Nieuws

Prikkels en verleidingen vermijden

Artikel verschenen in deMens.nu Magazine jg12 nr2. Lees hier meer artikels over ‘de virtuele mens’.

Ken je dit? Je bent blij dat je op het einde van de werkdag je middelgrote scherm kan dichtklappen om dan de hele avond naar je kleine scherm te kijken, terwijl het grote scherm op de achtergrond aan staat. Veel mensen kampen daarmee. Je hebt ergens eens dertig seconden niets te doen, snel even je telefoon checken. En plots, voor je het weet, zit je een halfuur verder en heb je geen enkel brokje aan waardevolle informatie verteerd.

Philipp Kocks

Verleidingen van het scherm

Ook ik pleit schuldig. Mijn smartphoneverslaving neemt bij momenten zodanig grote proporties aan, dat ik hele delen van livegesprekken met mijn vrienden mis. ’s Avonds zitten mijn partner en ik vaak in de zetel naast elkaar, elk op onze eigen telefoon te scrollen, en zelfs tijdens het eten ligt de telefoon op tafel te blinken als er een nieuwe notificatie binnenkomt.

Laat mij even een poging tot zelfrelativering, of eerder zelfrechtvaardiging, doen. Het is niet volledig onze schuld. De apps en hun algoritmes zijn er gevaarlijk goed in geworden om je aandacht bij hen te houden. Zo belandde ik onlangs nog tijdens online research ineens in het rabbit hole van het internet en voor ik het wist zat ik houtbewerkingsfilmpjes te bekijken. Het wordt je zo gemakkelijk mogelijk gemaakt om een app te openen en eens je ermee aan de slag bent, wordt het je bijna onmogelijk gemaakt om hem weer te sluiten.

Los van die valstrikken en zelfrechtvaardigingen hadden we er op een bepaald moment genoeg van. Het was onze verantwoordelijkheid om er iets aan te doen. Want hoe kunnen wij de volgende generatie duidelijk maken dat al die schermtijd en sociale media hun eigen gevaren met zich meebrengen, als we er zelf niet mee kunnen omgaan. (lees verder onder de foto)

Concrete en vaak logische tips

Het is namelijk gevaarlijker dan je zou denken. Niet voor niets heeft de overheid een grote campagne opgezet om het gsm-gebruik uit de auto te verbannen. Volgens sommige studies heb je tot zes keer meer kans om een ongeval te veroorzaken als je tijdens het rijden met je smartphone in de weer bent. Klinkt ook logisch natuurlijk.

Daarnaast is er ook het gevaar voor slaapverstoring en vermoeidheid. De constante input van informatie, hoe banaal ook, zorgt voor een mentale overstimulatie. Maar het kan ook stress met zich meebrengen. Je hebt het gevoel dat je constant bereikbaar moet zijn. Al die berichten die via verschillende kanalen binnenkomen, moeten voor sommigen meteen beantwoord worden en dat leidt tot een toename aan sociale stress. Welke wachttijd om te antwoorden is nog aanvaardbaar?

We hebben er dus genoeg van, mijn partner en ik. Om van die verslaving af te raken, zijn we concrete tips gaan opzoeken – ja, online. Want gewoon zeggen, vanaf nu stop ik ermee, werkt niet. Neem dat maar van mij aan. Veel van die tips zullen wellicht heel vanzelfsprekend klinken. Dat gevoel had ik ook. Maar er is een verschil tussen ‘dat klinkt logisch, dus ik doe het’ en ‘dat klinkt logisch, dus ik probeer het eens’.

Er zijn volgens mij twee verschillende methoden om dit aan te pakken. Of je gaat cold turkey en je verbant alle schermen en digitale input uit je leven. Of je voert hier en daar kleine aanpassingen in en hoopt dat die uiteindelijk leiden tot een resultaat waar je tevreden mee bent. Door de aard van mijn job en, toegegeven, misschien eerlijker, mijn persoonlijkheid ben ik voor optie twee gegaan. (lees verder onder de foto)

Verwijder alle apps die je in verleiding brengen van je smartphone

Zoals gezegd, het klinkt logisch. Maar je moet het wel doen, en dan ook niet meer in de verleiding komen om de apps opnieuw te installeren. Heb je sociale media nodig voor je werk? Een tip daarvoor kan zijn om je sociale media alleen nog via je computer of laptop te beheren. Dat zijn dan toch al een aantal stappen meer die je moet zetten om te komen waar je wil komen.

Koop een horloge, geen smartwatch

Mijn gouden tip: schaf je een zo analoog mogelijk polshorloge aan. Het aantal keer dat ik mijn smartphone uithaal om te zien hoe laat het is, om dan te blijven hangen bij de notificaties die de afgelopen zestig seconden op mijn scherm zijn terechtgekomen, is hoger dan ik durf toe te geven. Vaak heb ik dan niet eens meer gezien hoe laat het eigenlijk is.

Plaats al je apps in mapjes

Op die manier heb je bij het bovenhalen van je gsm niet in één keer toegang tot je apps. Ze staan dan ook niet op je beginscherm om je aandacht te roepen.

Schakel je notificaties uit

Over notificaties gesproken. Je kan die allemaal afzetten op je smartphone. Op die manier heb je zelf wat meer controle over wat je wanneer leest. Voel je niet te slecht als je eens wat langer de tijd hebt genomen alvorens te antwoorden. Ik pleit sowieso voor een samenleving waar instant op berichten antwoorden niet de norm is.

Creëer ‘no phone’ zones

Beslis waar in je woning een gsm is toegelaten en waar niet. Niet toegelaten, dat kan bijvoorbeeld de badkamer, het toilet of de slaapkamer zijn. Voeg de eettafel er meteen ook maar aan toe. Gebruik je je smartphone als wekker? Koop eventueel een andere wekker. Of nog beter, stel je wekker in op je smartphone en leg je gsm dan ergens anders. Zo voorkom je ook snoozen. Twee vliegen in één klap.

Activeer de grijstinten op je gsm

De meeste smartphones hebben de optie om je kleuren naar grijstinten om te zetten. Zo niet, dan bestaan daar ook apps voor. Volgens sommigen zou het je telefoongebruik minder aantrekkelijk maken. Bij mij heeft het tot nu toe nog niet gewerkt. Maar misschien werkt het bij jou wel.

Schakel het geluid uit

Er zijn nog weinig plaatsen waar de stroom aan irritante notificatiegeluiden nog aanvaardbaar is. Op de trein, op je werk, zelfs thuis is er geen plaats voor dergelijk kabaal. Trilstand is de beste uitvinding ooit.

Zet je telefoon op ‘niet storen’

Wil je zo weinig mogelijk notificaties ontvangen, maar wil je toch bereikbaar blijven voor noodgevallen? Je kan je smartphone op ‘niet storen’ zetten. Zo worden alle notificaties geblokkeerd, maar krijg je wel nog die goede oude telefoonoproepen binnen. Je kan op veel toestellen zelfs kiezen wie er mag bellen en wie niet.

Laat je telefoon eens achter

Zit je in de tuin? Ga je op café? Ben je aan het sporten? Laat je toestel gewoon eens thuisliggen. Extra tip: memoriseer belangrijke telefoonnummers of houd ze bij in een boekje. Er zijn weinig mensen die je in het geval van nood de toegang tot hun gsm zouden weigeren.

Spreek elkaar erop aan

Probeer deze reis naar digitale vrijheid samen met iemand te ondernemen. Zo kan je elkaar helpen om de regels die je jezelf hebt opgelegd ook daadwerkelijk te volgen. Stel jezelf daarbij ook open voor feedback. Het is niet fijn om op je mankementen te worden aangesproken, maar als je je daarop voorbereidt, is de strijd al half gewonnen. (lees verder onder de foto)

Positieve resultaten

Ziezo, die tien tips heb ik zelf al uitgeprobeerd met vaak zeer positieve resultaten. Uiteraard zijn er nog tientallen andere tips die je kan toepassen, maar de rode draad is doorgaans zo veel mogelijk prikkels en verleidingen uit te schakelen en zo je verslaafde brein te misleiden.

Het is, zoals steeds, allemaal veel gemakkelijker gezegd dan gedaan. Het moeilijke is dan ook het volhouden van je eigen set van opgelegde regels. Vaak, als je moe bent of als je een slechte dag achter de rug hebt, is het gemakkelijker om al die regels aan de kant te schuiven en gewoon te doen waar je zin in hebt. En op zich is dat niet zo erg, maar weet dat het de dag erop altijd moeilijker zal zijn om je opnieuw aan je eigen regels te houden. Een relaps doet zich sneller voor dan je denkt.

Meer weten?

Recent verscheen de nieuwe Digimeter, het jaarlijkse rapport van het onderzoekscentrum Imec naar het mediagebruik van Vlamingen.

Daaruit blijkt onder meer dat Vlamingen in 2022 dagelijks gemiddeld 185 minuten, ofwel 3 uur en 5 minuten, aan hun smartphone spendeerden. Meer dan 6 op de 10 Vlaamse jongeren tussen 18 en 24 jaar vinden dat ze te afhankelijk van hun smartphone zijn geworden.

Je kan de Digimeter 2022 hier downloaden. Meer informatie over Imec vind je hier.

Foto’s © Shutterstock.com