cookie_check=1620739664

Heb je een tuin? Laat je gras wat langer groeien, zodat het minder verschroeit tijdens de droge dagen en je het ook minder moet bewateren. Of nog beter, maak er een wilde tuin van en creëer daarbij een paradijs voor de vogels en insecten zoals bijen. Zij hebben het al zo moeilijk om te overleven. Onderzoek of je tuin ook regenwater kan opvangen.

Doe hier ideeën op om je tuin ecovriendelijk te maken: https://florum.nl/ecotuin-maken-tuin-ideeen/
Hoe de regen op te vangen: https://www.riool.info/regen-opvangen-in-de-tuin

Elke dag gebruiken we per persoon gemiddeld 120 liter water. Neem je dagelijks een douche of bad? Een bad verbruikt tot 100 liter drinkbaar water en elke dag douchen is strikt gezien zelfs niet eens nodig. Je huid en haar droogt ervan uit. Vang bij de aanvang van je douche alvast het koude water op in een kan, zodat je later kan hergebruiken voor je planten of als kookwater.
Bekijk hier hoe je meer water kan besparen en bovendien flink in je waterfactuur kan snoeien: https://www.duurzaamthuis.nl/huishouden/water/water-besparen

 

Tip 5-Reduce, reuse and recycle

Dit is een leuze die gerust naast je Druivenlaar scheurkalender mag hangen. Koop bewust minder. Als je dan iets koopt, gebruik het dan zo lang mogelijk en herstel wanneer het maar kan. Wil dit dan zeggen dat lekker shoppen op de Meir of Veldstraat verleden tijd is? Wees bewust van wat je er koopt, en hoeveel je er koopt. Lekker shoppen kan je ook door een wafel te gaan eten, de tweedehandswinkel Think Twice binnen te stappen of de ecoshop Supergoods. Al eens aan biologisch katoen of wol gedacht? Natuurlijk is dat wel vaak duurder (of is het andere net te goedkoop om normaal te zijn?), maar je zal het veel meer waarderen en er ook zorg voor dragen.

 

Check hier enkele stadstips rond duurzaam shoppen:
https://gentfairtrade.be/fair-trade/eerlijk-en-duurzaam-shoppen
https://www.brugge.be/eerlijk-en-duurzaam-shoppen
https://www.feeling.be/mode/green-city-guide-5x-duurzame-mode-in-antwerpen
https://visit.brussels/nl/article/7-ethisch-verantwoorde-shoppingadresjes-in-brussel
Dit geldt natuurlijk ook voor je smartphone, oortjes, pc, kabels en auto. Verzorg je materialen, herstel ze, gebruik ze zo lang mogelijk. Sommige nieuwere apparaten verbruiken minder en zijn ecologischer, dit valt ook te overwegen. Is iets kapot? Recycleer dan zo goed je kan.

 

Tip 6-Energiek door het leven

Heel wat apparaten verbruiken stroom zonder dat je er eigenlijk bij stil staat. Denk maar aan de modem, de tv op stand-by, je smartphonelader in het stopcontact of zelfs de lader van de elektrische tandenborstel. Al die apparaten blijven stroom verbruiken, terwijl je ze misschien niet eens gebruikt. Alles samen kan je er bijna 100€ mee uitsparen en natuurlijk ook aan energieverbruik.

Hier tips hoe je deze stille energievreters kan tackelen:
https://www.energids.be/nl/vraag-antwoord/hoe-kan-ik-sluipverbruik-opsporen-en-voorkomen/698/
Kies voor groene energie, op basis van hernieuwbare bronnen zoals windmolens en zonnepanelen. De prijzen zijn behoorlijk competitief, en aarzel niet om te wisselen als er betere deals voorbij komen.

Lees hier over hoe je de beste keuze kan maken in je energieleverancier: https://www.mijnenergie.be/energieleveranciers-vergelijken-
Zet je verwarming een tikje lager en trek een trui aan. Je raam openzetten terwijl de verwarming volop draait, hoeft echt niet. Met een deksel op je kookpot, gaat je water 30% sneller koken en heb je minder energie nodig om alles op te warmen. Ga je ergens staan wachten met de wagen? Zet je motor dan lekker uit.

 

Tip 7-politiek, c’est chique

Last but nog least: behalve jezelf als ambassadeur maken voor een mooiere planeet, is er nog de politiek die de wetten en regels opmaakt. Wie precies in die politieke wereld vertoeft, bepalen wij zelf via verkiezingen. Hun keuzes worden gesteund door onze stemmen. Zowel op Europees vlak als lokaal vlak, zal je stem dus mee bepalen in welke richting je onze wereld wilt zien. Omdat klimaatverandering geen grenzen kent, is het belangrijk te weten welke politici zich ervoor inzetten op lange termijn en samenwerkingsverbanden erin aangaan.

Europa is gestart met de European Green Deal, en neemt zelfs het initiatief om de levensbeschouwingen erbij te betrekken die op hun beurt dan weer hun achterban in beweging kan brengen. Als burger kan je jezelf dus de vraag stellen: welke politici zetten zich in voor een wereld van vooruitgang, met schone energie, voor rechtvaardige en eerlijke transitie, met respect voor mensenrechten, dieren en natuur? Wij hebben de luxe en macht om te leven in een land waar vrije verkiezingen mogelijk zijn, laten we ons er dan ook zinvol voor inzetten.

Tips en info om keuzes te helpen maken:
https://www.watwat.be/politiek/welke-partij-past-bij-mij
https://www.sampol.be/2020/04/is-belgie-te-complex-voor-een-effectief-klimaatbeleid

 

Wat is het Ecoteam?

Bekijk meer hier.